Prawa ofiar – w poszczególnych państwach

Czy mogę zaskarżyć orzeczenie?

Ofiarom przestępstw nie przysługuje prawo do odwołania się od wyroku skazującego co do winy sprawcy lub orzeczonej kary.

Jakie prawa przysługują mi po wydaniu wyroku?

Po zakończeniu postępowania sądowego ofiara przestępstwa ma prawo do:

• otrzymania zwrotu wszelkich poniesionych wydatków – związanych z koniecznością stawienia się przed sądem w celu złożenia zeznań – które prokuratura uznała za należne;
• otrzymania od Biura Pomocy Ofiarom Przestępstw i Świadkom informacji o wyniku postępowania sądowego, zawierającej – w stosownych przypadkach – zwięzłe streszczenie uzasadnienia wydanego orzeczenia.
• zostania – w stosownych przypadkach – skierowaną przez Biuro Pomocy Ofiarom Przestępstw i Świadkom do służb udzielających wsparcia ofiarom przestępstw, jeżeli takie służby są dostępne.

(i) Jeżeli do Sądu Koronnego wniesiono apelację od wyroku skazującego wydanego przez sąd pokoju (Magistrates’ Court) co do winy lub kary.

Ofiara przestępstwa ma prawo do otrzymania od Biura Pomocy Ofiarom Przestępstw i Świadkom następujących informacji:

• informacji o wniesionej apelacji;
• informacji o terminie, godzinie i miejscu ewentualnej rozprawy;
• informacji o wyniku apelacji, w tym o wszelkich zmianach pierwotnego wyroku.

Ofiara przestępstwa ma również prawo do:

• oczekiwania na złożenie zeznań w sądzie na miejscu siedzącym w pomieszczeniu zapewniającym jej odseparowanie od skarżącego oraz członków jego rodziny i znajomych. Sąd dopilnuje zapewnienia takich warunków w miarę możliwości;
• otrzymania danych kontaktowych osoby wyznaczonej do kontaktu w Sądzie Koronnym (Crown Court);
• otrzymania – w stosownych przypadkach i w miarę dostępności – informacji na temat służb udzielających wsparcia ofiarom przestępstw.

(ii) W przypadku wniesienia do Sądu Apelacyjnego apelacji od wyroku skazującego co do winy lub kary lub kasacji do Sądu Najwyższego Zjednoczonego Królestwa.

Ofiara przestępstwa ma prawo do otrzymania od Biura Pomocy Ofiarom Przestępstw i Świadkom następujących informacji:

• informacji o tym, że skarżący otrzymał zgodę na wniesienie apelacji;
• informacji o terminie, godzinie i miejscu ewentualnej rozprawy;
• informacji o planowanym zwolnieniu skarżącego za poręczeniem majątkowym przed wniesieniem apelacji lub o zmianie warunków takiego zwolnienia;
• aktualnych informacji na temat wszelkich zmian terminów rozpraw;
• danych kontaktowych osoby wyznaczonej do kontaktu w Biurze ds. Apelacji w Sprawach Karnych lub Sądu Najwyższego Zjednoczonego Królestwa;
• informacji o wyniku apelacji; obejmuje to wszelkie zmiany pierwotnego wyroku;
• oczekiwania na złożenie zeznań w sądzie na miejscu siedzącym w pomieszczeniu zapewniającym jej odseparowanie od skarżącego oraz członków jego rodziny i znajomych. Pracownicy sądu dopilnują, by w miarę możliwości zastosowano odpowiednie udogodnienia. Skarżący co do zasady nie uczestniczy w postępowaniach przed Sądem Najwyższym. Jeżeli skarżący stawił się w sądzie, a ofiara przestępstwa nie chce przebywać z nim na sali sadowej, sąd zarządzi zastosowanie środków szczególnych wobec ofiary przestępstwa;
• wystąpienia po ogłoszeniu wyroku o sporządzenie jego odpisu przez pracowników Biura ds. Apelacji w Sprawach Karnych lub Sądu Najwyższego Zjednoczonego Królestwa.

Po udzieleniu zgody na wniesienie apelacji osoba będąca bliskim krewnym zmarłego ma, w stosownych przypadkach, prawo spotkać się z przedstawicielem prokuratury w celu uzyskania informacji na temat charakteru apelacji i przebiegu postępowania sądowego.

Komisja ds. Nadzoru Spraw Karnych (Criminal Cases Review Commission)

Po otrzymaniu wniosku od sprawcy Komisja ds. Nadzoru Spraw Karnych dokonuje kontroli wyroku skazującego – wydanego w związku z popełnionym przez niego przestępstwem – co do winy i kary. Komisja może skierować wyrok skazujący w odniesieniu do rozstrzygnięcia co do winy lub kary do ponownego rozpoznania w przypadku pojawienia się nowych informacji na temat okoliczności sprawy lub nowych twierdzeń, które mogą podać orzeczenie o winie w wątpliwość lub świadczyć o tym, że wymiar kary jest zbyt surowy. Każdego roku komisja otrzymuje około 1000 wniosków od osób skazanych i kieruje około 30–40 spraw do ponownego rozpoznania. Dokonując kontroli sprawy, komisja oceni jej potencjalny wpływ na ofiarę przestępstwa i podejmie decyzję, czy należy o kontroli powiadomić ofiarę. Komisja odnotuje przyczyny, dla których zdecydowała się wybrać określoną formę kontaktu z ofiarą przestępstwa, i w stosownych przypadkach przekaże stosowne informacje w tym zakresie policji.

• Ofiara przestępstwa ma prawo do otrzymania stosownych informacji od komisji, jeśli – zdaniem komisji – istnieją uzasadnione podstawy, by przypuszczać, że ofiara dowie się o dokonaniu kontroli z innego źródła.
• Jeżeli komisja stwierdzi, że skontaktowanie się z ofiarą przestępstwa w toku kontroli jest uzasadnione, powiadomi ofiarę przestępstwa o otrzymaniu wniosku i objęciu sprawy kontrolą. Po zakończeniu kontroli komisja zdecyduje, czy należy skierować wyrok skazujący w odniesieniu do winy lub kary do ponownego rozpoznania przez sąd i powiadomi ofiarę przestępstwa o podjętej przez siebie decyzji, chyba że ofiara wyraźnie zastrzegła, że nie chce otrzymywać takich informacji.
• Jeżeli w trakcie kontroli komisja uznała, że kontaktowanie się z ofiarą przestępstwa nie jest właściwe, lecz następnie zdecyduje się skierować wyrok do ponownego rozpoznania co do winy lub kary przez sądy, zakłada się, że komisja poinformuje ofiarę przestępstwa o tym fakcie.

Czy mam prawo do ochrony po zakończeniu procesu? Przez jaki okres?

• Ofiara przestępstwa ma prawo do korzystania z usług oferowanych przez służby udzielające wsparcia ofiarom przestępstw w każdym czasie, niezależnie od tego, czy złożyła zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, a także po zakończeniu postępowania przygotowawczego i działań służących pociągnięciu sprawcy do odpowiedzialności karnej.

Jakie informacje uzyskam, jeżeli sprawca zostanie skazany?

• Ofiara przestępstwa ma prawo do otrzymania od Biura Pomocy Ofiarom Przestępstw i Świadkom informacji o wydaniu wyroku skazującego wobec podejrzanego (jeżeli doszło do jego skazania). Informacje takie obejmują krótkie wyjaśnienie znaczenia i skutków wyroku skazującego.
• Ofiara przestępstwa ma prawo do wystąpienia o skierowanie jej do prokuratury, która udzieli odpowiedzi na wszelkie pytania dotyczące wyroku skazującego, na które Biuro Pomocy Ofiarom Przestępstw i Świadkom nie jest w stanie udzielić odpowiedzi.
• Niezależnie od wymienionych powyżej uprawnień, osobie będącej bliskim krewnym zmarłego w stosownych przypadkach również może przysługiwać prawo do spotkania się z przedstawicielem prokuratury, który wyjaśni jej treść wydanego wyroku skazującego. Takie spotkanie organizuje się zazwyczaj w sądzie.

Czy uzyskam informację o tym, że sprawca został zwolniony (w tym o wcześniejszym lub warunkowym zwolnieniu) lub że zbiegł z zakładu karnego?

Jeżeli sprawca został skazany na karę pozbawienia wolności, został przymusowo umieszczony w zakładzie psychiatrycznym lub został objęty nadzorem Służby Probacyjnej, ofiara przestępstwa ma prawo do otrzymania z Biura Pomocy Ofiarom Przestępstw i Świadkom informacji o możliwości objęcia jej odpowiednim systemem informacji dla ofiar przestępstw po skazaniu sprawcy. Ofiara przestępstwa może również zwrócić się do Biura Informacji dla Ofiar Przestępstw o udzielenie jej informacji w tym zakresie. Wspomniane biuro, które podlega Służbie Probacyjnej Irlandii Północnej, koordynuje proces świadczenia usług na rzecz poszczególnych ofiar przestępstw obejmujący wszystkie trzy systemy informacji dla ofiar przestępstw. Wspomniane trzy systemy to system zapewniający możliwość informowania ofiary przestępstwa o zwolnieniu więźnia (PRVIS), system informacji dla ofiar przestępstw koordynowany przez Służbę Probacyjną Irlandii Północnej oraz system informowania ofiar przestępstw, które padły ofiarą sprawców cierpiących na zaburzenia psychiczne. Systemy te obejmują:

• młodocianych sprawców, którzy zostali skazani na karę równoważną karze dożywotniego pozbawienia wolności, którzy zostali skazani za popełnienie ciężkiego przestępstwa lub którzy zostali skazania na karę osadzenia w ośrodku dla młodocianych przestępców przez Sąd Koronny (po ukończeniu 18. roku życia przez młodocianego sprawcę). System informowania o zwolnieniu więźnia ma również zastosowanie do pełnoletnich sprawców (sprawców, którzy ukończyli 18. rok życia), którzy zostali skazani na karę co najmniej sześciomiesięcznego pozbawienia wolności;
• sprawców, którzy zostali skazani na karę wiążącą się z objęciem ich nadzorem przez Służbę Probacyjną Irlandii Północnej; oraz
• sprawców, wobec których sąd wydał nakaz umieszczenia w zakładzie psychiatrycznym wraz z nakazem ograniczającym (restriction order).

System informowania ofiar przestępstw o zwolnieniu osoby osadzonej w zakładzie karnym (PRVIS)

Jeżeli ofiara przestępstwa zarejestrowała się w tym systemie, ma prawo do otrzymania bez zbędnej zwłoki następujących informacji z Biura Informacji dla Ofiar Przestępstw (w przypadkach, w których biuro otrzymało informacje o wydaniu orzeczenia lub o wyniku postępowania):

• informacji o roku i miesiącu przewidywanego zwolnienia osoby osadzonej w zakładzie karnym lub o roku i miesiącu, w którym osoba osadzona w zakładzie karnym będzie mogła ubiegać się o przepustkę (temporary release);
• informacji o wszczęciu postępowania służącego wydaniu sprawcy osadzonemu w zakładzie karnym przepustki;
• informacji o podjęciu jakiejkolwiek decyzji w przedmiocie udzielenia sprawcy przepustki; oraz
• informacji o wszelkich znanych okolicznościach udzielenia przepustki osobie osadzonej w zakładzie karnym lub o warunkach udzielenia przepustki, a także o wszelkich naruszeniach tych warunków skutkujących powrotem sprawcy do zakładu karnego, chyba że ujawnienie takich informacji naraziłoby inną osobę na zagrożenie lub mogłoby potencjalnie narazić sprawcę na ryzyko doznania poważnych szkód.

W przypadku sprawców skazanych na karę dożywotniego pozbawienia wolności, pozbawienia wolności na czas nieoznaczony lub pozbawienia wolności z przedłużonym czasem odbywania kary, w odniesieniu do których członkowie Komisji ds. Przedterminowych Zwolnień Warunkowych rozważają możliwość zwolnienia z zakładu karnego, ofiara przestępstwa ma prawo do otrzymania z Biura Informacji dla Ofiar Przestępstw informacji o wszczęciu przedmiotowego postępowania przed Komisją ds. Przedterminowych Zwolnień Warunkowych. Ofiara przestępstwa będzie miała również prawo do przedstawienia swojej opinii na temat potencjalnego zwolnienia sprawcy osadzonego w zakładzie karnym członkom Komisji ds. Przedterminowych Zwolnień Warunkowych (za pośrednictwem Biura Informacji dla Ofiar Przestępstw) z odpowiednim wyprzedzeniem. Ofiara przestępstwa ma również prawo do uzyskania informacji na temat decyzji podjętej przez członków Komisji ds. Przedterminowych Zwolnień Warunkowych oraz – jeżeli komisja zdecyduje się zwolnić osobę osadzoną w zakładzie karnym – do otrzymania informacji na temat przyjętych warunków zwolnienia.

Ofiara przestępstwa jest również uprawniona do przedłożenia swoich opinii w Biurze Informacji dla Ofiar Przestępstw lub do zgłoszenia w nim uwag dotyczących jej bezpieczeństwa osobistego oraz do tego, aby jej opinie i uwagi zostały uwzględnione w procesie oceny przeprowadzanej w przypadku, gdy sprawca wystąpi o udzielenie przepustki (temporary release) lub zostanie przedterminowo zwolniony (release on licence).

W bardzo rzadkich przypadkach Biuro Informacji dla Ofiar Przestępstw poinformuje ofiarę przestępstwa o zwolnieniu sprawcy dopiero po dokonaniu tego zwolnienia. W bardzo mało prawdopodobnej sytuacji, w której sprawca przestępstwa zbiegnie z miejsca osadzenia, ofiara przestępstwa będzie uprawniona do niezwłocznego otrzymania informacji na ten temat od policji lub służby więziennej, chyba że ujawnienie takich informacji naraziłoby inną osobę na zagrożenie lub mogłoby potencjalnie narazić sprawcę na ryzyko doznania poważnych szkód. W takim przypadku ofiara przestępstwa ma również prawo do otrzymywania od policji lub służby więziennej informacji o wszelkich środkach podjętych w celu objęcia jej ochroną.

System informacji dla ofiar przestępstw Służby Probacyjnej Irlandii Północnej (Probation Board for Northern Ireland Victim Information Scheme)

Jeżeli ofiara przestępstwa zarejestrowała się w tym systemie, ma prawo do otrzymania bez zbędnej zwłoki następujących informacji z Biura Informacji dla Ofiar Przestępstw (w przypadkach, w których biuro otrzymało informacje o wydaniu orzeczenia lub o wyniku postępowania):

• informacji o planowanym sposobie prowadzenia sprawy;
• informacji o charakterze i czasie trwania dozoru, jakim objęty zostanie sprawca, oraz o ogólnych warunkach sprawowania tego dozoru (uwzględniając informacje o wszelkich zmianach jego warunków);
• informacji o wszelkich dodatkowych warunkach dozoru, uwzględniając przypadki, w których warunki te są zróżnicowane;
• w stosownych przypadkach, informacje o liczbie godzin zasądzonych prac społecznych; oraz
• informacje o wszelkich kolejnych wyrokach skazujących związanych ze sprawą.

Ofiara przestępstwa ma również prawo do wyboru sposobu przekazywania jej takich informacji (na przykład osobiście, drogą telefoniczną lub na piśmie) oraz do zgłaszania wszelkich zastrzeżeń pracownikom Biura Informacji dla Ofiar Przestępstw. W niektórych przypadkach biuro zapewni również ofierze przestępstwa możliwość wyrażenia opinii i zgłoszenia uwag w oświadczeniu ofiary przestępstwa, które zostaną uwzględnione przez członków Komisji ds. Przedterminowych Zwolnień Warunkowych.

System informacji dla ofiar przestępstw popełnionych przez sprawców cierpiących na zaburzenia psychiczne

System ten zapewnia możliwość przekazywania ofierze przestępstwa informacji o wszelkich postępowaniach mogących potencjalnie skutkować udzieleniem sprawcy przepustki z zakładu psychiatrycznego oraz jego warunkowego lub ostatecznego zwolnienia z tego zakładu. Jeżeli ofiara przestępstwa zarejestrowała się w tym systemie, ma prawo do otrzymania bez zbędnej zwłoki następujących informacji z Biura Informacji dla Ofiar Przestępstw (w przypadkach, w których biuro otrzymało informacje o wydaniu orzeczenia lub o wyniku postępowania):

• informacji o wszczęciu postępowania mającego na celu ustalenie okresu obowiązywania przepustki;
• informacji o planowanym udzieleniu sprawcy przepustki lub zwolnieniu sprawcy z zakładu psychiatrycznego w ciągu najbliższych kilku tygodni, wraz z istotnymi dla ofiary przestępstwa informacjami o ogólnych warunkach zwolnienia; oraz
• informacji o wszelkich istotnych warunkach mających zastosowanie do sprawcy opuszczającego zakład psychiatryczny.

Ofiara przestępstwa jest również uprawniona do przekazania Biuru Informacji dla Ofiar Przestępstw swoich opinii na piśmie na temat wpływu potencjalnego udzielenia sprawcy przepustki lub potencjalnego zwolnienia sprawcy na bezpieczeństwo lub samopoczucie ofiary przestępstwa, a także opinii na temat warunków, na jakich sprawca mógłby opuścić zakład psychiatryczny.