Prawa ofiar – w poszczególnych państwach

Jak złożyć zawiadomienie o przestępstwie?

Ofiara przestępstwa może zgłosić przestępstwo na policji. Małżonek, rodzice, dzieci, rodzeństwo lub opiekun ofiary mogą zgłosić popełnienie przestępstwa w jej imieniu. Każdy może również poinformować policję, jeśli dowiedział się o popełnieniu przestępstwa, nawet jeżeli nie jest jego ofiarą.

Zgłoszenie można złożyć ustnie na najbliższym komisariacie policji lub, w przypadkach wymagających natychmiastowej pomocy, dzwoniąc na numer alarmowy 112, lub składając pisemne zawiadomienie na komisariacie policji lub pocztą. Takie pisemne zawiadomienie można sporządzić samodzielnie lub z pomocą prawnika. Nie jest wymagana żadna konkretna forma. Zawiadomienie składa się zwykle w języku angielskim lub maltańskim, ale osoby, które nie mówią żadnym z tych języków, mają prawo do złożenia zawiadomienia w języku, którym mówią, lub z pomocą tłumacza. W zawiadomieniu należy zawrzeć swoje dane osobowe. Anonimowe zawiadomienia są co do zasady przyjmowane, ale policja wszczyna postępowanie w przypadku takiego zawiadomienia wyłącznie wtedy, gdy dotyczy ono bardzo ciężkiego przestępstwa.

Nie ma wymogów co do terminu zgłoszenia, jednak zgodnie z prawem, jeżeli od popełnienia przestępstwa upłynie określony czas, sprawca nie może już być ścigany. Okres ten jest różny w zależności od charakteru przestępstwa i wynosi od trzech miesięcy w przypadku najlżejszych przestępstw (np. zniewaga słowna) do dwudziestu lat w przypadku szczególnie ciężkich (np. zabójstwo). Po upływie tego okresu można nadal zgłosić popełnienie przestępstwa, jednak policja nie wszczyna postępowania. Nawet jeśli policja przeprowadzi postępowanie przygotowawcze, sąd uniewinni domniemanego sprawcę.

W przypadku niektórych drobnych wykroczeń, a mianowicie w przypadkach, w których policja może wszcząć postępowanie wyłącznie na wniosek, konieczne jest złożenie specjalnej skargi na policji. Skargi takie składa się zwykle na piśmie, choć nie jest to konieczne. O sporządzenie skargi można się zwrócić do prawnika. Skarga musi zawierać: dane osobowe składającego (nazwisko, adres, numer dowodu tożsamości), dane sprawcy, opis zdarzenia, listę świadków, których policja powinna przesłuchać, w tym ich adresy. Zaleca się również (choć nie ma takiego obowiązku) umieszczenie w skardze odniesienia do przepisu prawnego, który według osoby składającej skargę został naruszony przez sprawcę.

W jaki sposób mogę uzyskać informacje o przebiegu sprawy?

Przy zgłoszeniu popełnienia przestępstwa otrzymuje się numer referencyjny. Można go wykorzystać do sprawdzania postępów w sprawie. W praktyce można również sprawdzić postępy w sprawie, wykorzystując datę zgłoszenia. Informacje o postępowaniu przygotowawczym można otrzymać telefonicznie lub stawiając się osobiście na komisariacie policji.

Czy przysługuje mi pomoc prawna (w toku dochodzenia/śledztwa lub w czasie procesu)? Na jakich warunkach?

Ofiarom przestępstw przysługuje pomoc prawna.

Czy mogę ubiegać się o zwrot kosztów (z tytułu uczestnictwa w dochodzeniu/śledztwie/procesie)? Na jakich warunkach?

Tak, można zwracać się o zwrot poniesionych kosztów.

Moja sprawa została umorzona, zanim trafiła do sądu. Czy mogę się odwołać?

Jeśli po przeprowadzeniu postępowania przygotowawczego policja postanowi zamknąć postępowanie bez wnoszenia sprawy do sądu, ofiara może zaskarżyć taką decyzję do sądu pokoju (Qorti tal-Maġistrati). Sąd pokoju zwraca się do ofiary o potwierdzenie pod przysięgą informacji przedstawionych w zgłoszeniu i o zadeklarowanie gotowości do zeznawania w sądzie. Ofiara musi też zapłacić określoną kwotę wyznaczoną przez sąd jako gwarancję powagi intencji ścigania sprawcy. Sąd pokoju bada dowody i jeżeli uzna je za wystarczające, nakazuje policji kontynuowanie postępowania.

Czy mogę uczestniczyć w procesie?

Ofiara może uczestniczyć w postępowaniu jako strona cywilna. Aby włączyć się do postępowania w charakterze powoda cywilnego, należy złożyć wniosek w sądzie. Sąd rozpatruje taki wniosek i postanawia o dopuszczeniu wnioskodawcy do postępowania w charakterze powoda cywilnego. Powód cywilny może uczestniczyć w rozprawach, również tych niejawnych i również w przypadku, gdy składa zeznania w ramach procesu.

Jaka jest moja rola w systemie wymiaru sprawiedliwości? Czy jestem na przykład: ofiarą przestępstwa, świadkiem, powodem cywilnym, oskarżycielem prywatnym? Czy mogę wybrać swoją rolę?

Jak wyjaśniono powyżej, ofiara może być świadkiem albo powodem cywilnym.

Jakie są moje prawa i obowiązki wynikające z tej roli?

Prawa i obowiązki ofiary w procesie toczącym się przez sądem karnym zależą od sądu rozpoznającego daną sprawę.

• W przypadku przestępstw ściganych przez funkcjonariusza policji i wniesionych do sądu pokoju ofiara ma niemal te same prawa, co oskarżony: może osobiście lub za pośrednictwem pełnomocnika przedstawiać dowody, prowadzić przesłuchanie świadków (zadając pytania za pośrednictwem funkcjonariusza policji prowadzącego postępowanie) itp.
• w przypadku przestępstw ściganych przez prokuratora generalnego, zastępcę prokuratora generalnego lub prokuratora ofiara może wyłącznie uczestniczyć w rozprawach i przedstawiać argumenty związane z wyrokiem, jeżeli ława przysięgłych uznała sprawcę winnym popełnienia przestępstwa.

Czy mogę składać oświadczenia przed sądem lub przedstawiać dowody? Na jakich warunkach?

W postępowaniu karnym sąd zwykle wzywa ofiarę do złożenia zeznań, aby usłyszeć jej wersję wydarzeń.

Jakie informacje uzyskam w czasie procesu?

Ofiara ma prawo do informacji o postępach w procesie karnym oraz o prawomocnym wyroku.

Czy będę mieć dostęp do akt sądowych?

Jako powód cywilny ofiara ma dostęp do akt i dokumentów sądowych.