Prawa ofiar – w poszczególnych państwach

Jestem ofiarą przestępstwa. Z kim mam się skontaktować, aby uzyskać wsparcie i pomoc?

Szczegółowe informacje na temat wsparcia i pomocy, z których może skorzystać ofiara przestępstwa, można uzyskać za pośrednictwem centralnej platformy na rzecz ochrony ofiar prowadzonej przez Federalne Ministerstwo Sprawiedliwości i Ochrony Konsumentów (BMJV) pod adresem http://www.hilfe-info.de lub pobierając ze strony internetowej ministerstwa opracowaną przez nie broszurę zawierającą wytyczne dla ofiar (Opferfibel) (publikacja własna, w języku niemieckim). Wspomniana powyżej platforma dotycząca ochrony ofiar zawiera również wyszukiwarkę ośrodków doradczych, za pomocą której ofiary mogą szybko wyszukać ośrodki w swoim regionie, w których mogą uzyskać wsparcie przez telefon, przez internet lub osobiście. Stosowne informacje w tym zakresie zostały udostępnione w ODABS – internetowej bazie danych dla ofiar przestępstw dostępnej pod adresem www.odabs.org, którą obsługuje z kolei Federalne Ministerstwo Pracy i Spraw Socjalnych.

Poniżej przedstawiono wykaz poszczególnych dostępnych źródeł pomocy.

Infolinie udzielające wsparcia ofiarom przestępstw

Wykaz najważniejszych infolinii, z których można korzystać nieodpłatnie (nawiązanie połączenia z tymi infoliniami nie jest możliwe z zagranicy). Zgodnie z informacjami zamieszczonymi na portalu www.hilfe-info.de w Niemczech można skorzystać z następujących infolinii:

Hilfetelefon Sexueller Missbrauch (telefon zaufania dla ofiar wykorzystywania seksualnego): 0800 22 55 530

Hilfetelefon Gewalt gegen Frauen (telefon zaufania dla ofiar przemocy wobec kobiet): 0800 0116016

Hilfetelefon Gewalt an Männer (telefon zaufania dla ofiar przemocy wobec mężczyzn): 0800 1239900

berta – Beratung und telefonische Anlaufstelle (porady o charakterze ogólnym): 0800 30 50 750

Elterntelefon (telefon zaufania dla rodziców): 0800 11 10 550

Hilfetelefon Schwangere in Not (telefon zaufania dla kobiet w ciąży w potrzebie): 0800 40 40 020

Medizinische Kinderschutzhotline (medyczny telefon zaufania poświęcony ochronie dzieci): 0800 19 21 000

Ofiary przestępstw z całej Europy mogą uzyskać pomoc i wsparcie, dzwoniąc na całodobową infolinię prowadzoną przez Weisser Ring e.V. pod numerem 116006.

Czy wsparcie dla ofiar przestępstw jest udzielane bezpłatnie?

Tak.

Jakiego rodzaju wsparcie mogę otrzymać od organów państwowych?

W Niemczech odpowiedzialność za udzielanie ogólnego wsparcia ofiarom przestępstw spoczywa na poszczególnych krajach związkowych. Każdy kraj związkowy podjął szereg różnych działań w celu poprawy sytuacji ofiar przestępstw i udzielania im odpowiedniego wsparcia. Środki te obejmują powołanie przedstawicieli ds. ochrony ofiar na komisariatach policji, ustanowienie biur pomocy świadkom, utworzenie tymczasowych miejsc zakwaterowania dla maltretowanych kobiet i dziewcząt oraz udzielanie ofiarom przestępstw informacji i pomocy finansowej. Wiele krajów związkowych powołało specjalne stowarzyszenia regionalne prowadzące ośrodki doradcze i biura pomocy ofiarom. Wykaz rozwiązań w tym zakresie przyjętych przez poszczególne kraje związkowe można znaleźć pod adresem https://www.hilfe-info.de/WebS/hilfeinfo/DE/HilfeUndBeratung/AnsprechpartnerUndBeratungsstellen/EinrichtungenOpferhilfe/EinrichtungenDerOpferhilfe.html.

Utworzono również centralne punkty kontaktowe na szczeblu federalnym i na poziomie krajów związkowych. Na przykład na szczeblu federalnym dr Edgar Franke został powołany na pełnomocnika rządu federalnego do spraw ofiar przestępstw terrorystycznych popełnionych na terytorium Niemiec i osób, które straciły bliskich w rezultacie takich przestępstw (Beauftragter der Bundesregierung für die Anliegen von Opfern und Hinterbliebenen von terroristischen Straftaten im Inland). Funkcję pełnomocnika rządu federalnego ds. warunków życia mniejszości żydowskiej w Niemczech i zwalczania przejawów antysemityzmu (Beauftragte der Bundesregierung für jüdisches Leben in Deutschland und den Kampf gegen Antisemitismus) powierzono dr. Feliksowi Kleinowi, natomiast niezależnym pełnomocnikiem ds. kwestii związanych z niegodziwym traktowaniem dzieci w celach seksualnych (Unabhängige Beauftragte für Fragen des sexuellen Kindesmissbrauchs) został dr Johannes-Wilhelm Rörig.

Trzynaście krajów związkowych również powołało swoich pełnomocników ds. ofiar. Zakres ich obowiązków jest jednak zróżnicowany. Wykaz pełnomocników i ich dane kontaktowe można znaleźć pod adresem www-hilfe-info.de.

Ofiara przestępstwa może korzystać w trakcie postępowania karnego ze wsparcia adwokata, który udzieli jej pomocy np. przy składaniu zeznań w charakterze świadka. Ofiara ma również prawo do wsparcia jako oskarżyciel posiłkowy, nawet przed zgłoszeniem chęci przystąpienia do postępowania. Ofiara jest uprawniona do korzystania z usług zastępstwa procesowego jako pokrzywdzony. W trakcie przesłuchania może towarzyszyć jej również osoba zaufana, o ile nie zagraża to możliwości osiągnięcia celu postępowania przygotowawczego.

Poza pomocą prawną ofiara przestępstwa ma prawo do korzystania z pomocy psychologiczno-społecznej przed wszczęciem postępowania karnego, podczas postępowania i po jego zakończeniu. Z tego rodzaju wsparcia mogą korzystać nie tylko małoletnie ofiary przestępstw na tle seksualnym i przestępstw z użyciem przemocy, ale również szczególnie bezbronne pełnoletnie ofiary, które doznały obrażeń wskutek brutalnych przestępstw z użyciem przemocy lub napaści na tle seksualnym.

Pomoc medyczna

Ponadto ambulatoryjne gabinety urazowe oferują krótkoterminowe wsparcie psychologiczne dla ofiar przestępstw z użyciem przemocy. Takie gabinety znajdują się na terytorium całych Niemiec. Ofiary przestępstw z użyciem przemocy mogą zostać niezwłocznie objęte wsparciem psychologicznym w ambulatoryjnym gabinecie urazowym. Stan psychiczny wielu ofiar przestępstw znaczenie się poprawia po otrzymaniu zaledwie kilku porad i po odbyciu zaledwie kilku sesji psychoterapeutycznych. W razie potrzeby dopuszcza się możliwość zaproponowania i zapewnienia ofierze leczenia obejmującego dłuższy okres, np. psychoterapii ambulatoryjnej lub leczenia stacjonarnego w klinice psychiatrycznej lub psychosomatycznej. Wiele gabinetów urazowych działa przy klinice psychiatrycznej lub przy szpitalu psychiatrycznym, dzięki czemu w większości przypadków można w nich skorzystać z usług lekarza psychiatry.

Wykaz gabinetów urazowych w Niemczech opublikowano na portalu „hilfe-info.de”.

Ofiary napaści na tle seksualnym lub napaści fizycznej mogą zostać poddane obdukcji. Obdukcję lekarską obejmującą wszelkie doznane obrażenia można zasadniczo uzyskać po przeprowadzeniu badania przez lekarza rodzinnego lub w miejscowym szpitalu. W niektórych miastach działają również specjalistyczne ośrodki ambulatoryjne zajmujące się ochroną przed przemocą, w których ofiary przestępstwa mogą poddać się obdukcji.

We wspomnianych ośrodkach lekarz medycyny sądowej może zbadać obrażenia ofiary lub wszelkie inne dowody fizyczne i odpowiednio je udokumentować.

Wsparcie finansowe

Państwo zapewnia ponadto różnego rodzaju wsparcie finansowe: każdy, kto dozna uszczerbku na zdrowiu wskutek przestępstwa z użyciem przemocy, może ubiegać się o kompensatę zgodnie z przepisami ustawy o kompensacie dla ofiar przestępstw (Opferentschädigungsgesetz). Oficjalny wniosek o przyznanie kompensaty należy złożyć w Urzędzie ds. Rent, Emerytur i Świadczeń Społecznych (Landesversorgungsamt) w swoim kraju związkowym. Wykaz wszystkich Urzędów ds. Rent, Emerytur i Świadczeń Społecznych opublikowano również na platformie na rzecz ochrony ofiar dostępnej pod adresem hilfe-info.de. Świadczenia w tym zakresie obejmują również pokrycie kosztów leczenia w ambulatoryjnym gabinecie urazowym.

Ofiary ataków terrorystycznych lub ekstremistycznych mogą również ubiegać się o zasiłek dla osób znajdujących się w trudnej sytuacji (Härteleistungen). Funkcję punktu kontaktowego w kwestiach dotyczących tych świadczeń pełni Federalny Urząd Sprawiedliwości (Bundesamt für Justiz).

Ofiara, która doznała obrażeń wskutek przestępstwa z użyciem przemocy popełnionego w miejscu pracy, podczas wycieczki szkolnej lub na zajęciach uniwersyteckich lub w drodze lub miejsca organizacji wycieczki bądź w drodze powrotnej, może w określonych okolicznościach być uprawniona do dochodzenia wypłaty ustawowego ubezpieczenia wypadkowego. Rolę punktu kontaktowego, do którego ofiara powinna się zgłosić w takich przypadkach, pełni właściwy miejscowo Fundusz Ubezpieczeń Wypadkowych lub Fundusz Ubezpieczeń od Wypadków przy Pracy (Unfallkasse lub Berufsgenossenschaft).

Verkehrsopferhilfe e.V. (stowarzyszenie na rzecz ofiar wypadków drogowych) jest właściwym funduszem ubezpieczeniowym w kwestiach dotyczących przestępstw z użyciem przemocy popełnionych z wykorzystaniem pojazdu. Stowarzyszenie to zajmuje się m.in. przypadkami, w których pojazd nie był ubezpieczony, w których sprawca zbiegł z miejsca wypadku lub w których kierowca umyślnie dopuścił się czynu zabronionego.

Jakiego rodzaju wsparcie mogę otrzymać od organizacji pozarządowych?

Profesjonalne i wolontariackie organizacje pozarządowe udzielające wsparcia ofiarom przestępstw podjęły szereg różnych działań w celu poprawy sytuacji ofiar przestępstw i udzielania im odpowiedniego wsparcia.

Specjaliści pracujący w tych organizacjach mogą pomóc ofierze, wyjaśniając konsekwencje przestępstwa, udzielając pomocy psychologiczno-społecznej i przekazując informacje na temat ewentualnego postępowania karnego i wszelkiego rodzaju odszkodowania/kompensaty. Wspomniani specjaliści mogą również udzielić ofierze dalszego wsparcia np. w postaci usług adwokackich lub terapeutycznych.

Na przykład stowarzyszenie Weisser Ring e. V. zapewnia ofiarom wsparcie na szczeblu federalnym. Poza ośrodkami zlokalizowanymi na całym terytorium Niemiec stowarzyszenie to prowadzi również wspomnianą powyżej infolinię dla ofiar (116006), za pośrednictwem której ofiary przestępstw mogą natychmiast uzyskać profesjonalną pomoc. Stowarzyszenie Weisser Ring e. V. oferuje w szczególności porady ogólne, pomoc w kontaktach z organami rządowymi i sądami, wstępne bezpłatne spotkanie z adwokatem, wstępną nieodpłatną pomoc medyczną/psychologiczną w radzeniu sobie ze stresem wywołanym przestępstwem, możliwość wyznaczenia osoby towarzyszącej ofierze w przesłuchaniach przed sądem oraz wsparcie finansowe. Stowarzyszenie to realizuje również programy odszkodowań dla ofiar i programy mediacji między ofiarą a sprawcą.

Arbeitskreis der Opferhilfen in Deutschland e.V. (ADO, grupa robocza zajmująca się wspieraniem ofiar w Niemczech) pełni funkcję organizacji parasolowej dla różnych ośrodków wsparcia ofiar aktywnie świadczących profesjonalne usługi na rzecz ofiar na szczeblu regionalnym. Jej cele to m.in. zachęcanie ośrodków wsparcia ofiar działających w Niemczech do regularnego wymieniania się informacjami, wyznaczanie standardów w zakresie profesjonalnego wspierania ofiar, tworzenie kolejnych profesjonalnych ośrodków wspierania ofiar i sprzyjanie współpracy między wszystkimi ośrodkami udzielającymi wsparcia. Po zgłoszeniu się do ADO ofiara może uzyskać porady i wsparcie związane z kontaktami z organami rządowymi, doraźne wsparcie psychologiczne, dostęp do leczenia i terapii oraz dostęp do porad prawnych, skorzystać z możliwości wyznaczenia osoby towarzyszącej jej w kontaktach z policją, organami rządowymi i sądami, a także uzyskać wsparcie w zakresie mediacji między ofiarą a sprawcą.

Różne ośrodki wsparcia wyspecjalizowały się w udzielaniu porad i pomocy ofiarom określonych rodzajów przestępstw, w szczególności przestępstw na tle seksualnym, a także przestępstw o podłożu rasistowskim i antysemickim oraz przestępstw o charakterze homofobicznym i transfobicznym. Ośrodki te również działają pod patronatem różnych organizacji parasolowych, na przykład:

VBRG – Verband der Beratungsstellen für Betroffene rechter, rassistischer und antisemitischer Gewalt (stowarzyszenie poradni dla ofiar przemocy motywowanej prawicowym ekstremizmem, rasizmem i antysemityzmem)

BFF – Bundesverband der Frauenberatungsstellen und Frauennotrufe in Deutschland (federalne stowarzyszenie poradni i infolinii dla kobiet w Niemczech)

Poza realizowaniem krajowych inicjatyw w zakresie wspierania ofiar wiele ośrodków wsparcia prowadzi aktywną działalność na szczeblu regionalnym i lokalnym, wykazując się bardzo dużym zaangażowaniem. Wykaz poradni działających na szczeblu regionalnym i lokalnym można znaleźć pod adresem http://www.hilfe-info.de.