Prawa ofiar – w poszczególnych państwach

Jak złożyć zawiadomienie o przestępstwie?

W pierwszej kolejności należy złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa na policji. Informacje o tym, jak to zrobić, można uzyskać tutaj: składanie zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa

W jaki sposób mogę uzyskać informacje o przebiegu sprawy?

Ofiara przestępstwa ma prawo do otrzymania od policji wskazanych poniżej informacji oraz do uzyskania stosownych wyjaśnień w terminie 5 dni roboczych od dnia, w którym podejrzany:

• został aresztowany;
• został przesłuchany po uprzednim pouczeniu o prawie do odmowy składania wyjaśnień lub odmowy odpowiedzi na poszczególne pytania;
• został zwolniony bez przedstawienia mu zarzutów;
• został zwolniony za poręczeniem majątkowym lub warunki zwolnienia zmieniły się lub zostało ono uchylone.

Ofiara przestępstwa ma prawo do otrzymania od policji wskazanych poniżej informacji w terminie 5 dni roboczych od dnia, w którym policja je otrzyma:

• informacje o terminie, godzinie i miejscu pierwszej rozprawy sądowej;
• jeżeli sprawca zostaje zwolniony za poręczeniem majątkowym w celu stawienia się przed sądem, informacje o wszelkich warunkach takiego zwolnienia oraz o ich zmianie.

Czy przysługuje mi pomoc prawna (podczas dochodzenia/śledztwa lub w czasie procesu)? Na jakich warunkach?

Ofiary przestępstw i świadkowie nie są stronami postępowania karnego, dlatego też na terytorium Anglii i Walii nie mają prawa do korzystania z pomocy prawnej.

Czy mogę ubiegać się o zwrot kosztów (z tytułu uczestnictwa w dochodzeniu/śledztwie/procesie)? Na jakich warunkach?

Podmioty świadczące usługi odpowiedzialne za ściganie sprawcy przestępstwa muszą stosować przepisy, na mocy których ofiary przestępstw mają możliwość dochodzenia zwrotu kosztów poniesionych w związku ze stawiennictwem w sądzie celem złożenia zeznań.

Dodatkowe informacje na temat dochodzenia zwrotu kosztów poniesionych przez świadków są dostępne tutaj

Oraz tutaj

Moja sprawa została umorzona zanim trafiła do sądu. Czy mogę się odwołać?

Osoba niezadowolona z wydanego przez policję lub prokuraturę postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania może wnieść zażalenie na takie postanowienie zgodnie z zasadami ustanowionymi w programach Krajowej Rady Komendantów Policji (National Police Chiefs Council) i prokuratury (Crown Prosecution Service) dotyczących prawa ofiar przestępstw do zaskarżenia postanowienia wydanego przez policję lub prokuraturę.

Prokuratura uruchomiła program dotyczący prawa ofiar przestępstw do zaskarżenia postanowienia wydanego przez prokuraturę w dniu 5 czerwca 2013 r. Policja w Anglii i Walii przyjęła program dotyczący prawa ofiar przestępstw do zaskarżenia postanowienia wydanego przez policję w dniu 1 kwietnia 2015 r. Wspomniane programy zapewniają ofiarom przestępstw możliwość wniesienia zażalenia od wydanego przez policję lub prokuraturę postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania lub o umorzeniu toczącego się postępowania w sprawie karnej.

Jeżeli ofiara przestępstwa zostaje powiadomiona o wydaniu postanowienia, które może zostać zaskarżone w ramach programu Krajowej Rady Komendantów Policji albo programu prokuratury, otrzymuje razem z powiadomieniem informacje wystarczające do podjęcia decyzji o tym, czy chce wnieść zażalenie.

Czy mogę uczestniczyć w procesie?

Osoba, która posiada informacje na temat zdarzenia, może zostać wezwana do złożenia zeznań w sądzie jako świadek oskarżenia lub obrony.

Jaka jest moja rola w systemie wymiaru sprawiedliwości? Czy jestem na przykład: ofiarą przestępstwa, świadkiem, powodem cywilnym, oskarżycielem prywatnym?

Na potrzeby kodeksu postępowania dotyczącego ofiar przestępstw (kodeks dotyczący ofiar przestępstw) termin „ofiara przestępstwa” oznacza:

• osobę fizyczną, która poniosła szkodę, w tym szkodę fizyczną, psychiczną, emocjonalną lub materialną, bezpośrednio wskutek popełnienia przestępstwa;
• bliskiego krewnego (zob. glosariusz) osoby, która zmarła bezpośrednio wskutek popełnienia przestępstwa.

Osoba, która posiada informacje na temat zdarzenia, może zostać wezwana do złożenia zeznań w sądzie jako świadek oskarżenia lub obrony. Osoba, która posiada informacje na temat innych osób zaangażowanych w sprawę, może zostać wezwana do złożenia zeznań, zazwyczaj jako świadek obrony. W każdym z tych przypadków zeznania składane przez świadka mogą okazać się kluczowe dla skazania albo uniewinnienia oskarżonego.

Prawo do wszczęcia postępowania prywatnoskargowego jest zagwarantowane na podstawie art. 6 ust. 1 ustawy z 1985 r. o ściganiu przestępstw (POA). Istnieją jednak pewne ograniczenia:

• zgodnie z art. 6 ust. 2 ustawy z 1985 r. o ściganiu przestępstw Dyrektor Urzędu Prokuratury (Director of Public Prosecutions) jest uprawniony do przejęcia nadzoru na postępowaniami prywatnoskargowymi;
• w niektórych przypadkach oskarżyciel prywatny musi uzyskać zgodę Prokuratora Generalnego (Attorney General) lub Dyrektora Urzędu Prokuratury na wszczęcie postępowania.

Dodatkowe informacje można uzyskać tutaj

Czy mogę wybrać swoją rolę? Jakie są moje prawa i obowiązki wynikające z tej roli?

W kodeksie postępowania dotyczącego ofiar przestępstw zapisano prawa ofiar przestępstw. Kodeks ten jest dostępnytutaj

Osoba, która była świadkiem przestępstwa, ale nie jest ofiarą przestępstwa, może skorzystać ze wsparcia udzielanego przez służby wymienione w karcie dotyczącej świadków zamiast wsparcia oferowanego przez służby wskazane w tym kodeksie. Karta jest dostępna tutaj

Czy mogę składać oświadczenia przed sądem lub przedstawiać dowody? Na jakich warunkach?

Osoba, która posiada informacje na temat zdarzenia, może zostać wezwana do złożenia zeznań w sądzie jako świadek oskarżenia lub obrony. Osoba, która posiada informacje na temat innych osób zaangażowanych w sprawę, może zostać wezwana do złożenia zeznań, zazwyczaj jako świadek obrony.

Ofiara przestępstwa może złożyć osobiste oświadczenie ofiary przestępstwa, wyjaśniając, własnymi słowami, jaki wpływ (fizyczny, emocjonalny, finansowy lub inny) miało na nią przestępstwo. Oświadczenie to różni się od oświadczenia świadka o przebiegu zdarzenia, które zawiera informacje o tym, co świadek widział lub słyszał.

Dzięki osobistemu oświadczeniu ofiara przestępstwa może przedstawić swój punkt widzenia w toku postępowania karnego. Ofiara przestępstwa nie może jednak wyrażać swojej opinii na temat tego, czy sprawca powinien zostać skazany, ani na temat kary, jaką należy wymierzyć podejrzanemu, ponieważ rozstrzygnięcie tych kwestii leży w gestii sądu.

Ofiara przestępstwa ma prawo złożyć osobiste oświadczenie ofiary przestępstwa w trakcie składania zeznań dotyczących przebiegu przestępstwa na policji w charakterze świadka.

Jeżeli oskarżony zostanie uznany za winnego zarzucanych mu czynów, ofiara przestępstwa może zażądać odczytania osobistego oświadczenia na głos lub jego odtworzenia (jeżeli zostało ono zarejestrowane) w sądzie. Ofiara przestępstwa jest również uprawniona do wystąpienia o samodzielne odczytanie swojego osobistego oświadczenia lub o jego odczytanie przez inną osobę (np. członka rodziny lub wyznaczonego przez prokuraturę adwokata (advocate)). Zanim ofiara przestępstwa zdecyduje, czy chce, aby jej osobiste oświadczenie zostało odczytane na głos lub odtworzone w sądzie, zostanie poinformowana o potencjalnych konsekwencjach podania treści oświadczenia do wiadomości publicznej, np. o możliwości jego przytaczania w środkach masowego przekazu. Obrona może również kierować do ofiary przestępstwa pytania dotyczące treści sporządzonego przez nią osobistego oświadczenia.

Jeżeli ofiara przestępstwa wystąpi o odczytanie osobistego oświadczenia na głos lub o jego odtworzenie w sądzie, decyzję w kwestii tego, czy oświadczenie należy odczytać na głos lub odtworzyć, a jeżeli tak - które jego części powinny zostać odczytane na głos lub odtworzone i kto powinien je odczytać - podejmuje sąd, mając na względzie interes ofiary przestępstwa. W większości przypadków niektóre lub wszystkie osobiste oświadczenia ofiary przestępstwa zostaną odczytane lub odtworzone, chyba że sąd będzie dysponował uzasadnionymi przesłankami przemawiającymi za nieudzieleniem zgody na ich odczytanie/odtworzenie. Ofiara przestępstwa zostanie poinformowana o decyzji sądu.

Jakie informacje uzyskam w czasie procesu?

Ofiara przestępstwa ma prawo do:

• otrzymania informacji na temat wyniku każdej rozprawy dotyczącej zwolnienia za poręczeniem majątkowym (informacji o istotnych warunkach zwolnienia za poręczeniem majątkowym oraz wszelkich istotnych zmianach tych warunków) wraz z uzasadnieniem w terminie 5 dni roboczych. Osoba, która padła ofiarą przestępstwa najcięższego rodzaju, jest obiektem uporczywego nękania, należy do grupy osób wymagających szczególnego traktowania lub jest zastraszana, ma prawo do otrzymania takich informacji w terminie 1 dnia roboczego;
• otrzymania informacji o terminie, miejscu i wyniku każdej rozprawy sądowej przeprowadzonej w sprawie od odpowiedniego Biura Pomocy Świadkom (Witness Care Unit). Biuro Pomocy Świadkom ma obowiązek przekazać takie informacje w terminie 1 dnia roboczego od dnia ich otrzymania od sądu;
• otrzymania informacji o wydaniu nakazu aresztowania podejrzanego oraz o wyniku przesłuchania podejrzanego w przypadku jego ponownego aresztowania. Jeżeli podejrzany zostaje ponownie aresztowany po wydaniu nakazu aresztowania, zazwyczaj zostanie wtedy doprowadzony do sądu. Biuro Pomocy Świadkom musi przekazać takie informacje w terminie 5 dni roboczych od dnia ich otrzymania od sądu;
• jeżeli podejrzany nie przyznaje się do winy - omówienia wszelkich swoich potrzeb z przedstawicielami Biura Pomocy Świadkom oraz, w stosownych przypadkach, otrzymania skierowania do odpowiedniej grupy lub agencji udzielającej wsparcia.

Świadek składający zeznania w toku rozprawy ma prawo do:

• zwrócenia się do pracowników sądu o udzielenie zgody na wejście do gmachu sądu innym wejściem niż wejście, z którego korzysta podejrzany oraz członkowie jego rodziny i znajomi;
• w przypadkach, w których jest to możliwe, spotkania się z adwokatem lub pełnomocnikiem procesowym wyznaczonym przez prokuraturę w celu zadania mu pytań dotyczących przebiegu postępowania sądowego. Prokurator w miarę możliwości poinformuje świadka o przybliżonym czasie oczekiwania na złożenie zeznań;
• w stosownych przypadkach, uzyskania wyjaśnień od adwokata lub pełnomocnika procesowego wyznaczonego przez prokuraturę, jeżeli doszło do opóźnienia postępowania w dniu, w którym świadek miał składać zeznania, a także do uzyskania informacji o przybliżonym czasie oczekiwania na złożenie zeznań;
• oczekiwania na złożenie zeznań na miejscu siedzącym w pomieszczeniu zapewniającym mu odseparowanie od podejrzanego oraz członków jego rodziny i znajomych - sąd zapewni takie warunki w miarę możliwości;
• wystąpienia o zastosowanie wobec niego wszelkich środków szczególnych, jeżeli sąd orzekł o zastosowaniu takich środków;
• otrzymania danych kontaktowych osoby wyznaczonej do kontaktu w sądzie, aby móc otrzymywać na bieżąco informacje na temat przebiegu sprawy.

Czy będę mieć dostęp do akt sądowych?

Dostęp do akt sądowych regulują przepisy części 5 kodeksu postępowania cywilnego. Najistotniejsze są zapewne przepisy zawarte w art. 5.4C i 5.4D. Można się z nimi zapoznać tutaj