Prawa ofiar – w poszczególnych państwach

W jaki sposób można dochodzić naprawienia szkody od sprawcy? (np. w czasie procesu, w drodze dochodzenia roszczenia cywilnego, w postępowaniu adhezyjnym)?

Ofierze przysługuje prawo do wytoczenia powództwa przed sąd przeciwko sprawcy przestępstwa popełnionego na szkodę ofiary. Ofiara może się również skontaktować ze służbami opieki społecznej w celu uzyskania informacji na temat przysługującego jej prawa do dochodzenia naprawienia szkody.

Małoletni poniżej 18. roku życia mają prawo do wytoczenia powództwa odszkodowawczego przeciwko każdej osobie winnej popełnienia przestępstwa, o którym mowa w ustawie o zapobieganiu i przeciwdziałaniu niegodziwemu traktowaniu w celach seksualnych, przemocy seksualnej wobec dzieci i pornografii dziecięcej, oraz przeciwko każdej osobie, która dopuściła się naruszeń praw człowieka. Sprawca ponosi odpowiedzialność cywilną za wypłatę odszkodowania z tytułu wszelkich szkód o charakterze ogólnym lub szczególnym poniesionych przez ofiarę lub ofiary.

Każda osoba będąca ofiarą w rozumieniu ustawy o zapobieganiu i przeciwdziałaniu handlowi ludźmi, wykorzystywaniu ludzi oraz o ochronie ofiar ma prawo do wytoczenia powództwa odszkodowawczego przeciwko każdej osobie winnej popełnienia przestępstwa na szkodę tej osoby zgodnie ze wspomnianą ustawą oraz przeciwko każdej osobie, która dopuściła się naruszeń praw człowieka. Sprawca ponosi odpowiedzialność cywilną za wypłatę odszkodowania z tytułu wszelkich szkód o charakterze ogólnym lub szczególnym poniesionych przez ofiarę (ofiary), w tym wszelkich zaległych płatności należnych ofierze (ofiarom) z tytułu wyzysku pracowników.

Sąd zobowiązał sprawcę do wypłacenia mi odszkodowania/zadośćuczynienia. Jak mam skłonić sprawcę do wypłaty odszkodowania?

Jeżeli sprawca nie wypłaci ofierze zasądzonego odszkodowania, ofiara może zwrócić się do sądu – za pośrednictwem swojego pełnomocnika – o wydanie nakazu zapłaty zasądzonej kwoty odszkodowania; jeżeli sprawca nie zastosuje się do nakazu, zostanie bezzwłocznie zatrzymany i pozbawiony wolności.

Jeżeli sprawca nie wypłaci mi odszkodowania, czy mogę uzyskać zaliczkę od Skarbu Państwa? Na jakich warunkach?

Prawo nie przewiduje możliwości wypłaty przez Skarb Państwa zaliczki na rzecz ofiary.

Czy mam prawo do odszkodowania od państwa?

Skarb Państwa może wypłacić kompensatę w formie określonej w ustawie z 1997 r. o kompensacie na rzecz ofiar przestępstw z użyciem przemocy (ustawa 51(I)/97) ofiarom przestępstw z użyciem przemocy lub osobom pozostającym na ich utrzymaniu, jeżeli:

a) ofiara lub osoby pozostające na jej utrzymaniu z jakiegokolwiek powodu nie mogą uzyskać odszkodowania od sprawcy oraz

b) nie istnieje możliwość uzyskania odszkodowania z jakiegokolwiek innego źródła lub kwota takiego odszkodowania jest niższa niż kwota przewidziana w wyżej wskazanej ustawie.

Kompensata przewidziana w tej ustawie jest wypłacana nawet w przypadku zaistnienia okoliczności wyłączających odpowiedzialność karną sprawcy.

Jeżeli kwota odszkodowania dostępna z innych źródeł jest niższa niż przewidziana we wspomnianej ustawie, Skarb Państwa wypłaca różnicę.

W przepisach wskazano również przesłanki odrzucenia wniosku o kompensatę oraz sprecyzowano, co obejmuje kwota należnej kompensaty.

„Przestępstwo z użyciem przemocy” oznacza każde przestępstwo umyślne popełnione w Republice Cypryjskiej, które wiąże się z zastosowaniem przemocy i którego bezpośrednim następstwem jest śmierć, ciężki uszczerbek na zdrowiu lub rozstrój zdrowia, w tym każde z poniżej wymienionych przestępstw, jeżeli wywołuje ono tego rodzaju skutki:

zabójstwo z zamiarem bezpośrednim przemyślanym (art. 203 i 204), usiłowanie zabójstwa (art. 214), zgwałcenie (art. 144), usiłowanie zgwałcenia (art. 146), uprowadzenie (art. 148), uprowadzenie małoletniej poniżej 16. roku życia (art. 149), czyny mające na celu spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 228), spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (art. 231), usiłowanie spowodowania uszczerbku na zdrowiu poprzez użycie materiałów wybuchowych (art. 232), umyślne otrucie (art. 233), naruszenie czynności narządu ciała (art. 234), napaść skutkująca uszczerbkiem na zdrowiu (art. 243), innego rodzaju napaść (art. 244), przestępstwa przeciwko wolności osobistej (art. 245–254), podpalenie (art. 315).

Wniosek o kompensatę zgodnie ze wspomnianą ustawą należy złożyć do dyrektora służb zabezpieczenia społecznego w rozsądnym terminie, lecz nie później niż w ciągu dwóch lat od chwili, w której doszło do uszczerbku na zdrowiu / rozstroju zdrowia / śmierci – w zależności od przypadku.

Do wniosku należy dołączyć protokół policyjny, orzeczenie lekarskie oraz wszelkie inne dokumenty, które mogą być przydatne do jego rozpatrzenia. Dyrektor służb zabezpieczenia społecznego może wedle własnego uznania zażądać dodatkowych dowodów, które mogą się okazać konieczne, w tym dowodów potwierdzających, że ofiara nie otrzymała ani nie otrzyma odszkodowania z żadnych innych źródeł, obejmujących m.in. złożone pod przysięgą oświadczenie wnioskodawcy.

Czy przysługuje mi odszkodowanie, jeżeli sprawca nie został skazany?

Zasądzenie odszkodowania na rzecz ofiar nie jest uzależnione od skazania sprawcy. Sąd wydaje orzeczenie zasądzające odszkodowanie w postępowaniu wszczętym z powództwa odszkodowawczego, które jest całkowicie odrębne od wyniku postępowania karnego.

Czy mam prawo do uzyskania doraźnej płatności w czasie oczekiwania na orzeczenie w sprawie odszkodowania?

Ofiara nie może uzyskać doraźnej płatności, ponieważ prawo nie przewiduje takiej możliwości.