Prawa ofiar – w poszczególnych państwach

Jak złożyć zawiadomienie o przestępstwie?

Ofiara może złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa na dowolnym komisariacie policji. Policja zbada sprawę bezzwłocznie po złożeniu przez ofiarę formalnego zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa i po sporządzeniu protokołu jej przesłuchania.

W jaki sposób mogę uzyskać informacje o przebiegu sprawy?

Ofiara może uzyskać informacje na temat przebiegu postępowania od funkcjonariusza policji (śledczego), któremu przydzielono sprawę. Po wniesieniu do sądu aktu oskarżenia ofiara może uzyskać informacje na temat przebiegu postępowania od urzędnika Biura Prawnego (Νομικής Υπηρεσίας) zajmującego się jej sprawą w sądzie.

Czy przysługuje mi pomoc prawna (w toku dochodzenia/śledztwa lub w czasie procesu)? Na jakich warunkach?

Ofiara może uzyskać nieodpłatną pomoc prawną na potrzeby postępowań przewidzianych w ustawie o świadczeniu nieodpłatnej pomocy prawnej w przypadku uczestnictwa w postępowaniu w przedmiocie określonych rodzajów naruszeń praw człowieka.

„Postępowanie w przedmiocie określonych rodzajów naruszeń praw człowieka” oznacza dowolne:

a) postępowanie cywilne toczące się przed sądem, na dowolnym etapie, wszczęte przeciwko Republice Cypryjskiej w związku ze szkodą lub z krzywdą wyrządzoną osobie w wyniku określonych naruszeń praw człowieka lub

b) postępowanie karne wszczęte na wniosek dowolnej osoby, jeżeli zarzuty dotyczą określonych rodzajów naruszeń praw człowieka.

Pomoc prawna dostępna zgodnie z wyżej wymienioną ustawą:

a) obejmuje udzielanie porad i pomocy oraz pełnomocnictwo procesowe w postępowaniach cywilnych wszczętych na terytorium Republiki Cypryjskiej lub w postępowaniach karnych oraz

b) obejmuje wyłącznie udzielanie porad w postępowaniach cywilnych wszczętych poza terytorium Republiki Cypryjskiej.

Prawa człowieka chronione na mocy wyżej wymienionej ustawy obejmują prawa człowieka zagwarantowane na mocy:

a) części II konstytucji Republiki Cypryjskiej;

b) ustawy z 1962 r. ratyfikującej europejską konwencję praw człowieka;

c) ustaw z lat 1967–1995 ratyfikujących Międzynarodową konwencję w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej;

d) ustawy z 1969 r. ratyfikującej Międzynarodowe pakty (praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych oraz praw obywatelskich i politycznych);

e) ustawy z 1989 r. ratyfikującej Europejską konwencję o zapobieganiu torturom oraz nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu;

f) ustaw z lat 1990 i 1993 ratyfikujących Konwencję w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania;

g) ustawy z 1985 r. ratyfikującej Konwencję ONZ w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet;

h) ustawy z 1990 r. ratyfikującej Konwencję o prawach dziecka.

Prawo do nieodpłatnej pomocy prawnej posiada:

• każda osoba będąca ofiarą handlu ludźmi w kontekście toczącego się przed sądem rejonowym (Επαρχιακά Δικαστήρια) postępowania o zasądzenie odszkodowania/zadośćuczynienia na mocy ustawy o zapobieganiu i przeciwdziałaniu handlowi ludźmi i wykorzystywaniu ludzi oraz o ochronie ofiar;
• każda osoba małoletnia będąca ofiarą handlu ludźmi w kontekście toczącego się przed sądem rejonowym postępowania o zasądzenie odszkodowania/zadośćuczynienia na mocy ustawy o zapobieganiu i przeciwdziałaniu handlowi ludźmi i wykorzystywaniu ludzi oraz o ochronie ofiar;
• każda osoba małoletnia będąca ofiarą nagabywania w celach seksualnych, seksualnego wykorzystywania lub niegodziwego traktowania w celach seksualnych w kontekście toczącego się przed sądem rejonowym postępowania o zasądzenie odszkodowania/zadośćuczynienia na mocy ustawy o zapobieganiu i przeciwdziałaniu niegodziwemu traktowaniu w celach seksualnych, przemocy seksualnej wobec dzieci i pornografii dziecięcej.

Ponadto każde dziecko będące ofiarą przestępstw określonych w ustawie o zapobieganiu i przeciwdziałaniu niegodziwemu traktowaniu w celach seksualnych, przemocy seksualnej wobec dzieci i pornografii dziecięcej, niezależnie od tego, czy jest skłonne do współpracy z organami ścigania do celów dochodzenia, śledztwa lub postępowania sądowego, posiada bezpośredni dostęp do nieodpłatnych porad na mocy ustawy o adwokaturze na każdym etapie postępowania, jak również do nieodpłatnej pomocy prawnej, jeżeli nie posiada wystarczających środków finansowych, niezależnie od przepisów ustawy o pomocy prawnej.

Jeżeli małoletnia ofiara ma prawo do pełnomocnika, może uzyskać poradę prawną, a sąd może wyznaczyć kuratora procesowego działającego w jej imieniu w postępowaniu, w którym występuje lub mógłby wystąpić konflikt interesów między małoletnią ofiarą a osobami posiadającymi odpowiedzialność rodzicielską.

Każda osoba będąca ofiarą przestępstw określonych w ustawie o zapobieganiu i przeciwdziałaniu handlowi ludźmi, wykorzystywaniu ludzi oraz o ochronie ofiar, niezależnie od tego, czy jest skłonna do współpracy z organami ścigania do celów dochodzenia, śledztwa lub postępowania sądowego, posiada bezpośredni dostęp do nieodpłatnych porad na mocy ustawy o adwokaturze, jak również do nieodpłatnej pomocy prawnej, jeżeli nie posiada wystarczających środków finansowych, zgodnie z przepisami ustawy o pomocy prawnej.

Aby uzyskać nieodpłatną pomoc prawną, ofiara musi złożyć pisemny wniosek do sądu, przed którym toczy się postępowanie. Sąd może postanowić o przyznaniu nieodpłatnej pomoc prawnej na podstawie:

a) raportu społeczno-finansowego sporządzonego przez Urząd ds. Pomocy Społecznej, opisującego sytuację finansową ofiary i jej rodziny, regularne lub wszelkie inne dochody ofiary z tytułu zatrudnienia lub z innych źródeł, standardowe wydatki na utrzymanie ofiary i jej rodziny oraz wszelkie inne zobowiązania lub potrzeby ofiary;

b) powagi sytuacji lub wszelkich innych okoliczności, aby ustalić, czy w interesie wymiaru sprawiedliwości leży przyznanie ofierze nieodpłatnej pomocy prawnej do celów przygotowania i rozpatrzenia jej sprawy.

Osoby uprawnione do pomocy prawnej mają prawo do samodzielnego wyboru adwokata, który udzieli im nieodpłatnej pomocy prawnej, spośród osób świadczących tego rodzaju usługi zgodnie z obowiązującymi przepisami. Jeżeli uprawniony do pomocy prawnej nie wybierze samodzielnie adwokata, sąd wyznaczy jednego z adwokatów wpisanych na listę Cypryjskiej Izby Adwokackiej zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Czy mogę ubiegać się o zwrot kosztów (z tytułu uczestnictwa w dochodzeniu/śledztwie/procesie)? Na jakich warunkach?

Republika Cypryjska zwróci ofierze wszelkie koszty przewidziane w przepisach. Informacje dotyczące sposobów i przesłanek dochodzenia zwrotu kosztów można uzyskać w rejonowych wydziałach dochodzeniowo-śledczych policji.

Moja sprawa została umorzona, zanim trafiła do sądu. Czy mogę się odwołać?

Ofiara może zwrócić się do policji o wydanie uzasadnionego postanowienia o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania przygotowawczego.

Czy mogę uczestniczyć w procesie?

Ofiara może uczestniczyć w procesie w charakterze świadka oskarżenia i zeznawać przed sądem rozpoznającym sprawę.

Jaka jest moja rola w systemie wymiaru sprawiedliwości? Czy jestem na przykład: ofiarą przestępstwa, świadkiem, powodem cywilnym, oskarżycielem prywatnym? Czy mogę wybrać swoją rolę?

W postępowaniu karnym ofiara występuje w charakterze świadka oskarżenia. W przypadku wytoczenia przez ofiarę powództwa odszkodowawczego przeciwko sprawcy występuje ona w charakterze powoda w postępowaniu cywilnym wszczętym z jej powództwa.

Jakie są moje prawa i obowiązki wynikające z tej roli?

Jako świadek oskarżenia ofiara ma obowiązek złożenia zeznań przed sądem rozpoznającym sprawę. Jeżeli ofiara wytoczyła powództwo odszkodowawcze, może uzyskać informacje na temat swoich praw i obowiązków od pełnomocnika prowadzącego jej sprawę przed sądem orzekającym w sprawach cywilnych.

Czy mogę składać oświadczenia przed sądem lub przedstawiać dowody? Na jakich warunkach?

W toku każdego postępowania, w którym ofiara występuje w charakterze świadka oskarżenia, może ona przeczytać i zatwierdzić treść protokołu przesłuchania przeprowadzonego przez policję lub przedstawić dowody przekazane policji podczas postępowania przygotowawczego. Jeżeli ofiara chce złożyć oświadczenie lub zeznanie uzupełniające pierwotne zeznanie lub materiał dowodowy przekazany policji, powinna zwrócić się do dyrektora Biura Prawnego zajmującego się jej sprawą w sądzie.

Jakie informacje uzyskam w czasie procesu?

W toku postępowania prokurator informuje ofiarę o terminach i miejscach rozpraw oraz o charakterze zarzutów przedstawionych oskarżonemu. Ofiara może się również zwrócić o informacje na temat wszelkich prawomocnych orzeczeń wydanych w postępowaniu.

Czy będę mieć dostęp do akt sądowych?

Ofierze nie przysługuje prawo dostępu do akt sprawy.