Rechten van slachtoffers – per land

Met wie moet ik als slachtoffer van een misdrijf contact opnemen voor ondersteuning en bijstand?

Op het centrale platform voor de bescherming van slachtoffers van het federale ministerie van justitie en consumentenbescherming (Bundesministerium der Justiz und für Verbraucherschutz, BMJV), http://www.hilfe-info.de, en in de door het BMJV gepubliceerde verkorte handleiding over de rechten van slachtoffers (Opferfibel), die u op de startpagina van het BMJV kunt downloaden, is uitvoerige informatie te vinden over ondersteuning en bijstand na een misdrijf. Het federale platform voor de bescherming van slachtoffers bevat ook een zoekfunctie waarmee slachtoffers snel een slachtofferhulpdienst in de buurt kunnen vinden, die telefonisch, online of in een persoonlijk onderhoud advies kan geven. De betreffende gegevens komen uit de onlinedatabank voor personen die te maken hebben gekregen met misdrijven (Online-Datenbank für Betroffene von Straftaten, ODABS) (www.odabs.org). Deze databank wordt gefinancierd door het federale ministerie van arbeid en sociale zaken.

Hieronder worden de verschillende mogelijkheden van bijstand beschreven.

Hotline voor opvang slachtoffers

Op www.hilfe-info.de staat de lijst van de voornaamste gratis hulplijnen in de Bondsrepubliek Duitsland (bellend vanuit andere landen zijn deze nummers mogelijk niet bereikbaar):

Bijstand in geval van seksueel misbruik: 0800 22 55 530

Bijstand in geval van geweld tegen vrouwen: 08000 116 016

Bijstand in geval van geweld tegen mannen: 0800 1239900

Berta – Adviesdienst en telefonisch contactpunt: 0800 30 50 750

Oudertelefoon: 0800 11 10 550

Bijstand aan zwangere vrouwen in nood: 0800 40 40 020

Medische hulplijn voor kinderbescherming: 0800 19 21 000

Via 116006, een nummer dat in het leven is geroepen door WEISSEN RING e.V. en toegankelijk is voor slachtoffers in heel Europa, kunnen slachtoffers 24 uur per dag, 7 dagen per week ondersteuning en bijstand krijgen.

Is slachtofferhulp gratis?

Ja.

Wat voor steun kunnen overheidsdiensten of autoriteiten mij bieden?

In de Bondsrepubliek Duitsland valt de algemene slachtofferhulp onder de bevoegdheid van de deelstaten (Länder). Deze zetten zich hiervoor in middels een breed scala aan maatregelen met als doel het verbeteren van de situatie van de slachtoffers van criminaliteit en het bieden van passende hulp. Voorbeelden van deze maatregelen zijn de aanwijzing van mensen binnen de politie die zich speciaal bezighouden met slachtofferbescherming, de oprichting van centra voor de opvang van getuigen, de opvang van mishandelde vrouwen en meisjes, de verstrekking van voorlichtingsmateriaal aan slachtoffers van criminaliteit en financiële steun. Diverse deelstaten hebben daarnaast gespecialiseerde stichtingen in het leven geroepen met adviesdiensten en slachtofferbureaus op regionaal niveau. De site https://www.hilfe-info.de/WebS/hilfeinfo/DE/HilfeUndBeratung/AnsprechpartnerUndBeratungsstellen/EinrichtungenOpferhilfe/EinrichtungenDerOpferhilfe.html geeft een overzicht van het regionale aanbod.

Zowel op federaal als deelstaatniveau bestaan er ook centrale contactpunten. Op federaal niveau is bijvoorbeeld de heer Franke aangewezen als commissaris van de federale regering voor de slachtoffers van terroristische misdrijven die in Duitsland zijn begaan en hun nabestaanden. De heer Felix Klein is de speciale vertegenwoordiger van de federale regering voor het leven van de Joodse gemeenschap in Duitsland die verantwoordelijk is voor de bestrijding van antisemitisme; de heer Rörig is onafhankelijk commissaris voor vraagstukken op het gebied van seksueel misbruik van kinderen.

Verder hebben 13 deelstaten een mediator voor slachtoffers aangewezen, hoewel die niet overal over dezelfde bevoegdheden beschikt. Een overzicht van de verschillende contactpersonen is te vinden op https://www.hilfe-info.de/WebS/hilfeinfo/DE/HilfeUndBeratung/AnsprechpartnerUndBeratungsstellen/BundUndLaender/BundUndLaender.html.

In het kader van een strafprocedure kunt u als slachtoffer van een misdrijf juridische hulp krijgen van een advocaat, die bijvoorbeeld als getuige kan optreden tijdens uw verklaring. U komt ook voor deze hulp in aanmerking als burgerlijke partij in een strafprocedure, ook al voordat u kenbaar hebt gemaakt dat u zich in de procedure wilt voegen. U kunt zich bij uw verhoor laten vertegenwoordigen door een adviseur die gespecialiseerd is in slachtofferhulp of laten vergezellen door een door u gekozen vertrouwenspersoon, tenzij dit het doel van het onderzoek in gevaar brengt.

Naast juridische hulp is ook psychosociale begeleiding mogelijk tijdens de gerechtelijke procedure, die wordt gelast ten behoeve van minderjarige slachtoffers van seksuele en geweldsmisdrijven, maar ook van bijzonder kwetsbare volwassenen die het slachtoffer zijn geworden van ernstige seksuele of geweldsmisdrijven. Deze vorm van hulp wordt kosteloos verleend vóór, tijdens en na het proces.

Medische bijstand

Traumapoliklinieken kunnen kortdurende psychologische hulp bieden aan slachtoffers van geweldsmisdrijven. Dergelijke klinieken bestaan in heel Duitsland. In een traumapolikliniek krijgen slachtoffers van geweldsmisdrijven snel psychologische ondersteuning. Voor de meeste slachtoffers volstaan enkele advies- of psychotherapiesessies om zich al duidelijk beter te voelen. Voor zover nodig kan een langer durende behandeling worden voorgesteld of gegeven, bijvoorbeeld ambulante psychotherapie, opname in een psychiatrische instelling of opname in een psychosomatische kliniek. Veel traumapoliklinieken zijn verbonden aan een psychiatrische instelling of ziekenhuis, waardoor vaak de juiste medisch-psychiatrische zorg kan worden geboden.

Een overzicht van de traumapoliklinieken in Duitsland is te vinden op Hilfe-Info.de.

Slachtoffers van seksueel of fysiek geweld kunnen zichtbaar letsel laten vastleggen in een document. In beginsel kan na een onderzoek een medische verklaring als bewijs van het opgelopen letsel worden afgegeven door een arts in een huisartspraktijk of ziekenhuis. In sommige steden bestaan poliklinieken ter bescherming tegen geweld, die eveneens letsels documenteren die zijn opgelopen door slachtoffers van misdrijven.

In die klinieken kunnen slachtoffers zich laten onderzoeken door een specialist in forensische geneeskunde, een vaststelling van hun letsel verkrijgen of andere sporen laten vastleggen.

Financiële steun

Verder bestaan er tal van mogelijkheden voor financiële steun van de staat: slachtoffers die als gevolg van een geweldsmisdrijf gezondheidsschade ondervinden, komen mogelijk in aanmerking voor prestaties of uitkeringen op grond van de wet inzake schadeloosstelling van slachtoffers van geweldsmisdrijven. Hiertoe moet een verzoek worden ingediend bij de instantie voor maatschappelijke bijstand van de betrokken deelstaat. Een overzicht van de verschillende instanties voor maatschappelijke bijstand van de deelstaten is ook te vinden op het slachtofferbeschermingsplatform Hilfe-Info.de. De prestaties van de traumapoliklinieken vallen hier ook onder.

Personen die het slachtoffer zijn van extremistische gewelddaden of terroristische misdrijven, komen mogelijk in aanmerking voor prestaties die steunen op de toepassing van een hardheidsclausule. Het federale bureau voor justitie (Bundesamt für Justiz) is het bevoegde aanspreekpunt.

Als een persoon door een geweldsmisdrijf letsel oploopt in het kader van de uitoefening van zijn of haar beroep, een excursie met een schoolklas of universitaire werkgroep of daarmee samenhangende verplaatsingen, kan hij of zij in bepaalde omstandigheden zijn of haar rechten doen gelden bij de maatschappij van de verplichte ongevallenverzekering. De bevoegde aanspreekpunten zijn dan de ongevallenfondsen of beroepsfondsen.

De hulp van de vereniging Verkehrssopferhilfe e.V. kan worden ingeroepen, wanneer bij een geweldsmisdrijf een voertuig is gebruikt. Dit is bijvoorbeeld het geval als het voertuig niet verzekerd was, als de bestuurder op de vlucht was of als de bestuurder opzettelijk en onrechtmatig heeft gehandeld.

Wat voor steun kunnen niet-gouvernementele organisaties mij bieden?

Niet-gouvernementele beroeps- of vrijwilligersorganisaties voor slachtofferhulp zetten zich ervoor in om met een breed scala aan maatregelen de situatie van slachtoffers te verbeteren en passende hulp te bieden.

Slachtoffers kunnen bij de deskundigen van deze organisaties terecht om over de gevolgen van het misdrijf te praten. Zij bieden psychosociale ondersteuning en informeren de slachtoffers over schadeloosstelling en een eventuele strafprocedure. Ook kunnen zij de slachtoffers suggesties doen voor andere vormen van hulp, bijvoorbeeld een advocaat of psychotherapeutische ondersteuning.

Onder de slachtofferhulporganisaties die op federaal niveau actief zijn, kan met name de vereniging WEISSER RING e. V. worden genoemd. Naast contactpunten in heel Duitsland heeft de vereniging bijvoorbeeld de hierboven aangestipte “slachtoffertelefoon” (nummer 116 006), waar slachtoffers van misdrijven terechtkunnen voor snelle en professionele ondersteuning. De bijstand die door Weisser Ring wordt geboden, bestaat onder meer uit advies, hulp bij het benaderen van instanties en gerechtelijke stappen, contact leggen met een advocaat voor een eerste gratis advies, een eerste gratis medisch/psychologisch consult in verband met stress als gevolg van een misdrijf, begeleiding bij de eventuele gang naar de rechter en financiële steun. Verder voert Weisser Ring projecten uit op het vlak van schadeloosstelling van slachtoffers en herstelbemiddeling.

De Arbeitskreis der Opferhilfen in Deutschland e.V. (ado, werkgroep van organisaties voor slachtofferhulp in Duitsland) fungeert als koepelorganisatie voor verschillende regionale, professionele slachtofferhulporganisaties. Haar doelstellingen zijn onder meer reguliere informatie-uitwisseling tussen slachtofferhulporganisaties in Duitsland, het opstellen van normen op het gebied van professionele bijstand aan slachtoffers, het opzetten van andere professionele slachtofferhulpdiensten en samenwerking tussen de verschillende slachtofferhulpdiensten. U kunt ook een beroep op de ado doen voor advies en hulp bij het benaderen van instanties, en ondersteuning op het vlak van interventie door een psycholoog in geval van een crisis, doorverwijzing voor een medische en therapeutische behandeling, het leggen van contact met een juridisch adviseur, begeleiding bij contacten met politie, instanties en rechtbanken en hulp bij het uitvoeren of overeenkomen van een herstelbemiddelingsakkoord.

Een aantal hulporganisaties is gespecialiseerd in de advisering van en zorg voor slachtoffers van bijzondere strafbare feiten, waaronder misdrijven met een seksueel karakter en racistische, antisemitische, homofobe en transfobe uitingen en gewelddaden. Deze organisaties werken ook samen binnen koepelorganisaties zoals:

VBRG (Verband der Beratungsstellen für Betroffene rechter, rassistischer und antisemitischer Gewalt) – Vereniging van adviesdiensten voor slachtoffers van extreemrechts, racistisch en antisemitisch geweld

BFF (Bundesverband der Frauenberatungsstellen und Frauennotrufe in Deutschland) – Federale vereniging van adviesdiensten en noodhulpdiensten voor vrouwen in Duitsland

Naast deze nationale slachtofferhulpinitiatieven zijn er ook tal van hulporganisaties actief op regionaal en lokaal niveau. Deze zijn te vinden via de zoekfunctie op de site http://www.hilfe-info.de