Rechten van slachtoffers – per land

Welke informatie kan ik verwachten van de autoriteiten (bijvoorbeeld politie, officier van justitie) na het misdrijf, maar nog vóór ik aangifte van het misdrijf doe?

De informatiebrochure over de rechten van slachtoffers van misdrijven van het ministerie van Justitie bevat informatie over de vragen waarover slachtoffers het recht hebben uitleg te krijgen. In deze brochure wordt in het kort uitleg gegeven over het doen van aangifte, slachtofferhulp, rechtsbijstand, de mogelijkheid om bescherming te krijgen, het instellen van een vordering tot schadevergoeding, het recht op een tolk en op vertaling van stukken, en bemiddeling in strafzaken. De gedrukte brochure is bestemd om aan slachtoffers te worden verstrekt en het geven van informatie te vergemakkelijken, met name voor politiediensten en andere autoriteiten in het vooronderzoek. De brochure kan ook worden gebruikt door gerechtelijke instanties, slachtofferhulpdiensten en andere instanties die contact hebben met slachtoffers.

De aan slachtoffers verstrekte informatie kan verschillen naargelang van de behoeften van het slachtoffer, zijn of haar persoonlijke situatie en de aard van het misdrijf.

Ik woon niet in het EU-land waar het misdrijf heeft plaatsgevonden (EU-burgers en niet-EU burgers). Hoe worden mijn rechten beschermd?

U kunt hulp en advies krijgen van slachtofferhulpdiensten, ook als het misdrijf in een andere lidstaat heeft plaatsgevonden. Als u slachtoffer bent van een misdrijf in een andere EU-lidstaat, kan de met het vooronderzoek belaste autoriteit de aangifte die zij heeft ontvangen of het vooronderzoek dat zij heeft ingesteld, onder bepaalde omstandigheden overdragen aan de autoriteiten van een andere EU-lidstaat. De overdracht van een aangifte is onder meer mogelijk als het misdrijf ernstig is of als het slachtoffer geen aangifte van het misdrijf heeft kunnen doen in het land waar de feiten zijn gepleegd. Bij ernstige misdrijven is ook overdracht aan autoriteiten buiten de EU mogelijk.

Slachtoffers van mensenhandel hebben recht op toegang tot het netwerk voor hulp aan slachtoffers van mensenhandel, zelfs als het misdrijf in een ander land is gepleegd. De openbare aanklager besluit om al dan niet een vooronderzoek in te stellen in Finland met betrekking tot een verdenking van een misdrijf in verband met mensenhandel.

Welke informatie krijg ik als ik een misdrijf aangeef?

De politie en de andere bij het vooronderzoek betrokken autoriteiten zullen u informatie geven over slachtofferhulp, het doen van aangifte, rechtsbijstand, de mogelijkheid om bescherming te krijgen, het instellen van een vordering tot schadevergoeding, het recht op een tolk en op vertaling, bemiddeling in strafzaken, het recht om geïnformeerd te worden over de behandeling van de zaak, het recht om geïnformeerd te worden over de vrijlating van een gedetineerde of een persoon in voorarrest, de door de autoriteiten gevolgde procedure inzake aangiften en de gevolgde procedures wanneer het een misdrijf betreft dat in een ander land is gepleegd dan de staat van verblijf van het slachtoffer, en de gegevens van de contactpersonen. Deze rechten komen aan bod in de informatiebrochure over de rechten van slachtoffers van misdrijven

Bij het doen van aangifte wordt deze informatie niet altijd verstrekt, met name wanneer de aangifte elektronische wordt ingediend. Wanneer de politie het slachtoffer ondervraagt, stelt zij hem of haar op de hoogte van de betreffende rechten. De met het vooronderzoek belaste autoriteit informeert het slachtoffer altijd over de niet-instelling, onderbreking of afronding van een vooronderzoek.

Kom ik in aanmerking voor gratis vertolking of vertaling (wanneer ik contact opneem met de politie of andere autoriteiten of tijdens het onderzoek en het proces)?

Tijdens het vooronderzoek en het proces heeft iedereen het recht om het Fins of het Zweeds te gebruiken. Sami hebben op hun grondgebied het recht om het Samisch te gebruiken. Zo nodig moet de autoriteit voor een tolk zorgen. Elk slachtoffer dat een andere taal spreekt, moet in alle situaties die met het onderzoek naar een misdrijf verband houden, de taal kunnen gebruiken die hij of zij spreekt. Zo nodig moet de autoriteit het slachtoffer een tolk ter beschikking stellen naar de taal die hij of zij spreekt. Er moet eveneens voor een tolk worden gezorgd bij het vooronderzoek en het proces, wanneer het slachtoffer gebarentaal gebruikt of vertolking nodig heeft vanwege een zintuiglijke aandoening of spraakstoornis. De tolk is gebonden aan een geheimhoudingsplicht. De vergoeding voor de tolk wordt betaald door de staat.

Het slachtoffer kan om een vertaling van bepaalde essentiële stukken vragen. Als er voor de rechtszekerheid geen schriftelijke vertaling van een document nodig is, kan deze vertaling mondeling plaatsvinden. Soms is het mogelijk om een deel of een samenvatting van een document te vertalen ten behoeve van het slachtoffer.

Tijdens het vooronderzoek kan het slachtoffer een vertaling krijgen van de schriftelijke bevestiging van aangifte, het besluit tot beëindiging van het vooronderzoek en, zo nodig, elk ander ter zake essentieel document. Van de openbare aanklager kan het slachtoffer een vertaling ontvangen van het besluit om niet te vervolgen.

Voor de rechtbank kan het slachtoffer een vertaling ontvangen van het vonnis, van de kennisgeving van de datum en de plaats van de zitting en, zo nodig, van elk ander ter zake essentieel document.

Hoe zorgen de autoriteiten ervoor dat ik alles begrijp en ook begrepen word (als ik een kind ben; als ik gehandicapt ben)?

De autoriteit moet voor een tolk zorgen bij het vooronderzoek en het proces, wanneer het slachtoffer gebarentaal gebruikt of vertolking nodig heeft vanwege een zintuiglijke handicap of spraakstoornis.

Van de informatiebrochure over de rechten van slachtoffers van misdrijven is ook een versie in eenvoudig Fins opgesteld. De brochure “Als u slachtoffer bent van een misdrijf” is zowel in eenvoudig Fins als in gebarentaal beschikbaar.

De deskundigen op het gebied van misdrijven tegen kinderen hebben een speciale opleiding gevolgd, waarin in het bijzonder aandacht wordt besteed aan het omgaan met kinderen en het horen van kinderen in het strafproces. Soms kan een kind ook worden gehoord door een psycholoog die gespecialiseerd is in gesprekken met kinderen.

Opvang slachtoffers

Wie biedt slachtofferhulp?

Het slachtoffer kan hulp nodig hebben van een arts of van andere medisch-sociale diensten, bijvoorbeeld de aanwezigheid van een maatschappelijk werker, bepaalde ziekenhuiszorg of een lichamelijke en psychische revalidatie. Het slachtoffer kan van deze diensten gebruikmaken onder dezelfde voorwaarden als andere cliënten.

Er zijn vele organisaties die ondersteuning, advies en bijstand aanbieden aan slachtoffers van misdrijven. De dienst voor hulp aan slachtoffers van misdrijven Victim Support Finland (Rikosuhripäivystys) verstrekt hulp in verband met alle soorten misdrijven en het strafproces, evenals essentieel advies om de rechten van slachtoffers te doen gelden. Slachtoffers van huiselijk geweld kunnen bescherming en ondersteuning krijgen bij opvangcentra. Sommige instellingen bieden speciale ondersteuning voor slachtoffers van seksuele misdrijven en voor vrouwen met een immigratieachtergrond. Voor slachtoffers van mensenhandel is er een apart hulpnetwerk, waartoe zij onder bepaalde voorwaarden toegang kunnen krijgen.

Ook zonder aangifte te doen kan het slachtoffer contact opnemen met de hulpdiensten. Als het slachtoffer daarmee instemt, kan de politie of elke andere bij het vooronderzoek betrokken autoriteit zijn of haar contactgegevens doorgeven aan een slachtofferhulpdienst. Deze zal dan contact opnemen met het slachtoffer.

Verwijst de politie mij automatisch door naar slachtofferhulp?

Wanneer u een bepaalde vorm van bescherming nodig hebt of als de aard van het misdrijf of uw persoonlijke situatie dat rechtvaardigt, geeft de politie uw contactgegevens door aan een slachtofferhulporganisatie, als u daarmee instemt. De politie moet u uitleg geven over de hulp voor slachtoffers van mensenhandel en u, met uw instemming, de weg wijzen richting het systeem voor hulp aan slachtoffers van mensenhandel

Hoe wordt mijn persoonlijke levenssfeer beschermd?

Onder bepaalde voorwaarden kan de rechtbank ter bescherming van uw persoonlijke levenssfeer de zaak achter gesloten deuren behandelen en bevelen dat de procedurestukken en het vonnis deels vertrouwelijk zijn. U kunt daar bij de rechtbank om verzoeken. In bepaalde gevallen kan de rechtbank ook bevelen dat uw identiteit wordt geheimgehouden. Dit geldt met name bij seksuele misdrijven.

Moet ik eerst aangifte van een misdrijf doen voordat ik toegang heb tot slachtofferhulp?

Nee.

Persoonlijke bescherming als ik in gevaar verkeer

Welke vormen van bescherming worden geboden?

In bepaalde gevallen kunt u tijdens het proces vanachter een scherm worden gehoord, zodat u niet zichtbaar bent, via een videoverbinding of zonder dat de verdachte of het publiek aanwezig is. Uw verhoor kan in sommige gevallen ook op video worden opgenomen, waarna de opname tijdens het proces als bewijsstuk kan worden gebruikt, met name als u jonger bent dan 18 jaar.

Onder bepaalde voorwaarden kan de rechtbank ter bescherming van uw persoonlijke levenssfeer de zaak achter gesloten deuren behandelen en bevelen dat de procedurestukken en het vonnis deels vertrouwelijk zijn. U kunt daar bij de rechtbank om verzoeken. In sommige gevallen kan de rechtbank ook bevelen dat uw identiteit wordt geheimgehouden. Dit geldt met name bij seksuele misdrijven.

De rechtbank bekijkt per zaak hoe het proces wordt georganiseerd en welke beschermingsmaatregelen er worden getroffen, en ziet er daarbij op toe dat de rechten van de verdediging niet in het gedrang komen. De door de rechtbank gekozen oplossing kan dus afwijken van wat uit een voorafgaande evaluatie naar voren was gekomen.

Als er sprake is van ernstige bedreiging, kunt u verzoeken om vertrouwelijkheid van uw contactgegevens, een verbod op bekendmaking van gegevens, een verwijderingsmaatregel of zelfs een wijziging van geslachtsnaam of nationaal persoonsnummer. In de ernstigste gevallen kunt u in aanmerking komen voor een getuigenbeschermingsprogramma. De autoriteiten en de slachtofferhulpdiensten zullen u hier meer informatie over verstrekken. Als de persoon die wordt beschermd door een verwijderingsmaatregel, naar een andere EU-lidstaat verhuist en ook daar bescherming nodig denkt te hebben, kan hij of zij het gerecht dat de verwijderingsmaatregel heeft bevolen, om een Europees beschermingsbevel vragen.

Slachtoffers van huiselijk geweld of personen die onder dreiging van huiselijk geweld leven, kunnen in aanmerking komen voor een beschermingsprogramma dat wordt opgesteld in samenwerking met de autoriteiten in het kader van een multidisciplinaire risicobeoordeling (Multi-Agency Risk Assessment Conference, MARAC).

Slachtoffers van mensenhandel hebben recht op noodopvang, wat zo nodig kan betekenen dat er speciale beveiligingsmaatregelen op meerdere niveaus worden getroffen om de veiligheid van de woning te garanderen. In ernstige gevallen kan de veiligheid van slachtoffers van mensenhandel worden gewaarborgd in een speciale noodopvangeenheid. Technische systemen en een bewakingsdienst behoren ook tot de mogelijkheden. In de ernstigste gevallen kan een slachtoffer van mensenhandel ook in aanmerking komen voor een getuigenbeschermingsprogramma. Het netwerk voor hulp aan slachtoffers van mensenhandel behoort tot het werkterrein van de autoriteiten. Zo nodig wordt er samengewerkt met de politie om het slachtoffer te beschermen.

Wie kan mij bescherming bieden?

De politie beoordeelt in hoeverre u bescherming nodig hebt en welke maatregelen er nodig zijn in geval van bedreiging. Welke autoriteit over de bescherming beslist, hangt af van de maatregel waarvan sprake is (zie hierboven). De autoriteiten en de slachtofferhulpdiensten zullen u meer informatie over de beschermingsmaatregelen verstrekken.

Is er iemand die het risico beoordeelt dat de dader mij verdere schade toebrengt?

De autoriteiten beoordelen wat tijdens het vooronderzoek en het proces uw specifieke beschermingsbehoeften zijn en welke beschermingsmaatregelen u in die twee fasen nodig hebt. De beschermingsmaatregelen zijn bedoeld om het slachtoffer tijdens het vooronderzoek en het proces te beschermen tegen extra lijden, intimidatie of vergelding. De beoordeling vindt plaats in samenspraak met het slachtoffer en er wordt rekening gehouden met de individuele kenmerken van het slachtoffer, de situatie waarin hij of zij verkeert, en het type misdrijf.

Is er iemand die het risico beoordeelt dat het strafrechtstelsel mij verdere schade toebrengt (tijdens het onderzoek en het proces)?

De autoriteiten beoordelen wat tijdens het vooronderzoek en het proces uw specifieke beschermingsbehoeften zijn en welke beschermingsmaatregelen u in die twee fasen nodig hebt. De beschermingsmaatregelen zijn bedoeld om het slachtoffer te beschermen tegen extra lijden, intimidatie of vergelding tijdens het vooronderzoek en het proces. De beoordeling vindt plaats in samenspraak met het slachtoffer en er wordt rekening gehouden met de individuele kenmerken van het slachtoffer, de situatie waarin hij of zij verkeert en het type misdrijf.

Welke bescherming wordt geboden voor zeer kwetsbare slachtoffers?

Als er sprake is van ernstige bedreiging, kunt u verzoeken om vertrouwelijkheid van uw contactgegevens, een verbod op bekendmaking van gegevens, een verwijderingsmaatregel of zelfs een wijziging van geslachtsnaam of nationaal persoonsnummer. In de ernstigste gevallen kunt u in aanmerking komen voor een getuigenbeschermingsprogramma. De autoriteiten en de slachtofferhulpdiensten zullen u hier meer informatie over verstrekken.

Ik ben minderjarig – heb ik bijzondere rechten?

Minderjarigen (jonger dan 18 jaar) zijn kwetsbare slachtoffers en kunnen daarom specifieke beschermingsmaatregelen nodig hebben. Een minderjarig slachtoffer kan bijvoorbeeld worden beschermd door zijn of haar getuigenis tijdens het vooronderzoek op video op te nemen. De opname wordt dan tijdens het proces als bewijsstuk gebruikt.

Een minderjarig slachtoffer van een misdrijf heeft mogelijk recht op door de overheid betaald juridisch advies. Als de voogd van een kind wordt verdacht van een misdrijf tegen het kind, moet er bovendien een plaatsvervangend voogd worden aangesteld voor het strafproces.

Een minderjarig slachtoffer van mensenhandel heeft recht op de diensten van het netwerk voor hulp aan slachtoffers van mensenhandel. Een kind dat slachtoffer is van mensenhandel en geen verblijfsvergunning heeft, krijgt altijd een vertegenwoordiger als het zonder voogd of andere wettelijk vertegenwoordiger in Finland verblijft. Een kind dat slachtoffer is van mensenhandel en Fins burger is of een verblijfsvergunning heeft, kan een plaatsvervangend voogd toegewezen krijgen. Een minderjarig slachtoffer van mensenhandel heeft recht op door de overheid betaald juridisch advies, als het vooronderzoek naar het misdrijf wordt ingesteld in Finland.

Een familielid is overleden ten gevolge van het misdrijf – wat zijn mijn rechten?

Wanneer iemand is overleden ten gevolge van een misdrijf, hebben de familieleden van het slachtoffer zoals omschreven door de wet de status van betrokken partij, dat wil zeggen een status van slachtoffer van een misdrijf. Zij hebben dan dezelfde rechten als andere slachtoffers van een misdrijf.

Een familielid is slachtoffer van een misdrijf – wat zijn mijn rechten?

Familieleden van het slachtoffer kunnen ook voor slachtofferhulpdiensten in aanmerking komen.

Een in Finland verblijvend kind van een slachtoffer van mensenhandel komt ook in aanmerking voor hulp van het netwerk voor hulp aan slachtoffers van mensenhandel.

Heb ik toegang tot bemiddeling/mediation? Onder welke voorwaarden? Ben ik in veiligheid tijdens bemiddeling/mediation?

Bij strafzaken is bemiddeling mogelijk als het slachtoffer en de verdachte daarmee instemmen. Verdere voorwaarden zijn dat de verdachte het verloop van de feiten in hoofdlijnen bevestigt en dat bemiddeling in het belang is van het slachtoffer. Bemiddeling is kosteloos, vertrouwelijk en nooit verplicht, en kan desgewenst altijd worden onderbroken. Opgeleide, vrijwillige bemiddelaars helpen de partijen de feiten te bespreken en het eens te worden over de vergoeding van de schade die door het misdrijf is veroorzaakt, en de betaling van een schadeloosstelling aan het slachtoffer. De dienst is in het hele land toegankelijk bij bemiddelingsbureaus.

De bij bemiddeling betrokken partijen hebben in beginsel het recht om zich tijdens de bemiddelingsbijeenkomsten te laten bijstaan door een adviseur of assistent. De bemiddelaars beoordelen of het veilig is dat de partijen in het conflict elkaar ontmoeten en vergewissen zich daarvan. Zij worden daarbij geholpen door gespecialiseerd personeel. Indien nodig onderbreken zij de procedure. De bemiddeling moet worden onderbroken als een van de partijen haar instemming intrekt of als er redenen zijn om te vermoeden dat de instemming niet vrijwillig is.

Waar vind ik de wetgeving waarin mijn rechten zijn vastgelegd?

De wetten waarin de voornaamste rechten van slachtoffers in strafprocessen zijn vastgelegd, zijn de wet inzake het vooronderzoek (805/2011) en de wet inzake strafprocessen (689/1997). Het recht van slachtoffers van mensenhandel om te worden geholpen is geregeld in de wet inzake de opvang van personen die om internationale bescherming vragen, de erkenning van slachtoffers van mensenhandel en de hulp die hun wordt verstrekt (746/2011). Deze wetten en andere wetten kunnen worden geraadpleegd op https://www.finlex.fi/en/.