Rechten van slachtoffers – per land

Hoe kan ik een misdrijf aangeven?

Misdrijven kunnen schriftelijk, mondeling of op een andere wijze worden aangegeven bij de bevoegde officier van justitie.

Als u een misdrijf mondeling aangeeft, wordt u gewaarschuwd voor de gevolgen van het indienen van valse klachten. In het geval van mondelinge aangiftes wordt er een proces-verbaal opgesteld. Aangiftes die wordt gedaan per telefoon of een ander telecommunicatiemiddel, worden, voor zover mogelijk, elektronisch geregistreerd en worden neergelegd in een formele nota.

Slachtoffers die aangifte doen van een misdrijf krijgen een schriftelijke ontvangstbevestiging, met daarin de basisgegevens van het aangegeven misdrijf. Slachtoffers die de door de autoriteiten gehanteerde taal niet spreken of begrijpen, kunnen in hun eigen taal aangifte van het misdrijf doen. Zij krijgen een tolk of andere persoon toegewezen die zowel de taal van de bevoegde autoriteit als de taal van het slachtoffer spreekt en begrijpt. Zij kunnen vragen dat de ontvangstbevestiging gratis in hun taal wordt vertaald.

Als een aangifte van een misdrijf wordt ingediend bij een rechtbank, de politie of een onbevoegde officier van justitie, wordt deze aangifte in ontvangst genomen en onmiddellijk doorgestuurd naar de bevoegde officier van justitie.

De officier van justitie neemt de aangifte onmiddellijk op in het register van aangiftes van misdrijven, tenzij in de wet anders is bepaald.

Als een officier van justitie alleen verneemt dat er een misdrijf is gepleegd of als hij/zij een dergelijke melding van het slachtoffer ontvangt, stelt hij/zij een formele nota op, die in het register van diverse misdrijven wordt opgenomen, en gaat hij/zij te werk zoals in de wet is voorgeschreven.

Als de aangifte geen nadere gegevens over het misdrijf bevat, wat betekent dat de officier van justitie niet in staat is om te bepalen welk misdrijf er wordt aangegeven, neemt hij/zij de aangifte op in het register van diverse misdrijven en vraagt hij/zij de persoon die het misdrijf heeft aangegeven om binnen vijftien dagen extra informatie te verstrekken.

Als de persoon die het misdrijf heeft aangegeven geen gevolg geeft aan het verzoek om extra informatie, stelt de officier van justitie hiervan een officiële nota op. Wanneer de termijn voor het verschaffen van extra informatie is verstreken, moet de officier van justitie dat binnen acht dagen aan een hooggeplaatste officier van justitie melden. De hooggeplaatste officier van justitie kan bevelen dat de aangifte van het misdrijf wordt ingeschreven in het register van aangiftes van misdrijven.

Hoe kom ik er achter wat de stand van zaken is?

Twee maanden na het indienen van een strafklacht of het aangeven van een misdrijf kunt u als slachtoffer of benadeelde partij de officier van justitie verzoeken informatie te verstrekken over de acties die met betrekking tot de klacht of aangifte zijn ondernomen. De officier van justitie moet daarop reageren binnen een redelijke termijn maar uiterlijk binnen dertig dagen na de ontvangst van het schriftelijke verzoek, behalve wanneer dat de procesgang zou kunnen ondermijnen. Als de officier van justitie besluit deze informatie niet te verstrekken, stelt hij/zij het slachtoffer of de benadeelde partij hiervan op de hoogte.

Een slachtoffer dat als benadeelde partij aan de strafrechtelijke procedure deelneemt, heeft het recht om over de uitkomst daarvan te worden geïnformeerd.

Kom ik in aanmerking voor rechtsbijstand (tijdens het onderzoek of tijdens het proces)? Onder welke voorwaarden?

Behalve de bovengenoemde rechten hebben slachtoffers van seksuele misdrijven en mensenhandel, alvorens te worden gehoord, recht op kosteloos overleg met een juridisch adviseur en kunnen zij een vertegenwoordiger toegewezen krijgen. De kosten van de adviseur en vertegenwoordiger komen voor rekening van de staat.

Kinderen die het slachtoffer van een misdrijf zijn, hebben alle bovengenoemde rechten, alsook het recht op een vertegenwoordiger die door de staat wordt betaald.

Slachtoffers van misdrijven hebben recht op primaire en secundaire rechtsbijstand. Deze bijstand wordt kosteloos verleend aan slachtoffers van geweldsmisdrijven die schadeloosstelling willen voor het letsel dat zij als slachtoffer van een misdrijf hebben opgelopen.

De wet op de kosteloze rechtsbijstand voorziet in primaire en secundaire rechtsbijstand.

Primaire rechtsbijstand omvat algemene juridische informatie, juridisch advies, indiening van stukken bij overheidsinstanties, het Europees Hof voor de rechten van de mens en internationale organisaties conform internationale verdragen en interne reglementen van orde, vertegenwoordiging in procedures voor overheidsinstanties, en rechtshulp bij het beslechten van geschillen buiten de rechtbank.

Primaire rechtsbijstand kan worden verleend voor elke juridische aangelegenheid, mits:

• de aanvrager niet de kennis of het vermogen heeft om zijn/haar rechten te doen gelden;
• de aanvrager geen rechtsbijstand heeft ontvangen uit hoofde van bijzondere wetgeving;
• de ingediende aanvraag niet kennelijk ongegrond is;
• de economische situatie van de aanvrager zodanig is dat het betalen van professionele rechtsbijstand zijn/haar levensonderhoud of dat van zijn/haar gezinsleden in gevaar kan brengen.

Aanvragers die primaire rechtsbijstand willen ontvangen, moeten rechtstreeks contact opnemen met een bureau dat zulke bijstand verstrekt.

Secundaire rechtsbijstand omvat juridisch advies, indiening van stukken in een procedure voor de bescherming van de rechten van werknemers ten aanzien van de werkgever, indiening van stukken voor gerechtelijke procedures, vertegenwoordiging tijdens gerechtelijke procedures, rechtsbijstand bij de minnelijke schikking van geschillen, en vrijstelling van het betalen van juridische kosten en gerechtskosten.

Secundaire rechtsbijstand kan worden verleend als:

1. de procedure ingewikkeld is;
2. de aanvrager niet in staat is zichzelf te vertegenwoordigen;
3. de economische situatie van de aanvrager zodanig is dat het betalen van professionele rechtsbijstand zijn/haar levensonderhoud of dat van zijn/haar gezinsleden in gevaar kan brengen;
4. de rechtszaak niet lichtzinnig is;
5. in de afgelopen zes maanden het verzoek van de aanvrager niet is afgewezen omdat hij/zij bewust onjuiste informatie heeft verstrekt, en
6. de aanvrager geen rechtsbijstand heeft ontvangen uit hoofde van bijzondere wetgeving.

Secundaire rechtsbijstand wordt goedgekeurd zonder voorafgaande beoordeling van de economische situatie van de aanvrager, als hij/zij:

1. een kind is dat aan een alimentatieprocedure deelneemt;
2. een slachtoffer van een geweldsmisdrijf is dat om vergoeding vraagt van het letsel dat het gevolg is van het strafbare feit;
3. op grond van speciale wetgeving over socialezekerheidsrechten alimentatie krijgt uitgekeerd, of
4. een onderhoudsuitkering ontvangt op basis van de wet inzake de rechten van veteranen in de Kroatische onafhankelijkheidsoorlog en hun familieleden en de wet inzake de bescherming van militaire en burgerlijke oorlogsveteranen.

Aanvragers die secundaire rechtsbijstand willen ontvangen, moeten hun verzoek op een daarvoor bestemd formulier bij het bevoegde bureau indienen.

Kan ik aanspraak maken op onkostenvergoeding (voor deelname aan het onderzoek/het proces)? Onder welke voorwaarden?

Verdachten die schuldig zijn bevonden, krijgen van de rechtbank het bevel om de proceskosten te betalen, tenzij zij daarvan geheel of gedeeltelijk zijn vrijgesteld.

Wanneer de strafrechtelijke procedure wordt opgeschort of de rechtbank de verdachte vrijspreekt of de klacht ongegrond verklaart, moet de rechtbank in haar beslissing of uitspraak bepalen dat de kosten van die procedure uit hoofde van artikel 145, lid 2, punten 1 tot en met 5, van de desbetreffende wet, de onvermijdelijke kosten voor de verdachte en de onvermijdelijke kosten voor en de vergoeding verschuldigd aan de advocaat voor rekening van de staat komen, tenzij in de wet anders is bepaald.

Kan ik beroep instellen als mijn zaak wordt afgesloten voordat er een proces plaatsvindt?

Als uw strafklacht is afgewezen, kunt u zelf strafvervolging instellen.

Indien de officier van justitie vaststelt dat er geen gronden zijn om een ambtshalve vervolgbaar misdrijf te vervolgen of om aangegeven personen te vervolgen, moet hij/zij het slachtoffer hiervan binnen acht dagen op de hoogte brengen en hem/haar meedelen dat hij/zij zelf vervolging kan instellen. Dit moet ook gebeuren door een rechtbank als deze een beslissing tot beëindiging van de vervolging uitvaardigt omdat de officier van justitie de vervolging in andere zaken heeft gestaakt.

Kan ik betrokken worden bij het proces?

Op grond van de desbetreffende wet heeft u als benadeelde partij in de strafrechtelijke procedure de volgende rechten:

• gebruik van uw moedertaal, inclusief gebarentaal, en het inschakelen van een tolk als u geen Kroatisch spreekt of begrijpt, of van een gebarentolk wanneer u doof of doofblind bent;
• het instellen van een vermogensrechtelijke vordering en het indienen van een verzoek om conservatoire maatregelen;
• wettelijke vertegenwoordiging;
• het aanvoeren van feiten en van bewijs;
• het bijwonen van de bewijshoorzitting;
• het deelnemen aan het proces en het houden van een slotpleidooi;
• het vragen van inzage in het zaakdossier op grond van artikel 184, lid 2, van de desbetreffende wet;
• u kunt vragen om door de officier van justitie te worden geïnformeerd over de acties die naar aanleiding van uw aangifte zijn ondernomen en het recht om bij een hooggeplaatste officier van justitie een klacht in te dienen;
• het instellen van beroep;
• het instellen van een vordering tot herstel in de vorige toestand;
• in kennis worden gesteld van de uitkomst van de strafrechtelijke procedure.

Wat is mijn officiële rol binnen het rechtsstelsel? Heb ik bijvoorbeeld de hoedanigheid van slachtoffer, getuige, burgerlijke partij of particuliere aanklager, of kan ik daarvoor kiezen?

Slachtoffers van misdrijven zijn natuurlijke personen die fysieke of psychologische schade of vermogensschade hebben geleden of van wie de fundamentele rechten en vrijheden ernstig zijn geschonden, en zulks als rechtstreeks gevolg van een misdrijf. Onder slachtoffers van een misdrijf kan ook worden verstaan de echtgenoot, de partner, de levenspartner, de niet-officiële levenspartner en de bloedverwant(en) in neergaande lijn van de persoon wiens dood rechtstreeks aan het misdrijf kan worden toegeschreven, of, bij gebrek daaraan, de bloedverwanten in opgaande lijn of de broers en zussen van de persoon wiens dood rechtstreeks aan het misdrijf kan worden toegeschreven. Elke persoon die van de overledene wettelijke alimentatie ontving, wordt eveneens als slachtoffer van dat misdrijf beschouwd.

Een benadeelde partij is een slachtoffer van een misdrijf of een rechtspersoon die als gevolg van een misdrijf schade heeft geleden en in die hoedanigheid aan het strafproces deelneemt.

Welke hoedanigheid een partij in of deelnemer aan de procedure heeft, hangt niet af van de wens van die persoon, maar van de rol die hij of zij in de strafzaak speelt. Eenieder kan een van de bovengenoemde rollen vervullen, afhankelijk van de omstandigheden die in de wetgeving zijn vermeld; welke keuze u hebt, houdt verband met de rechten die u als benadeelde partij of slachtoffer van een misdrijf wilt uitoefenen.

Wat zijn mijn rechten en plichten in deze hoedanigheden?

Als slachtoffer van een misdrijf hebt u recht op:

• toegang tot ondersteunende diensten;
• doeltreffende psychologische en andere professionele bijstand en hulp van instanties, organisaties en instellingen die slachtoffers van misdrijven ondersteunen, in overeenstemming met de wet;
• bescherming tegen intimidatie en vergelding;
• bescherming van uw waardigheid wanneer u wordt gehoord als getuige;
• een verhoor zo spoedig mogelijk na het indienen van een strafklacht dat niet uitgebreider is dan strikt noodzakelijk voor de strafrechtelijke procedure;
• begeleiding door een vertrouwenspersoon bij alle handelingen waaraan u deelneemt;
• een minimum aan medische procedures, die alleen mogen worden toegepast als zij met het oog op het strafproces absoluut noodzakelijk zijn;
• het indienen van een verzoek om op grond van het wetboek van strafrecht vervolging of een particuliere vordering in te stellen, deelname aan de strafrechtelijke procedure als benadeelde partij, het ontvangen van bericht over de afwijzing van een strafklacht (artikel 206, lid 3, van de wet) en over het besluit van de officier van justitie om geen actie te ondernemen, en het zelf instellen van vervolging zonder de officier van justitie;
• kennisgeving door de officier van justitie van de acties die naar aanleiding van uw klacht zijn ondernomen (artikel 206a van de wet) en het indienen van een klacht bij een hooggeplaatste officier van justitie (artikel 206b van de wet);
• het indienen van een verzoek om en het zo spoedig mogelijk ontvangen van informatie over de vrijlating van de dader uit voorarrest, de ontsnapping of vrijlating van de dader uit de gevangenis en over maatregelen om uw bescherming te waarborgen;
• het indienen van een verzoek om en het ontvangen van informatie over een definitieve beslissing waarmee de strafrechtelijke procedure wordt beëindigd;
• andere in de wet vastgestelde rechten.

Wanneer u als benadeelde partij aan de strafrechtelijke procedure deelneemt, hebt u recht op:

• gebruik van uw moedertaal, inclusief gebarentaal, en het inschakelen van een tolk als u geen Kroatisch spreekt of begrijpt, of van een gebarentolk wanneer u doof of doofblind bent;
• het indienen van een verzoek om schadevergoeding en om conservatoire maatregelen;
• wettelijke vertegenwoordiging;
• het aanvoeren van feiten en van bewijs;
• het bijwonen van de bewijshoorzitting;
• het deelnemen aan het proces en het houden van een slotpleidooi;
• het vragen van inzage in het zaakdossier conform de desbetreffende wetgeving;
• u kunt vragen om door de officier van justitie te worden geïnformeerd over de acties die naar aanleiding van uw aangifte zijn ondernomen en het recht om bij een hooggeplaatste officier van justitie een klacht in te dienen;
• het instellen van beroep;
• het instellen van een vordering tot herstel in de vorige toestand;
• in kennis worden gesteld van de uitkomst van de strafrechtelijke procedure.

Naast de in de desbetreffende wet bedoelde rechten van slachtoffers, hebben kinderen die het slachtoffer van een misdrijf zijn, ook nog de volgende rechten:

1. kosteloze vertegenwoordiging;
2. bescherming van persoonsgegevens, en
3. behandeling achter gesloten deuren (artikel 44, lid 1, van de wet op de strafvordering).

Naast de in artikel 43 bedoelde rechten van slachtoffers, hebben slachtoffers van seksuele misdrijven en mensenhandel ook nog de volgende rechten:

1. kosteloze raadpleging vóór het verhoor;
2. kosteloze vertegenwoordiging;
3. verhoor bij de politie of het openbaar ministerie door een persoon van hetzelfde geslacht en, indien mogelijk, door diezelfde persoon in het geval van een herhaald verhoor;
4. weigeren te antwoorden op vragen die geen verband houden met het misdrijf maar betrekking hebben op het privéleven van het slachtoffer;
5. verzoeken te worden gehoord met behulp van audiovisuele middelen (artikel 292, lid 4, van deze wet);
6. bescherming van persoonsgegevens, en
7. behandeling achter gesloten deuren (artikel 44, lid 4, van de wet op de strafvordering).

Tijdens de onderzoeksfase kunnen slachtoffers die particuliere aanklager of benadeelde partij zijn, alle feiten en bewijzen aanvoeren die van wezenlijk belang zijn om te bepalen dat er een misdrijf is gepleegd en wie de daders zijn, en om hun eisen in een vordering tot schadevergoeding vast te leggen.

Zowel vóór als tijdens de strafrechtelijke procedure moeten het openbaar ministerie en de rechtbank nagaan of de verdachte de benadeelde partij kan compenseren voor de verliezen als gevolg van het misdrijf. Tevens moeten zij de benadeelde partij inlichten over bepaalde wettelijke rechten (bijvoorbeeld om zijn/haar moedertaal te gebruiken, het recht om een verzoek om schadevergoeding in te dienen enz.).

Personen die vermoedelijk informatie over het misdrijf, de dader of andere relevante omstandigheden hebben, kunnen als getuigen worden opgeroepen.

Benadeelde partijen, benadeelde partijen die optreden als aanklager en particuliere aanklagers kunnen worden verhoord als getuige.

Een particuliere aanklager heeft dezelfde rechten als de officier van justitie, met uitzondering van de rechten die exclusief toebehoren aan overheidsinstanties.

Kan ik tijdens het proces een verklaring afleggen of getuigen? Onder welke voorwaarden?

Op grond van de desbetreffende wet heeft u als benadeelde partij de volgende rechten:

1. feiten en bewijzen aanvoeren;
2. het bijwonen van de bewijshoorzitting;
3. de procedure bijwonen, deelnemen aan de bewijsprocedure en een slotverklaring afleggen (artikel 51, lid 1, van de wet op de strafvordering).

Een slachtoffer dat vervolging instelt, heeft dezelfde rechten als de openbare aanklager, met uitzondering van de rechten die exclusief toebehoren aan overheidsinstanties.

Een particuliere aanklager heeft dezelfde rechten als de openbare aanklager, met uitzondering van de rechten die exclusief toebehoren aan overheidsinstanties. Voor particuliere aanklagers gelden dezelfde procedurele bepalingen als voor benadeelde partijen en aanklagers.

Op de hoorzitting nodigt de rechter-voorzitter alle partijen uit om de bewijzen die zij voornemens zijn te presenteren op de hoofdhoorzitting, uiteen te zetten. Elke partij wordt uitgenodigd om opmerkingen te maken over de bewijsaanbiedingen van de andere partij.

Welke informatie ontvang ik tijdens het proces?

Tijdens de onderzoeksfase kunnen slachtoffers die particuliere aanklager of benadeelde partij zijn, alle feiten en bewijzen aanvoeren die van wezenlijk belang zijn om te bepalen dat er een misdrijf is gepleegd en wie de daders zijn, en om hun eisen in een vordering tot schadevergoeding vast te leggen.

Wanneer u als benadeelde partij aan de strafrechtelijke procedure deelneemt, hebt u recht op:

• u kunt vragen om door de officier van justitie te worden geïnformeerd over de acties die naar aanleiding van uw aangifte zijn ondernomen en het recht om bij een hooggeplaatste officier van justitie een klacht in te dienen;
• het ontvangen van bericht over de afwijzing van de strafklacht of het besluit van de openbare aanklager geen actie te ondernemen;
• kennisgeving van de uitkomst van de strafrechtelijke procedure.

Heb ik toegang tot de procesdossiers?

Een slachtoffer dat als benadeelde partij aan de strafrechtelijke procedure deelneemt, kan het zaakdossier inzien.