Drittijiet tal-vittmi - skont il-pajjiż

Kif nirrapporta reat?

Ir-reati jistgħu jiġu rrappurtati billi titressaq kwerela bil-miktub, verbali jew f’xi forma oħra għand l-uffiċċju tal-Avukat Ġenerali kompetenti.

Individwi li jressqu kwerela verbalment jiġu mwissija dwar il-konsegwenzi li jressqu kwereli foloz. Kwereli verbali jiġu rrekordjati. Kwereli mressqa permezz ta’ telefonati jew mezzi oħra ta’ telekomunikazzjoni jiġu rrekordjati, fejn possibbli, u titfassal nota uffiċjali.

Meta jressqu kwerela, il-vittmi jingħataw konferma tar-riċevuta tal-kwerela bil-miktub, li tkun tinkludi d-dettalji bażiċi tar-reat. Vittmi li ma jitkellmux jew ma jifhmux il-lingwa użata mill-korp kompetenti jistgħu jirrappurtaw ir-reat fil-lingwa tagħhom stess, u jiġu allokati interpretu jew persuna oħra li tifhem u titkellem kemm il-lingwa uffiċjali u l-lingwa tal-vittma. Vittmi li ma jitkellmux jew ma jifhmux il-lingwa użata mill-korp kompetenti jistgħu jitolbu li l-korp iħallas biex il-konferma tiġi tradotta fil-lingwa tagħhom.

Il-kwereli kollha riċevuti mill-qrati, mill-pulizija jew mill-uffiċċji tal-Avukat Ġenerali barra l-ġurisdizzjoni tagħhom jintbagħtu immedjatament lill-uffiċċju tal-Avukat Ġenerali kompetenti.

Meta jirċievi l-kwerela, l-Avukat Ġenerali jirreġistraha kif xieraq fir-reġistru tal-kwereli, minbarra f’każijiet eżentati skont il-liġi.

Fejn l-Avukat Ġenerali jkun sema’ b’aħbar ta’ reat jew irċieva rapport mill-vittma biss, huwa jfassal nota uffiċjali, jirreġistraha fir-reġistru ta’ każijiet ta’ reati mixxellanji, u jipproċedi kif previst mil-liġi.

Jekk ir-reat kriminali ma jkunx jinkludi dettalji tar-reat, jiġifieri jekk l-Avukat Ġenerali ma jkunx jista’ jidentifika r-reat irrappurtat, huwa jirreġistrah fir-reġistru ta’ każijiet ta’ reati mixxellanji u jitlob lill-persuna li tkun qed tressaq il-kwerela biex tipprovdi informazzjoni addizzjonali fi żmien 15-il jum.

Jekk il-persuna li tressaq il-kwerela tinjora t-talba għal informazzjoni addizzjonali, l-Avukat Ġenerali jfassal nota uffiċjali dwar dan. Ladarba tkun għaddiet l-iskadenza għall-preżentazzjoni ta’ informazzjoni addizzjonali, l-Avukat Ġenerali jrid jirrapporta dan lill-Avukat Ġenerali superjuri fi żmien tmint ijiem. L-Avukat Ġenerali superjuri jista’ jordna li l-kwerela tiġi rreġistrata fir-reġistru tal-kwereli.

Kif insir naf x’qed isir bil-każ?

Xahrejn wara li tressaq kwerela jew tirrapporta reat, il-vittma jew il-parti danneġġata tista’ tibgħat talba għal informazzjoni lill-Avukat Ġenerali dwar l-azzjoni li tkun ittieħdet b’rispons għall-ilment/ir-reat. L-Avukat Ġenerali jrid iwieġeb fi żmien perjodu raġonevoli iżda mhux aktar tard minn 30 jum wara d-data li fiha jirċievi t-talba bil-miktub, minbarra fejn tweġiba bħal din tista’ tikkawża ħsara lill-proċedimenti. Jekk l-Avukat Ġenerali jiddeċiedi li ma jipprovdix din l-informazzjoni, huwa jrid jinforma lill-vittma/lill-parti danneġġata dwar dan.

Vittma li tipparteċipa fil-proċedimenti kriminali bħala parti danneġġata għandha d-dritt li tiġi infurmata dwar l-eżitu tal-proċedimenti.

Jiena intitolat għal għajnuna legali (matul l-investigazzjoni jew il-proċess)? Taħt liema kundizzjonijiet?

Minbarra d-drittijiet ta’ hawn fuq, il-vittmi tar-reati sesswali u t-traffikar ta’ bnedmin għandhom id-dritt għal konsultazzjoni mingħajr ħlas ma’ konsulent legali, u jistgħu jiġu assenjati rappreżentant qabel jiġu intervistati. L-ispiża tal-konsulent/tar-rappreżentant tiġġarrab mill-Istat.

Vittmi minorenni għandhom id-drittijiet kollha ta’ hawn fuq kif ukoll id-dritt għal rappreżentant awtorizzat, li l-ispiża tiegħu tiġġarrab mill-Istat.

Vittmi ta’ reati għandhom id-dritt għal għajnuna legali primarja u sekondarja. Din l-għajnuna tingħata mingħajr ħlas lill-vittmi ta’ reati vjolenti matul il-proċedimenti, sabiex ikunu jistgħu jiksbu kumpens għall-ħsara/għad-dannu li jkunu ġarrbu bħala vittmi ta’ reat.

L-Att dwar l-Għajnuna Legali Mingħajr Ħlas jipprevedi għajnuna legali primarja u sekondarja.

L-għajnuna legali primarja tkopri informazzjoni legali ġenerali, parir legali, preżentazzjonijiet lil korpi pubbliċi, lill-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem u lil organizzazzjonijiet internazzjonali f’konformità ma’ trattati internazzjonali u regoli ta’ proċedura interni, rappreżentazzjoni fi proċedimenti quddiem korpi pubbliċi, u assistenza legali f’soluzzjonijiet alternattivi għat-tilwim.

L-għajnuna legali primarja tista’ tingħata fi kwalunkwe kwistjoni legali:

• jekk l-applikant ma jkollux l-għarfien jew l-aptitudni biex jasserixxi d-drittijiet tiegħu;
• jekk l-applikant ma jkunx ingħata għajnuna legali taħt regolamenti separati;
• jekk l-applikazzjoni ppreżentata ma tkunx manifestament infondata;
• jekk is-sitwazzjoni ekonomika tal-applikant tkun tali li l-pagament tal-għajnuna legali jkun jipperikola s-sussistenza tiegħu jew dik tal-membri tal-unità domestika tiegħu.

Applikanti li jfittxu għajnuna legali primarja għandhom jikkuntattjaw lil fornitur ta’ għajnuna legali primarja direttament.

Għajnuna legali sekondarja tkopri parir legali, preżentazzjonijiet fi proċedura għall-protezzjoni tad-drittijiet tal-ħaddiema quddiem l-impjegatur, preżentazzjonijiet fi proċedimenti tal-qorti, rappreżentanza fi proċedimenti tal-qorti, għajnuna legali f’soluzzjonijiet ta’ tilwim amikevoli, u eżenzjoni mill-pagament ta’ spejjeż legali u tariffi tal-qorti.

L-għajnuna legali sekondarja tista’ tingħata:

1. jekk il-proċedimenti jkunu kumplessi;
2. jekk l-applikant ma jkunx kapaċi jirrappreżenta lilu nnifsu;
3. jekk is-sitwazzjoni ekonomika tal-applikant tkun tali li l-pagament tal-għajnuna legali jkun jipperikola s-sussistenza tiegħu jew dik tal-membri tal-unità domestika tiegħu;
4. jekk il-litigazzjoni ma tkunx eċċessiva;
5. jekk l-applikazzjoni tal-applikant ma tkunx ġiet irrifjutata fi żmien sitt xhur minħabba li jkun ta informazzjoni impreċiża intenzjonalment; u
6. jekk l-applikant ma jkunx ingħata għajnuna legali taħt regolamenti separati.

L-għajnuna sekondarja tiġi approvata mingħajr valutazzjoni preċedenti tas-sitwazzjoni ekonomika tal-applikant, jekk l-applikant ikun:

1. minorenni li qed jipparteċipa fi proċedimenti ta’ manteniment;
2. vittma ta’ reat vjolenti li tkun qed tfittex kumpens għall-ħsara/għad-dannu mġarrab b’riżultat tar-reat;
3. benefiċjarju ta’ pagamenti ta’ manteniment taħt regolamenti separati dwar id-drittijiet ta’ sigurtà soċjali, jew
4. benefiċjarju ta’ żieda għall-għoli tal-ħajja taħt l-Att dwar id-drittijiet tal-veterani tal-Gwerra tal-Indipendenza tal-Kroazja u l-membri tal-familja tagħhom u taħt l-Att dwar il-protezzjoni ta’ veterani tal-gwerra militari u ċivili.

Applikanti li jfittxu għajnuna legali sekondarja jridu jippreżentaw l-applikazzjoni tagħhom lill-uffiċċju kompetenti fuq formola ddedikata.

Nista’ nitlob lura l-ispejjeż (talli nipparteċipa fl-investigazzjoni/fil-proċess)? Taħt liema kundizzjonijiet?

Konvenuti li jinstabu ħatja jiġu ordnati mill-qorti biex ikopru l-ispejjeż tal-litigazzjoni, dment li ma jkunux eliġibbli għal eżenzjoni sħiħa jew parzjali.

Meta proċedimenti kriminali jiġu sospiżi jew meta l-qorti ssib lill-konvenut innoċenti jew twaqqa’ l-akkużi, id-deċiżjoni tal-qorti trid tipprovdi li l-ispiża tal-proċedimenti kriminali skont l-Artikolu 145(2)(1-5) ta’ dan l-Att, l-ispejjeż inevitabbli mġarrba mill-konvenut, u l-ispejjeż inevitabbli tal-avukat tad-difiża u l-kumpens dovut lilu jiġġarrbu mill-Istat, minbarra fejn il-liġi tgħid mod ieħor.

Nista’ nressaq appell jekk il-każ tiegħi jingħalaq qabel nitla’ l-qorti?

Vittmi li l-kwereli tagħhom ikunu ġew rifjutati jistgħu jfittxu prosekuzzjoni kriminali huma stess.

Jekk l-Avukat Ġenerali jsib li ma hemm ebda bażi għall-prosekuzzjoni ta’ reat li jista’ jiġi mħarrek ex officio jew ta’ individwu rrappurtat, huwa jrid jinforma lill-vittma dwar dan fi żmien tmint ijiem, kif ukoll jinfurmaha bil-possibbiltà li tħarrek hija stess. L-istess ħaġa trid issir minn qorti li tkun waqqfet il-proċedimenti minħabba li l-Avukat Ġenerali jkun waqqaf il-prosekuzzjoni f’każijiet oħra.

Kif nista’ nkun involut fil-proċess?

Skont dan l-Att, il-parti danneġġata fi proċedimenti kriminali għandha d-dritt li:

• tuża l-lingwa materna tagħha, inkluża l-lingwa tas-sinjali, u li titlob interpretu, jekk ma tkunx titkellem jew tifhem bil-Kroat, jew inkella interpretu tal-lingwa tas-sinjali jekk il-parti danneġġata tkun persuna nieqsa mis-smigħ jew truxa-għamja;
• tressaq azzjoni assoċjata għall-kumpens u mozzjonijiet għal inibizzjonijiet temporanji;
• jkollha rappreżentanza legali;
• tippreżenta fatti u tintroduċi evidenza;
• tattendi għas-seduta ta’ smigħ evidenzjarja;
• tattendi l-proċedimenti, tipparteċipa fil-proċedimenti evidenzjarji u tagħmel dikjarazzjoni tal-għeluq;
• titlob aċċess għall-fajl tal-kawża skont l-Artikolu 184(2) ta’ dan l-Att;
• titlob li tiġi infurmata mill-Avukat Ġenerali rigward azzjoni meħuda abbażi tal-kwerela tagħha, u tressaq ilment quddiem l-Avukat Ġenerali superjuri;
• tressaq appell;
• tfittex irkupru tas-sitwazzjoni preċedenti;
• tirċievi avviż dwar l-eżitu tal-proċedimenti kriminali.

X’inhu r-rwol uffiċjali tiegħi fis-sistema ġudizzjarja? Pereżempju, jiena meqjus jew nista’ nagħżel li nitqies bħala: vittma, xhud, parti danneġġata jew rikorrent privat?

Vittmi ta’ reat huma persuni fiżiċi li ġarrbu ħsara fiżika jew psikoloġika, ħsara lill-proprjetà jew ksur serju tad-drittijiet u l-libertajiet fundamentali tagħhom bħala konsegwenza diretta tar-reat. Il-konjuġi, is-sieħeb, is-sieħeb għall-ħajja, is-sieħeb informali għall-ħajja, id-dixxendent(i), jew fin-nuqqas ta’ dawn tal-aħħar, l-axxendent(i) jew l-aħwa tal-persuna li tkun mietet direttament minħabba r-reat, kif ukoll kwalunkwe persuna/i li legalment ikunu mantnuti mid-deċedut jitqiesu wkoll bħala vittmi ta’ dak ir-reat.

Parti danneġġata hija vittma ta’ reat jew persuna ġuridika li tkun ġarrbet ħsara b’riżultat tar-reat u li tipparteċipa fi proċedimenti kriminali bħala parti danneġġata.

Il-kapaċità ta’ parti jew tal-parteċipant fil-proċedimenti ma tiddependix fuq ix-xewqa ta’ dik il-persuna, iżda fuq ir-rwol li dik il-persuna kellha fil-kwistjoni kriminali speċifika. Kull persuna tista’ tidher f’kull waħda minn dawn ir-rwoli ta’ hawn fuq, skont iċ-ċirkostanzi stabbiliti mir-regolamenti; l-għażla li hija jkollha tikkonċerna d-drittijiet li hija tkun tixtieq teżerċita bħala parti danneġġata jew vittma ta’ reat.

X’inhuma d-drittijiet u l-obbligi tiegħi f’dan ir-rwol?

Vittma ta’ reat għandha d-dritt li:

• taċċessa servizzi ta’ appoġġ għall-vittmi ta’ reati;
• tingħata assistenza u appoġġ psikoloġiku effettiv u assistenza u appoġġ professjonali ieħor minn korpi, organizzazzjonijiet u istituzzjonijiet li jappoġġaw lill-vittmi ta’ reati, f’konformità mal-liġi;
• tiġi protetta minn intimidazzjoni u ritaljazzjoni;
• tiġi protetta d-dinjità tagħha waqt li tkun qed tippreżenta evidenza bħala l-vittma;
• tinstema’ mingħajr dewmien wara li tressaq kwerela, u sussegwentement li tiġi interrogata mhux aktar milli jkun assolutament meħtieġ għall-finijiet tal-proċedimenti kriminali;
• tkun akkumpanjata minn persuna li tafda fi kwalunkwe azzjoni li tipparteċipa fiha;
• tgħaddi minn proċeduri mediċi minimi u dan biss jekk ikun assolutament vitali għall-fini tal-proċedimenti kriminali;
• tippreżenta mozzjoni biex tħarrek jew tieħu azzjoni privata skont il-Kodiċi Kriminali, biex tipparteċipa fi proċedimenti kriminali bħala parti danneġġata, biex tiġi infurmata dwar ir-rifjut ta’ kwerela (l-Artikolu 206(3) tal-Att) u dwar id-deċiżjoni tal-Avukat Ġenerali li ma jieħu ebda azzjoni, kif ukoll biex tħarrek b’mod individwali mingħajr l-Avukat Ġenerali;
• tiġi infurmata mill-Avukat Ġenerali dwar l-azzjoni meħuda abbażi tal-kwerela tagħha (l-Artikolu 206a tal-Att), u tressaq ilment quddiem l-Avukat Ġenerali superjuri (l-Artikolu 206b ta’ dan l-Att);
• titlob u tirċievi informazzjoni mingħajr dewmien mhux dovut dwar il-ħelsien tat-trasgressur minn detenzjoni jew żamma taħt arrest, il-ħarba jew il-ħelsien tiegħu mill-ħabs, u l-miżuri meħuda biex tiġi żgurata l-protezzjoni tal-vittma.
• titlob u tirċievi informazzjoni dwar kwalunkwe deċiżjoni finali li ttemm il-proċedimenti kriminali;
• teżerċita drittijiet oħra previsti mil-liġi;

Vittma li tipparteċipa fi proċedimenti kriminali bħala parti danneġġata għandha d-dritt li:

• tuża l-lingwa materna tagħha, inkluża l-lingwa tas-sinjali, u li titlob interpretu, jekk ma tkunx titkellem jew tifhem bil-Kroat, jew inkella interpretu tal-lingwa tas-sinjali jekk il-parti danneġġata tkun persuna nieqsa mis-smigħ jew truxa-għamja;
• tressaq azzjoni assoċjata għall-kumpens u mozzjonijiet għal inibizzjonijiet temporanji;
• ikollha rappreżentanza legali;
• tippreżenta fatti u tintroduċi evidenza;
• tattendi għas-seduta ta’ smigħ evidenzjarja;
• tattendi l-proċedimenti, tipparteċipa fil-proċedimenti evidenzjarji u tagħmel dikjarazzjoni tal-għeluq;
• titlob aċċess għall-fajl tal-kawża f’konformità mal-Kodiċi;
• titlob li tiġi infurmata mill-Avukat Ġenerali rigward azzjoni meħuda abbażi tal-kwerela tagħha, u tressaq ilment quddiem l-Avukat Ġenerali superjuri;
• tressaq appell;
• tfittex irkupru tas-sitwazzjoni preċedenti;
• tirċievi avviż dwar l-eżitu tal-proċedimenti kriminali.

Minbarra d-drittijiet ta’ hawn fuq, il-vittmi ta’ reati sesswali u traffikar ta’ bnedmin għandhom drittijiet addizzjonali, kif elenkati fil-punt 12.

Jekk il-vittma ta’ reat tkun minorenni, minbarra d-drittijiet tal-vittmi msemmija hawn fuq, hija għandha drittijiet addizzjonali, kif elenkati fil-punt 13.

Matul l-istadju tal-investigazzjoni, vittmi ta’ reati li huma rikorrenti privati jew partijiet danneġġati jistgħu jiġbdu l-attenzjoni għall-fatti kollha u jintroduċu evidenza li tkun materjali għall-aċċertar tar-reat, għall-identifikazzjoni tat-trasgressur(i) u għall-istabbiliment tat-talbiet tagħhom fil-kawża assoċjata għall-kumpens.

Kemm qabel u fi kwalunkwe stadju tal-proċedimenti kriminali, l-Uffiċċju tal-Avukat Ġenerali u l-qorti jridu jqisu l-possibbiltà li l-konvenut jista’ jikkumpensa lill-parti danneġġata għal kwalunkwe telf ikkawżat mir-reat. Huma jridu jinfurmaw lill-parti danneġġata wkoll dwar ċerti drittijiet skont il-liġi (eż. id-dritt tal-parti danneġġata li tuża l-lingwa materna tagħha, id-dritt li tressaq kawża assoċjata għall-kumpens, eċċ.).

Persuni li x’aktarx ikollhom informazzjoni dwar ir-reat, it-trasgressur jew ċirkustanzi pertinenti oħra jistgħu jiġu mħarrka bħala xhieda.

Dawn li ġejjin jistgħu jintalbu jkunu xhieda: il-parti danneġġata, il-parti danneġġata bħala prosekutur, u r-rikorrent privat.

Rikorrent privat għandu l-istess drittijiet bħall-Avukat Ġenerali, bl-eċċezzjoni tad-drittijiet li jappartjenu unikament għal awtorità tal-Istat.

Matul il-proċess, nista’ nagħmel dikjarazzjoni jew nippreżenta evidenza? Taħt liema kundizzjonijiet?

Il-parti danneġġata fi proċedimenti kriminali għandha d-drittijiet elenkati fil-punt 25.

X’informazzjoni nirċievi matul il-proċess?

Matul l-istadju tal-investigazzjoni, vittmi ta’ reati li huma rikorrenti privati jew partijiet danneġġati jistgħu jiġbdu l-attenzjoni għall-fatti kollha u jintroduċu evidenza li tkun materjali għall-aċċertar tar-reat, għall-identifikazzjoni tat-trasgressur(i) u għall-istabbiliment tat-talbiet tagħhom fl-azzjoni assoċjata għall-kumpens.

Vittma li tipparteċipa fi proċedimenti kriminali bħala parti danneġġata għandha d-dritt li:

• titlob li tiġi infurmata mill-Avukat Ġenerali rigward azzjoni meħuda abbażi tal-rapport tagħha, u tressaq ilment quddiem l-Avukat Ġenerali superjuri;
• tiġi infurmata li l-kwerela tkun ġiet irrifjutata jew li l-Avukat Ġenerali jkun iddeċieda li ma jieħu ebda azzjoni;
• tirċievi avviż dwar l-eżitu tal-proċedimenti kriminali.

Inkun nista’ naċċessa l-fajls tal-qorti?

Vittma li tipparteċipa fi proċediment kriminali bħala l-parti danneġġata tista’ taċċessa l-fajl tal-kawża.