Prawa ofiar – w poszczególnych państwach

W jaki sposób można dochodzić naprawienia szkody od sprawcy (np. w czasie procesu, w drodze dochodzenia roszczenia cywilnego, w postępowaniu adhezyjnym)?

Co do zasady odszkodowania należy dochodzić w postępowaniu karnym. W tym celu przed zakończeniem postępowania przygotowawczego, na przykład podczas składania zeznań, należy poinformować służby policji kryminalnej lub prokuraturę o zamiarze zgłoszenia roszczenia o odszkodowanie. Po otrzymaniu zawiadomienia o zarzutach postawionych oskarżonemu ofiara ma 20 dni na zgłoszenie roszczenia.

UWAGA: roszczenia cywilne o odszkodowanie nie muszą spełniać żadnych określonych wymogów formalnych, a jeżeli ofiara dochodzi kwoty mniejszej niż 5 000 euro, może sama zgłosić roszczenie.

Sąd zobowiązał sprawcę do wypłacenia mi odszkodowania/zadośćuczynienia. Jak mam skłonić sprawcę do wypłaty odszkodowania?

Jeżeli sprawca nie wypłaci zasądzonego odszkodowania dobrowolnie, ofiara będzie musiała złożyć wniosek o wszczęcie egzekucji, czyli zwrócić się do sądu o interwencję – zajęcie majątku, rachunków bankowych, pojazdów lub innych składników majątku – w celu zapewnienia wypłaty odszkodowania.

Jeżeli sprawca nie wypłaci mi odszkodowania, czy mogę uzyskać zaliczkę od Skarbu Państwa? Na jakich warunkach?

Tak, jeżeli sprawa dotyczy przestępstwa z użyciem przemocy, które spowodowało znaczne obniżenie poziomu i jakości życia ofiary, a sprawca nie jest w stanie wypłacić odszkodowania.

Czy mam prawo do kompensaty od państwa?

Tak, jeśli sprawca nie jest w stanie wypłacić odszkodowania i jeśli popełnił przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę ofiary oraz pod warunkiem, że przestępstwo to spowodowało znaczne obniżenie poziomu i jakości życia ofiary.

Do kompensaty od państwa uprawnione są następujące osoby:

• ofiary, które doznały ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (tj. powodującego trwałą niezdolność do pracy, tymczasową całkowitą niezdolność do pracy trwającą co najmniej 30 dni lub śmierć) bezpośrednio w wyniku aktu przemocy;
• w przypadku śmierci ofiary – osoby, którym zgodnie z przepisami prawa przysługują alimenty, takie jak dzieci oraz osoby pozostające z ofiarą w związku partnerskim;
• osoby, które udzieliły pomocy ofierze lub współpracowały z organami w działaniach zapobiegających przestępstwu bądź w znalezieniu lub aresztowaniu sprawcy – w związku ze szkodami, jakie poniosły w wyniku takiej pomocy lub współpracy.

UWAGA: w przypadku przestępstw na tle seksualnym może nie być wymagana trwała lub tymczasowa całkowita niezdolność do pracy trwająca co najmniej 30 dni. Uzasadnieniem tego wyjątku jest fakt, że chociaż tego rodzaju przestępstwo nie powoduje z reguły niezdolności do pracy trwającej co najmniej 30 dni, kompensata jest zasadna ze względu na powagę przestępstwa.

Wniosek o kompensatę można złożyć w ciągu roku od dnia popełnienia przestępstwa lub – w przypadku postępowania karnego – w ciągu roku od dnia wydania prawomocnego wyroku w postępowaniu. Ofiary, które w chwili popełnienia przestępstwa były małoletnie, mogą złożyć wniosek o kompensatę w ciągu roku od osiągnięcia pełnoletności.

Wniosek składa się na formularzu internetowym dostępnym na stronie internetowej Komisji ds. Ochrony Ofiar Przestępstw (Comissão de Proteção de Vítimas de Crime).

Wniosek o kompensatę jest zwolniony z opłat.

Czy przysługuje mi odszkodowanie, jeżeli sprawca nie został skazany?

W wyjątkowych przypadkach, gdy popełniono poważne przestępstwo (zob. powyżej), a sprawca jest nieznany.

Co do zasady ofierze nie przysługuje odszkodowanie, jeśli sprawca był sądzony i został uniewinniony.

Czy mam prawo do uzyskania doraźnej płatności w czasie oczekiwania na orzeczenie w sprawie odszkodowania?

Osoba, która jest ofiarą przemocy w rodzinie, ma prawo do uzyskania świadczenia pieniężnego od państwa, jeżeli w wyniku przestępstwa znalazła się w sytuacji niedostatku.

Wniosek składa się na formularzu internetowym dostępnym na stronie internetowej Komisji ds. Ochrony Ofiar Przestępstw.

Do wniosku należy dołączyć kopię zawiadomienia złożonego na policji lub protokołu sporządzonego przez funkcjonariusza policji. Wniosek należy złożyć w terminie roku od dnia popełnienia przestępstwa.