Prawa ofiar – w poszczególnych państwach

Czy mogę zaskarżyć orzeczenie?

Po zakończeniu rozprawy sąd wyda wobec oskarżonego wyrok skazujący lub uniewinniający w zależności od przedstawionego materiału dowodowego. Jeżeli sąd uzna oskarżonego za niewinnego, oczyszcza go z zarzutów, a jeżeli ofiara uczestniczyła w postępowaniu w charakterze powoda cywilnego (politikós enágon), sąd nie będzie orzekać w przedmiocie naprawienia szkody ani zadośćuczynienia za straty moralne oraz doznany ból i cierpienie. Wówczas oskarżony ma prawo wytoczyć powództwo wzajemnie wobec ofiary, aby dochodzić odszkodowania i pokrycia wszelkich kosztów poniesionych w związku ze sprawą (art. 71 kodeksu postępowania karnego (Kódikas Poinikís Dikonomías, KPD). Jeżeli sąd uzna oskarżonego za winnego, wyda wyrok skazujący i orzeknie o wysokości odszkodowania/zadośćuczynienia, które ofiara otrzyma od oskarżonego na podstawie swojego powództwa adhezyjnego.

Jeżeli sąd uniewinni oskarżonego, zgodnie z art. 486 ust. 1 lit. b) KPD ofiara może odwołać się od wyroku tylko wtedy, gdy sąd zasądził od niej odszkodowanie i pokrycie kosztów poniesionych przez oskarżonego, i tylko w tym zakresie. Ponadto jeżeli ofiara jest powodem cywilnym, może odwołać się od części wyroku, w której oddalono jej powództwo jako pozbawione podstawy prawnej, lub części, w której sąd zasądził odszkodowanie lub zadośćuczynienie na rzecz ofiary (art. 488 KPD).

Ofiara może również wystąpić z wnioskiem do prokuratora o wniesienie środka zaskarżenia od wyroku.

Jakie prawa przysługują mi po wydaniu wyroku?

Co do zasady rola ofiary w postępowaniu karnym kończy się po uprawomocnieniu się wyroku sądu. W prawie greckim nie przewidziano praw, które przysługiwałyby ofiarom przestępstw na etapie wykonywania wyroku. Istnieje tylko jeden wyjątek: osoba małoletnia, która jest ofiarą przestępstwa przeciwko wolności osobistej i seksualnej, ma wszelkie wynikające z tego prawa, nawet jeżeli nie uczestniczyła w postępowaniu jako powód cywilny, w tym prawo do otrzymywania informacji od prokuratora na temat tego, czy sprawca został zwolniony tymczasowo lub po odbyciu kary oraz na temat wszelkich udzielonych osadzonemu przepustek (art. 108A KPD).

Czy mam prawo do ochrony po zakończeniu procesu? Przez jaki okres?

Ofiara ma prawo do nieodpłatnych i poufnych usług w zakresie ogólnego i specjalistycznego wsparcia i opieki w zależności od jej potrzeb, przed wszczęciem postępowania karnego, w jego trakcie oraz przez rozsądny okres po jego zakończeniu. Prawa te mogą przysługiwać również członkom rodziny ofiary w zależności od ich potrzeb i od powagi szkód, które ponieśli wskutek przestępstwa popełnionego przeciwko ofierze. Policja lub inny właściwy organ przyjmujący zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa może udzielić ofierze informacji na jej wniosek lub skierować ją do: organów pomocy społecznej podlegających władzom samorządowym pierwszego i drugiego szczebla; placówek zdrowia psychicznego; ośrodków gminnych (Kéntra Koinótitas), ośrodków doradczych (symvoulevtiká kéntra) Sekretariatu Generalnego ds. Równości Płci; struktur wsparcia Krajowego Ośrodka Solidarności Społecznej (Ethnikó Kéntro Koinonikís Allilengýis); niezależnych urzędów ds. ochrony małoletnich ofiar (Avtotelí Grafeía Prostasías Anílikon Thymáton) Ministerstwa Sprawiedliwości, Przejrzystości i Praw Człowieka lub organów prywatnych oraz stowarzyszeń zawodowych i wolontariackich. W przypadku kobiet, które są ofiarami przestępstw przeciwko wolności osobistej i seksualnej lub sutenerstwa, przemocy domowej, handlu ludźmi, w tym w celach seksualnych, oraz przestępstw na tle rasistowskim, ich dzieci również mają prawo do korzystania z usług wsparcia i opieki (art. 61 ustawy 4478/2017 dotyczący prawa do korzystania z usług wsparcia i opieki dla ofiar przestępstw (art. 8 dyrektywy 2012/29/UE)).

Służby zapewniające ogólne wsparcie i opiekę mogą zapewnić ofierze m.in. informacje i porady dotyczące jej praw oraz jej prawa do dochodzenia odszkodowania/zadośćuczynienia z tytułu szkód poniesionych wskutek przestępstwa; informacje na temat możliwości udziału w postępowaniu karnym w charakterze powoda cywilnego lub świadka; informacje na temat istniejących służb wsparcia specjalistycznego lub bezpośrednie skierowanie do takich służb; wsparcie emocjonalne i psychologiczne; porady dotyczące kwestii finansowych i praktycznych wynikających z przestępstwa; porady dotyczące zapobiegania wtórnej i ponownej wiktymizacji, zastraszaniu i odwetowi.

Służby zapewniające specjalistyczne wsparcie i opiekę kierują ofiary do schronisk lub zapewniają inne właściwe tymczasowe zakwaterowanie dla ofiar, które potrzebują bezpiecznego miejsca ze względu na nieuchronne ryzyko wtórnej lub ponownej wiktymizacji, zastraszania lub odwetu, a także mogą zapewniać zintegrowane wsparcie, w tym wsparcie i doradztwo dla ofiar urazów, ofiar o szczególnych potrzebach, np. ofiar przemocy na tle rasowym lub seksualnym, ofiar przemocy ze względu na tożsamość lub płeć oraz ofiar przemocy będących w bliskim związku ze sprawcą (art. 62 ustawy 4478/2017 dotyczący wsparcia zapewnianego przez służby udzielające pomocy ofiarom przestępstw (art. 9 dyrektywy 2012/29/UE)).

Jakie informacje uzyskam, jeżeli sprawca zostanie skazany?

Na swój wniosek ofiara zostanie bezzwłocznie powiadomiona o przebiegu postępowania karnego i o orzeczeniu sądu zgodnie z właściwymi przepisami kodeksu postępowania karnego, pod warunkiem że ofiara uczestniczyła w postępowaniu karnym w charakterze powoda cywilnego. Ofiara, która uczestniczyła w postępowaniu karnym w charakterze powoda cywilnego, może otrzymać informacje o postępowaniu pocztą elektroniczną, osobiście lub za pośrednictwem pełnomocnika procesowego (art. 59 ustawy 4478/2017 dotyczący praw ofiar do otrzymania informacji o sprawie (art. 6 dyrektywy 2012/29/UE)).

Czy uzyskam informację o tym, że sprawca został zwolniony (w tym o wcześniejszym lub warunkowym zwolnieniu) lub że zbiegł z zakładu karnego?

Ofiara ma prawo do otrzymania informacji na temat cofnięcia lub zmiany nakazu tymczasowego aresztowania przez właściwy organ sądowy, zwolnienia sprawcy po zakończeniu odbywania kary lub ucieczki sprawcy z więzienia bądź udzielenia sprawcy przepustki przez właściwych funkcjonariuszy w zakładzie karnym, w tym informacji na temat wszelkich środków, które można podjąć w celu ochrony ofiary, na wypadek gdyby sprawca został zwolniony lub zbiegł z zakładu karnego. Ofiara musi otrzymać takie informacje, z zastrzeżeniem zgody prokuratora, jeżeli istnieje rzeczywiste lub potencjalne zagrożenie dla jej bezpieczeństwa, pod warunkiem że ujawnienie takich informacji nie skutkuje ryzykiem poniesienia szkody przez sprawcę (art. 59 ustawy 4478/2017 dotyczący praw ofiar do otrzymania informacji o sprawie (art. 6 dyrektywy 2012/29/UE)).

Czy będę brać udział w wydaniu postanowienia o zwolnieniu lub warunkowym zwolnieniu? Czy mogę na przykład złożyć oświadczenie lub wnieść odwołanie?

Nie. Sąd może jednak nakazać naprawienie szkody wyrządzonej ofierze przestępstwa (art. 100 ust. 3 lit. a) kodeksu karnego (Poinikós Kódikas, PK) zamiast wymierzenia kary lub jako warunek konieczny do zawieszenia wykonania kary, przy czym sprawca pozostaje wówczas pod kuratelą lub nadzorem pracownika opieki społecznej (epimelitís koinonikís arogís) (art. 100 PK). Przestrzeganie przez sprawcę wymogów określonych przez sąd monitoruje pracownik opieki społecznej, a jeżeli sprawca nie stosuje się do tych wymogów, właściwy prokurator może wnieść do sądu, który zarządził zawieszenie kary, o odwołanie zawieszenia wykonania kary.