Δικαιώματα των θυμάτων - ανά χώρα

Ποιες πληροφορίες θα μου παράσχει η αρμόδια αρχή (π.χ. αστυνομία, εισαγγελέας) ύστερα από τη διάπραξη της αξιόποινης πράξης αλλά πριν από την καταγγελία της;

Η αστυνομία ή ο εισαγγελέας ενημερώνει το θύμα αμελλητί και σύμφωνα με το άρθρο 3-7 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, σε γλώσσα την οποία καταλαβαίνει το θύμα, σχετικά με τα ακόλουθα:

• το είδος της υποστήριξης που μπορεί να λάβει και από ποιον, συμπεριλαμβανομένων, κατά περίπτωση, βασικών πληροφοριών σχετικά με την πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη, οποιαδήποτε ειδική υποστήριξη, ιδίως ψυχολογική, και εναλλακτική στέγαση·
• τις διαδικασίες για την καταγγελία αξιόποινης πράξης και τον ρόλο του ως θύμα σ’ αυτές τις διαδικασίες
• τους όρους και τις προϋποθέσεις για την εξασφάλιση προστασίας
• τους όρους και τις προϋποθέσεις πρόσβασης σε δικηγόρους και στη νομική συνδρομή σύμφωνα με τον νόμο καθώς και σε οποιουδήποτε άλλου είδους συμβουλές
• τους όρους και τις προϋποθέσεις χορήγησης αποζημίωσης
• τους όρους και τις προϋποθέσεις ως προς την άσκηση του δικαιώματος διερμηνείας και μετάφρασης·
• τις διαδικασίες υποβολής καταγγελίας σε περίπτωση που τα δικαιώματα του θύματος δεν γίνονται σεβαστά
• τα στοιχεία επαφής για λόγους επικοινωνίας σχετικά με τον φάκελο του θύματος
• τις δυνατότητες φαρμακευτικής αγωγής και αποκαταστατικής δικαιοσύνης
• τους όρους και τις προϋποθέσεις επιστροφής των εξόδων που προέκυψαν από τη συμμετοχή του θύματος στην ποινική διαδικασία
• το δικαίωμα του θύματος σε ατομική εκτίμηση από την υπηρεσία στήριξης των θυμάτων, προκειμένου να επαληθευθεί η ανάγκη ειδικής μεταχείρισης με σκοπό την πρόληψη δευτερογενούς θυματοποίησης
• ανάλογα με τις ανάγκες, τις συμπληρωματικές πληροφορίες που παρέχονται στο θύμα, κατά περίπτωση, σε κάθε στάδιο της διαδικασίας
• το δικαίωμα του θύματος να συνοδεύεται από πρόσωπο της επιλογής του, όταν, λόγω του αντικτύπου της αξιόποινης πράξης, χρειάζεται βοήθεια για να κατανοήσει ή να γίνει κατανοητό.

Επιπλέον, η υπηρεσία υποδοχής και νομικών πληροφοριών, η υπηρεσία παροχής βοήθειας στα θύματα της κεντρικής υπηρεσίας κοινωνικής πρόνοιας και το Υπουργείο Δικαιοσύνης σας παρέχουν επίσης βοήθεια και συμβουλές.

Δεν διαμένω στη χώρα της ΕΕ όπου διαπράχθηκε η αξιόποινη πράξη (πολίτες της ΕΕ και πολίτες τρίτων χωρών). Πώς προστατεύονται τα δικαιώματά μου;

Αν το θύμα είναι αλλοδαπός (υπήκοος κράτους μέλους της ΕΕ και τρίτης χώρας), μπορεί να επωφεληθεί από τα προαναφερθέντα δικαιώματα και ενημερώνεται για τον τρόπο άσκησης των δικαιωμάτων του αν ζει σε άλλο κράτος μέλος της Ένωσης, δηλαδή το δικαίωμά του να υποβάλει καταγγελία ενώπιον των αστυνομικών αρχών του Λουξεμβούργου.

Εάν καταγγείλω μια αξιόποινη πράξη, τι πληροφορίες θα μου παρασχεθούν;

Το θύμα έχει δικαίωμα ιδίως:

• να ενημερώνεται αυτομάτως για τη θέση της υπόθεσης στο αρχείο και την αιτιολόγησή της
• κατόπιν αιτήματος, να ενημερώνεται για την έναρξη της ανακριτικής διαδικασίας σχετικά με την υπόθεση
• κατόπιν αιτήματος, να ενημερώνεται σχετικά με την πορεία της ποινικής διαδικασίας
• να ενημερώνεται αυτομάτως από τις υπηρεσίες της εισαγγελίας ως προς τη δικάσιμο κατά την οποία θα συζητηθεί η υπόθεσή του
• κατόπιν αιτήματος, να λαμβάνει πληροφορίες για οποιαδήποτε οριστική απόφαση σχετικά με την ποινική δίωξη.

Δικαιούμαι δωρεάν υπηρεσίες διερμηνείας ή μετάφρασης (όταν έρχομαι σε επαφή με την αστυνομία ή άλλες αρχές, ή στη διάρκεια της έρευνας και της δίκης);

Ως θύμα ή ως πολιτικώς ενάγων, που δεν μιλά ή δεν κατανοεί τη γλώσσα στην οποία διεξάγεται η διαδικασία, το θύμα έχει δικαίωμα δωρεάν συνδρομής διερμηνέα σε γλώσσα που κατανοεί και δικαίωμα δωρεάν μετάφρασης όλων των εγγράφων που θα κοινοποιηθούν ή θα επιδοθούν ή στα οποία έχει δικαίωμα πρόσβασης.

Πώς προτίθεται να εξασφαλίσει η αρμόδια αρχή ότι κατανοώ και γίνομαι κατανοητός (σε περίπτωση παιδιού ή ατόμου με αναπηρία);

Αν το θύμα δεν κατανοεί τη γλώσσα στην οποία διεξάγεται η διαδικασία, έχει δικαίωμα δωρεάν συνδρομής διερμηνέα. Αν το θύμα έχει προβλήματα ακοής ή ομιλίας, επικουρείται από διερμηνέα νοηματικής γλώσσας ή από οποιοδήποτε πρόσωπο με γνώση γλώσσας, μεθόδου ή συστήματος που να επιτρέπει την επικοινωνία με το θύμα.

Α το θύμα είναι ανήλικο, έχει το δικαίωμα να συνοδεύεται από τον νόμιμο εκπρόσωπό του ή από πρόσωπο της επιλογής του.

Υπηρεσίες στήριξης των θυμάτων

Ποιος φορέας παρέχει στήριξη στα θύματα;

Το θύμα έχει το δικαίωμα να λάβει βοήθεια από διάφορες υπηρεσίες στήριξης των θυμάτων. Η βοήθεια παρέχεται από το κράτος μέσω της κεντρικής υπηρεσίας στήριξης της γενικής εισαγγελίας, η οποία θα υποδεχτεί το θύμα και θα του προσφέρει κοινωνική, ψυχολογική και νομική συνδρομή δωρεάν. Υπάρχουν επίσης ΜΚΟ που προσφέρουν βοήθεια στα θύματα, αν το θύμα είναι γυναίκα ή παιδί θύμα βίας, ευάλωτο άτομο κ.λπ.

Θα παραπεμφθώ αυτόματα από την αστυνομία στις υπηρεσίες στήριξης των θυμάτων;

Είναι καθήκον της αστυνομίας να ενημερώσει το θύμα για τα δικαιώματά του και να ενεργήσει ως μεσάζων προς τους οργανισμούς στήριξης των θυμάτων. Η αστυνομία δίνει συστηματικά και υποχρεωτικά ένα φυλλάδιο με τίτλο «Πληροφόρηση και παροχή βοήθειας στα θύματα» (http://www.police.public.lu/fr/aide-victimes/flyer-aide-victime-fr.pdf), το οποίο είναι διαθέσιμο στα λουξεμβουργιανά, στα γαλλικά, στα γερμανικά, στα αγγλικά και στα πορτογαλικά, καθώς ένα ενημερωτικό δελτίο με τίτλο «Infodroit»( http://www.police.public.lu/fr/aide-victimes/infodroit-victime.pdf).

Με ποιον τρόπο προστατεύεται το ιδιωτικό μου απόρρητο;

Η ιδιωτική ζωή του θύματος προστατεύεται από το Σύνταγμα του Λουξεμβούργου. Το άρθρο 11 παράγραφος 3 ορίζει ότι «Το κράτος εγγυάται την προστασία της ιδιωτικής ζωής, εκτός από τις εξαιρέσεις που προβλέπονται από τον νόμο».

Η αστυνομία και η δικαιοσύνη έχουν την υποχρέωση να παράσχουν στο θύμα προστασία σε περίπτωση, μεταξύ άλλων, απειλών ή πράξεων εκδίκησης από τον δράστη. Η προστασία αυτή πρέπει να μπορεί να παρασχεθεί ήδη από την έναρξη της έρευνας και καθ’ όλη τη διάρκειά της. Το θύμα έχει επίσης το δικαίωμα να προστατευθεί από κάθε τυχόν εισβολή στην ιδιωτική του ζωή και, σε κάθε περίπτωση, αμέσως μετά τα γεγονότα.

Πρέπει να καταγγείλω πρώτα μια αξιόποινη πράξη προτού αποκτήσω πρόσβαση στις υπηρεσίες στήριξης των θυμάτων;

Η υπηρεσία στήριξης των θυμάτων απευθύνεται σε όλα τα θύματα (παιδιά, εφήβους, ενήλικες) που έχουν υποστεί βλάβη της ψυχικής και/ή σωματικής τους ακεραιότητας λόγω αξιόποινης πράξης. Η ομάδα παρέχει ψυχολογική και ψυχοθεραπευτική συμβουλευτική και ενημερώνει τα θύματα για τα δικαιώματά τους, μπορεί δε να τα συνοδεύει κατά τη διάρκεια της δικαστικής διαδικασίας. Η υπηρεσία προσφέρει επίσης μια θεραπευτική ομάδα για τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Η υπηρεσία παρέχει επίσης υπηρεσίες σε όλους όσοι, μετά τη σχέση τους με το θύμα, χρειάστηκε να μοιραστούν τον πόνο τους, ή στους μάρτυρες αξιόποινων πράξεων. Τα εν λόγω πρόσωπα δεν είναι απαραίτητο να έχουν υποβάλει καταγγελία για να έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης στην υπηρεσία στήριξης των θυμάτων.

Ατομική προστασία σε περίπτωση κινδύνου

Τι είδη προστασίας είναι διαθέσιμα;

Η προσωρινή κράτηση του κατηγορουμένου

• αν η αξιόποινη πράξη τιμωρείται με μέγιστη ποινή φυλάκισης τουλάχιστον δύο ετών
• αν υπάρχει κίνδυνος υποτροπής του κατηγορουμένου
• αν υπάρχει κίνδυνος διαφυγής.

Ποιος φορέας μπορεί να μου προσφέρει προστασία;

Η αστυνομία του Μεγάλου Δουκάτου μπορεί να διασφαλίσει την προστασία του θύματος.

Θα εκτιμηθεί η κατάστασή μου για να διαπιστωθεί αν βρίσκομαι σε κίνδυνο περαιτέρω ζημίας από τον δράστη;

Κατά τη λήψη της απόφασης σχετικά με πιθανή προσωρινή κράτηση του δράστη λαμβάνονται υπόψη τα διάφορα στοιχεία.

Ποια προστασία παρέχεται για πολύ ευάλωτα θύματα;

Τα ανήλικα θύματα δικαιούνται κατ’ εφαρμογή του άρθρου 48-1 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας τις ακόλουθες μορφές προστασίας:

• Η ακρόαση ενός μάρτυρα καθώς και κάθε ανηλίκου μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο ηχητικής ή οπτικοακουστικής εγγραφής, με άδεια του εισαγγελέα.
• Η εγγραφή πραγματοποιείται αφού δοθεί η συγκατάθεση του μάρτυρα ή του ανηλίκου, εφόσον έχει την ικανότητα κρίσης αν όχι, του νόμιμου εκπροσώπου του ανηλίκου. Σε περίπτωση που υπάρχει κίνδυνος να υπάρξει δεόντως αποδεδειγμένη σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ του νόμιμου εκπροσώπου του ανηλίκου και του ίδιου του ανηλίκου, η εγγραφή μπορεί να γίνει μόνο με τη συγκατάθεση του ad hoc επιτρόπου, αν έχει οριστεί για τον ανήλικο ή, αν δεν έχει οριστεί ad hoc επίτροπος, με ρητή και δεόντως αιτιολογημένη άδεια του εισαγγελέα.
• Κατά παρέκκλιση από τα ανωτέρω, στην περίπτωση ανηλίκου που είναι θύμα των πράξεων που προβλέπονται στα άρθρα 354 έως 360, 364, 365, 372 έως 379, 382-1 και 382-2, 385, 393, 394, 397, 398 έως 405, 410-1, 410-2 ή 442-1 του Ποινικού Κώδικα ή αν ένας ανήλικος είναι μάρτυρας γεγονότων που προβλέπονται στα άρθρα 393 έως 397 ή 400 έως 401α του Ποινικού Κώδικα, η εγγραφή γίνεται υποχρεωτικά με τον τρόπο που προβλέπεται στην παράγραφο 1, εκτός αν, λόγω της αντίρρησης του ανηλίκου ή του νόμιμου εκπροσώπου του ή, κατά περίπτωση, του ad hoc επιτρόπου του όσον αφορά την εν λόγω εγγραφή, ο εισαγγελέας αποφασίσει ότι δεν συντρέχει λόγος να πραγματοποιηθεί.
• Η εγγραφή χρησιμεύει ως αποδεικτικό μέσο. Το πρωτότυπο φυλάσσεται σε σφραγισμένο φάκελο. Τα αντίγραφα καταχωρίζονται και προστίθενται στη δικογραφία. Οι εγγραφές μπορούν να ακουστούν ή να προβληθούν χωρίς να μετακινηθούν τα ενδιαφερόμενα μέρη και από έναν πραγματογνώμονα, με άδεια του εισαγγελέα, στον τόπο στον τόπο που ορίζεται από αυτόν.
• Κάθε ανήλικος που αναφέρεται στην παράγραφο 3 έχει το δικαίωμα να συνοδεύεται από τον ενήλικα της επιλογής του κατά την ακρόασή του, εκτός αν ο εισαγγελέας λάβει αιτιολογημένη αντίθετη απόφαση όσον αφορά το πρόσωπο αυτό προς το συμφέρον του ανηλίκου ή προκειμένου να αποκαλυφθεί η αλήθεια.

Τα θύματα εμπορίας ανθρώπων ή ενδοοικογενειακής βίας λαμβάνουν, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, ειδική προστασία.

Είμαι ανήλικος —έχω ειδικά δικαιώματα;

Αν το θύμα είναι ανήλικος, έχει ορισμένα επιπλέον δικαιώματα:

• Για αξιόποινες πράξεις όπως η προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας, ο βιασμός και η εμπορία ανθρώπων, η σεξουαλική εκμετάλλευση, η ανθρωποκτονία που δεν χαρακτηρίζεται ως εκ προθέσεως, η σκοπούμενη σωματική βλάβη, η κατάχρηση και η χορήγηση ναρκωτικών που διαπράττονται κατά του θύματος, προβλέπεται παραγραφή, δηλαδή προθεσμία μετά την οποία μετά την οποία τα αδικήματα αυτά δεν μπορούν πλέον να διωχθούν, η οποία αρχίζει από την ημέρα που θα συμπληρώσετε το 18ο έτος της ηλικίας σας
• Αν η προστασία των συμφερόντων του θύματος δεν εξασφαλίζεται πλήρως από τουλάχιστον έναν από τους νόμιμους εκπροσώπους του, να έχει ειδικό εκπρόσωπο που ονομάζεται ad hoc επίτροπος, ο οποίος ορίζεται από τον εισαγγελέα ή τον ανακριτή. Αυτός ο ειδικός εκπρόσωπος διασφαλίζει την προστασία των συμφερόντων του θύματος και ασκεί τα δικαιώματά του ως πολιτικώς ενάγοντος
• Να ενημερώνεται για την κίνηση της ποινικής διαδικασίας και το δικαίωμα δήλωσης παράστασης πολιτικής αγωγής από τον νόμιμο εκπρόσωπό του ή από τον ad hoc επίτροπό του
• Με άδεια του εισαγγελέα και με τη συγκατάθεση του θύματος ή του νόμιμου εκπροσώπου ή του ad hoc επιτρόπου του, να χρησιμοποιείται η ηχογραφημένη ή βινετοσκοπημένη ακρόασή του, ώστε να αποφευχθεί ο τραυματισμός του θύματος από το γεγονός ότι θα πρέπει να επαναλαμβάνει τις δηλώσεις του πολλές φορές κατά τη διάρκεια της διαδικασίας. Η εγγραφή είναι υποχρεωτική για τις αξιόποινες πράξεις που αφορούν προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας και βιασμό, πορνεία, εκμετάλλευση και εμπορία ανθρώπων, ανθρωποκτονία, ανθρωποκτονία εκ προθέσεως και σκοπούμενη σωματική βλάβη, εκτός αν, λόγω της αντίθεσής σας ή της αντίθεσης του εκπροσώπου σας, ο εισαγγελέας αποφασίσει να μην πραγματοποιηθεί η εν λόγω εγγραφή
• Για τις ακροάσεις, να συνοδεύεται από τον νόμιμο εκπρόσωπό του ή από πρόσωπο της επιλογής του.

Μέλος της οικογένειάς μου απεβίωσε λόγω της αξιόποινης πράξης —ποια είναι τα δικαιώματά μου;

Αν κάποιος συγγενής απεβίωσε λόγω αξιόποινης πράξης και αν το θύμα ισχυρίζεται ότι έχει θιγεί, έχει το δικαίωμα να δηλώσει παράσταση πολιτικής αγωγής ενώπιον του αρμόδιου ανακριτή.

Σ’ αυτή την περίπτωση, έχει το δικαίωμα:

• να ζητήσει την καταβολή αποζημίωσης
• να συμμετάσχει στην έρευνα η οποία διενεργείται από τον ανακριτή
• να ζητήσει από τον ανακριτή να διατάξει διεξαγωγή πρόσθετων αποδείξεων
• να προσβάλει ορισμένες ανακριτικές πράξεις που έχουν αντίκτυπο στα συμφέροντά του ως πολιτικώς ενάγοντα, ενώπιον τμήματος του δικαστηρίου
• να ζητήσει ακρόαση, μόνο εφόσον το επιθυμεί
• να έλθει σε αντιπαράσταση με τον κατηγορούμενο, αν χρειαστεί
• να έχει πρόσβαση στη δικογραφία, στο γραφείο του ανακριτή, μετά την πρώτη ανάκριση του κατηγορουμένου και πριν από κάθε διεξαγωγή αποδείξεων, για την οποία απαιτείται νομική συνδρομή
• να ζητήσει από τον ανακριτή αντίγραφο της δικογραφίας, όταν ολοκληρωθεί η ανάκριση
• να ζητήσει τη διενέργεια πραγματογνωμοσύνης, την εξέταση μαρτύρων και την επιστροφή κατασχεθέντων πραγμάτων
• να παρίσταται κατά την επιθεώρηση του τόπου στον οποίο διαπράχθηκε η αξιόποινη πράξη.

Μέλος της οικογένειάς μου ήταν θύμα αξιόποινης πράξης —ποια είναι τα δικαιώματά μου;

Ο τρίτος που θίγεται από την αξιόποινη πράξη η οποία διαπράχθηκε σε μέλος της οικογένειάς του έχει το δικαίωμα:

• να ζητήσει από την εισαγγελία αντίγραφο των πρακτικών που αφορούν το γεγονός το οποίο τον θίγει ως τρίτο
• να ενημερώνεται αυτόματα μέσω των υπηρεσιών της εισαγγελίας για την ημερομηνία της ακροαματικής διαδικασίας κατά την οποία θα εκδικαστεί η υπόθεση
• να ζητήσει από τη γραμματεία του πρωτοδικείου ή του πταισματοδικείου, αντίστοιχα, την απόφαση που εκδόθηκε για την υπόθεση.

Μπορώ να έχω πρόσβαση σε υπηρεσίες διαμεσολάβησης; Υπό ποιες προϋποθέσεις; Διασφαλίζεται η ασφάλειά μου κατά τη διαμεσολάβηση;

Η ποινική διαμεσολάβηση αποτελεί εναλλακτική λύση στην ποινική δίωξη που επιτρέπει καταρχήν την επίλυση μιας διαφοράς χωρίς την παρέμβαση των δικαστηρίων. Η διαμεσολάβηση μεταξύ του δράστη και του θύματος δεν είναι δυνατή παρά μόνον πριν από την έναρξη της ποινικής διαδικασίας. Ο εισαγγελέας μπορεί να αποφασίσει να προσφύγει σε διαμεσολάβηση, αν κρίνει ότι ένα τέτοιο μέτρο μπορεί να εξασφαλίσει την αποκατάσταση της ζημίας που προκλήθηκε ή να θέσει τέλος στο πρόβλημα που προέκυψε από την αξιόποινη πράξη, ή ακόμη να συμβάλει στην επανένταξη του δράστη. Η διαμεσολάβηση αποκλείεται αν ο δράστης είναι πρόσωπο που συγκατοικεί με το θύμα. Η εναλλακτική αυτή λύση απαιτεί τη συμφωνία του δράστη και του θύματος.

Πού μπορώ να βρω τη νομοθεσία σχετικά με τα δικαιώματά μου;

Στον κώδικα ποινικής δικονομίας στον ιστότοπο Legilux.

http://legilux.public.lu/eli/etat/leg/code/procedure_penale