Δικαιώματα των θυμάτων - ανά χώρα

Ποια είναι η διαδικασία για την αξίωση αποζημίωσης από τον δράστη (π.χ. δικαστική προσφυγή, αστική αγωγή, πολιτική αγωγή);

Η ισχύουσα νομοθεσία επιτρέπει σε κάθε πρόσωπο το οποίο ισχυρίζεται ότι είναι θύμα:

• να δηλώσει παράσταση πολιτικής αγωγής ενώπιον του ανακριτή που έχει επιληφθεί της υπόθεσης
• να υποβάλει αίτηση ασφαλιστικών μέτρων ή να ασκήσει αγωγή επί της ουσίας ενώπιον του πολιτικού δικαστηρίου.

1) Η πολιτική αγωγή ενώπιον του ποινικού δικαστηρίου μπορεί να ασκηθεί με διαφορετικούς τρόπους:

-          Αγωγή, όταν η δίωξη δεν ασκήθηκε από τον εισαγγελέα (συνεπώς, έχει ως αποτέλεσμα την άσκηση της ποινικής δίωξης).

Σε αυτή την περίπτωση, προβλέπονται δύο διαδικασίες:

• η απευθείας κλήτευση (για πταίσματα ή πλημμελήματα)
• η δήλωση παράστασης πολιτικής αγωγής (για πλημμελήματα ή κακουργήματα).

-          Παρέμβαση, όταν έχει ήδη ξεκινήσει η ποινική δίωξη.

-          Δήλωση παράστασης πολιτικής αγωγής.

Αυτό μπορεί να γίνει με παράσταση κατά την ακρόαση, αλλά και κοινοποιώντας την εξ αποστάσεως, στον πρόεδρο του ποινικού δικαστηρίου, με συστημένη επιστολή με απόδειξη παραλαβής ή με φαξ, δηλώνοντας την επιθυμία παράστασης πολιτικής αγωγής και το ύψος της ζητούμενης αποζημίωσης. Μπορεί επίσης να πραγματοποιηθεί μέσω δικηγόρου.

2) Η πολιτική αγωγή σε πολιτικό δικαστήριο μπορεί να ασκηθεί στο πλαίσιο του κοινού δικαίου αστικής ευθύνης.

Αν ο πολίτης που επιζητεί έννομη προστασία αποφασίσει να αποταθεί σε πολιτικό δικαστήριο για να διεκδικήσει αποζημίωση, δεν μπορεί στη συνέχεια να αποταθεί σε ποινικό δικαστήριο. Αντίθετα, εάν ο πολίτης που επιζητεί έννομη προστασία αποταθεί σε ποινικό δικαστήριο, τότε μπορεί να προσφύγει ενώπιον πολιτικού δικαστηρίου.

Το δικαστήριο διέταξε τον δράστη να μου καταβάλει αποζημίωση/αποκατάσταση. Πώς μπορώ να διασφαλίσω ότι ο δράστης θα καταβάλει την αποζημίωση/αποκατάσταση;

Σε περίπτωση δυσκολίας στην ανάκτηση του ποσού της αποζημίωσης, ο πολίτης που επιζητεί έννομη προστασία έχει τη δυνατότητα να κινήσει πολιτικές διαδικασίες εκτέλεσης, προσφεύγοντας σε δικαστικό επιμελητή. Η αίτηση πρέπει να αποσταλεί ταχυδρομικώς προς τον πρόεδρο του πολυμελούς πρωτοδικείου του τόπου κατοικίας του καταδικασθέντος ή, αν αυτός έχει φυλακιστεί, προς τον πρόεδρο του πολυμελούς πρωτοδικείου στο οποίο υπάγεται το σωφρονιστικό ίδρυμα. Μπορεί να κατασχεθούν:

- ένα μέρος του υπόλοιπου διαθέσιμου μισθού του καταδικασθέντος,

- χρήματα στον τραπεζικό λογαριασμό του

- ορισμένα περιουσιακά στοιχεία του.

Εάν ο δράστης δεν πληρώσει, μπορεί το κράτος να μου καταβάλει προκαταβολή; Υπό ποιες προϋποθέσεις;

Εάν ο καταδικασθείς δεν αποζημιώσει εκ προθέσεως το θύμα, το θύμα μπορεί να προσφύγει στην υπηρεσία συνδρομής των θυμάτων αξιόποινων πράξεων ως προς την είσπραξη μη καταβληθέντων ποσών (SARVI). Αρκεί το θύμα να αιτιολογήσει ότι υπάρχει οριστική ποινική απόφαση (χωρίς δυνατότητα προσφυγής), με την οποία του επιδικάζεται αποζημίωση.

Αντί του υπεύθυνου, η SARVI καταβάλλει στο θύμα το σύνολο της αποζημίωσης μέχρι το ποσό των 1.000 ευρώ. Πέρα από αυτό το ποσό, προκαταβάλλει 30 % του ποσού, με ανώτατο όριο τα 3.000 ευρώ. Όταν καταβληθεί προκαταβολή, η SARVI θα καταβάλει το υπόλοιπο του οφειλόμενου ποσού ανάλογα με τα ποσά που μπορεί να έχει λάβει από τον καταδικασθέντα.

Για να υποβάλει αίτηση στη SARVI, το θύμα πρέπει να λάβει ένα έντυπο αίτησης είσπραξης από το πολυμελές πρωτοδικείο (θυρίδα ενιαίας εξυπηρέτησης της γραμματείας, γραμματεία του δικαστή που είναι αρμόδιος για τα θύματα, γραφεία εκτέλεσης, γραφείο στήριξης των θυμάτων) ή στα κέντρα δικαιοσύνης και δικαίου, στα σημεία πρόσβασης στη δικαιοσύνη, στα δημαρχεία..., τα οποία στη συνέχεια θα διαβιβάσουν το συμπληρωμένο έντυπο στη SARVI.

Η υποβολή αίτησης στη SARVI πρέπει να πραγματοποιηθεί δύο μήνες έως και ένα έτος αφού η απόφαση με την οποία επιδικάζεται αποζημίωση καταστεί τελεσίδικη.

Δικαιούμαι να λάβω αποζημίωση από το κράτος;

Το Ταμείο εγγυήσεων για τα θύματα τρομοκρατίας και άλλων εγκλημάτων (FGTI) χορηγεί αποζημίωση στα θύματα τρομοκρατικών πράξεων σύμφωνα με μια συγκεκριμένη διαδικασία. Χορηγεί επίσης αποζημίωση σε:

-          θύματα βιασμού, σεξουαλικής επίθεσης, κλοπής, απάτης, κατάχρησης εμπιστοσύνης, εκβιασμού, καταστροφής, υποβάθμισης ή φθοράς περιουσίας

-          θύματα αξιόποινης πράξης που έχει ως αποτέλεσμα μόνιμη αναπηρία ή πλήρη ανικανότητα προς εργασία

-          συγγενείς θυμάτων ανθρωποκτονίας εκ προθέσεως ή εξ αμελείας.

Για να λάβει κάποιος αποζημίωση από το FGTI είναι απαραίτητο, σε ορισμένες περιπτώσεις, να απευθυνθεί απευθείας στην επιτροπή αποζημίωσης των θυμάτων αξιόποινων πράξεων (CIVI) του πολυμελούς πρωτοδικείου του τόπου κατοικίας του αιτούντα ή του τόπου του ποινικού δικαστηρίου που αποφάνθηκε για την αξιόποινη πράξη.

Η αίτηση προς την CIVI υποβάλλεται 3 έτη μετά την ημερομηνία της αξιόποινης πράξης. Η περίοδος αυτή παρατείνεται κατά ένα έτος από την ημερομηνία της τελευταίας ποινικής απόφασης.

Εάν η αξιόποινη πράξη διαπράχθηκε στο γαλλικό έδαφος, δικαιούνται αποζημίωση:

-          πρόσωπα γαλλικής ιθαγένειας

-          υπήκοοι κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Εάν η αξιόποινη πράξη έλαβε χώρα στο εξωτερικό, μόνο οι Γάλλοι υπήκοοι δικαιούνται αποζημίωση.

1) Σε περίπτωση βαριάς σωματικής βλάβης:

Το θύμα μπορεί να λάβει πλήρη αποζημίωση για τις ζημίες που προκλήθηκαν από σωματική βλάβη στον βαθμό που: τα γεγονότα είχαν ως αποτέλεσμα θάνατο, ακρωτηριασμό, μόνιμη αναπηρία ή πλήρη ανικανότητα για προσωπική εργασία διάρκειας ενός μηνός ή περισσότερο, ή στοιχειοθετούν αδίκημα βιασμού, επίθεσης ή σεξουαλικής κακοποίησης ή εμπορίας ανθρώπων.

Η CIVI συνυπολογίζει τυχόν παροχές από κοινωνικές υπηρεσίες, ταμεία αλληλασφάλισης, ασφαλιστικές εταιρείες κ.λπ. Δεν χορηγείται αποζημίωση για ζημίες σε ρούχα ή άλλες υλικές ζημιές.

2) Σε περίπτωση ελαφριάς σωματικής βλάβης και υλικής ζημίας λόγω κλοπής, απάτης, κατάχρησης εμπιστοσύνης, εκβιασμού ή καταστροφής, υποβάθμισης ή φθοράς περιουσίας:

Εάν το θύμα υπέστη σωματική βλάβη που επέφερε συνολική ανικανότητα προς εργασία μικρότερη του ενός μηνός ή σοβαρή υλική ζημία λόγω ενός από τα επτά αδικήματα που προαναφέρθηκαν, η αποζημίωση υπόκειται σε αυστηρές προϋποθέσεις και περιορίζεται σε ένα ανώτατο όριο.

Για να χορηγηθεί αποζημίωση στις περιπτώσεις αυτές, πρέπει να πληρούνται οι ακόλουθες πρόσθετες προϋποθέσεις:

-          το άτομο πρέπει να διαθέτει πόρους που δεν υπερβαίνουν κατά 1,5 φορά το ανώτατο όριο που έχει οριστεί για την παροχή μερικού ευεργετήματος της πενίας (ανώτατο όριο αποζημίωσης για οικογενειακά έξοδα)

-          το άτομο δεν είναι σε θέση να λάβει αποτελεσματική και επαρκή αποζημίωση για τις ζημίες που υπέστη από ασφαλιστική επιχείρηση, κοινωνική υπηρεσία ή άλλον οφειλέτη

-          το άτομο βρίσκεται σε σοβαρή υλική ή ψυχολογική κατάσταση εξαιτίας της αξιόποινης πράξης (μόνο για υλικές ζημιές).

Το θύμα μπορεί στη συνέχεια να λάβει αποζημίωση με ανώτατο όριο τα 4 500 ευρώ.

Δικαιούμαι αποζημίωση αν ο δράστης δεν καταδικαστεί;

Αν ο δράστης δεν καταδικαστεί, μπορείτε να ασκήσετε αγωγή ζητώντας αποζημίωση για τη ζημία σας από τα πολιτικά δικαστήρια. Θα πρέπει να αποδείξετε την ευθύνη του ατόμου που σας προκάλεσε τη ζημία.

Επιπλέον, η διαδικασία ενώπιον της CIVI είναι ανεξάρτητη από τη διαδικασία ενώπιον των ποινικών δικαστηρίων, οπότε το θύμα μπορεί να προσφύγει στην επιτροπή αποζημιώσεων, ακόμα και χωρίς απόφαση ή διαταγή ποινικού δικαστηρίου και σε περίπτωση απαλλαγής του κατηγορουμένου.

Δικαιούμαι οικονομική αποζημίωση εν αναμονή της απόφασης για την αίτηση αποζημίωσής μου;

Κατά τη διαδικασία υποβολής αίτησης στη CIVI, μπορείτε να ζητήσετε προκαταβολή αν το δικαίωμά σας για αποζημίωση δεν αμφισβητηθεί και αν η ζημία σας δεν μπορεί να προσδιοριστεί επειδή δεν μπορείτε να υπολογίσετε το συνολικό ποσό ή επειδή οι κοινωνικές υπηρεσίες δεν έχουν κοινοποιήσει το ύψος των προς επιστροφή ποσών. Αν δεν πληροίτε τις απαιτήσεις αυτές, θα σας χορηγηθεί τελικά μια προκαταβολή κατ’ εκτίμηση του προέδρου της CIVI.