Τα θύματα αξιόποινων πράξεων έχουν ορισμένα δικαιώματα στις προδικαστικές και ποινικές διαδικασίες, ενώ παρέχεται ιδιαίτερη προστασία σε παιδιά και σε θύματα εγκλημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας και εμπορίας ανθρώπων
Εάν είστε θύμα αξιόποινης πράξης, έχετε το δικαίωμα:
- να λάβετε τις πληροφορίες που υποχρεούνται να παράσχουν η αστυνομία, ο ανακριτής, η εισαγγελία (državno odvjetništvo) και το δικαστήριο
- να λάβετε ουσιαστική ψυχολογική και άλλη ειδική βοήθεια και στήριξη από φορείς, οργανώσεις και θεσμούς που υποστηρίζουν θύματα αξιόποινων πράξεων
- να λάβετε μέρος στην ποινική διαδικασία ως ζημιωθείς
- να ενημερωθείτε από την εισαγγελία σχετικά με τη δράση που αναλαμβάνεται με βάση την έκθεση του θύματος και να υποβάλετε καταγγελία σε ανώτερο εισαγγελέα (viši državni odvjetnik)
- να λάβετε εξειδικευμένες συμβουλές που χρηματοδοτούνται από το κράτος εάν έχετε υποστεί σοβαρή ψυχοσωματική βλάβη ή άλλες σοβαρές βλάβες λόγω της αξιόποινης πράξης
- να καταθέσετε σχετική αγωγή αποζημίωσης
- να αποζημιωθείτε σύμφωνα με ειδική νομοθεσία εάν έχετε υποστεί βαριά σωματική βλάβη ή σοβαρή επιδείνωση της υγείας ως αποτέλεσμα βίαιου εγκλήματος.
Εάν είστε θύμα εγκλήματος κατά της γενετήσιας ελευθερίας ή εμπορίας ανθρώπων, εκτός από τα προαναφερόμενα δικαιώματα, έχετε τα εξής πρόσθετα δικαιώματα:
- να μιλήσετε με δικηγόρο πριν δώσετε κατάθεση, το κόστος καλύπτεται από τον κρατικό προϋπολογισμό
- να ζητήσετε τον διορισμό πληρεξουσίου, το κόστος καλύπτεται από τον κρατικό προϋπολογισμό
- να δώσετε κατάθεση σε πρόσωπο του ίδιου φύλου στο αστυνομικό τμήμα ή την εισαγγελία
- να ζητήσετε να παραστεί κατά τη διάρκεια της κατάθεσης πρόσωπο της εμπιστοσύνης σας
- να αρνηθείτε να απαντήσετε σε άσκοπες ερωτήσεις σχετικά με την προσωπική σας ζωή
- να ζητήσετε να δώσετε κατάθεση μέσω ενός οπτικοακουστικού μέσου
- να διασφαλιστεί η εμπιστευτικότητα των δεδομένων σας προσωπικού χαρακτήρα
- να ζητήσετε τον αποκλεισμό του ακροατηρίου (ακρόαση κεκλεισμένων των θυρών)
- να ενημερωθείτε για τα δικαιώματα αυτά από το δικαστήριο, την εισαγγελία και την αστυνομία πριν από την πρώτη κατάθεση.
Εάν θύμα της αξιόποινης πράξης είναι παιδί, επιπλέον των προαναφερόμενων δικαιωμάτων, έχει τα εξής πρόσθετα δικαιώματα:
- να ζητήσει τον διορισμό πληρεξουσίου, το κόστος καλύπτεται από τον κρατικό προϋπολογισμό
- να συνοδεύεται από πρόσωπο εμπιστοσύνης κατά τη συμμετοχή του στις διαδικασίες
- να διασφαλιστεί η εμπιστευτικότητα των δεδομένων του προσωπικού χαρακτήρα
- να δώσει κατάθεση στο σπίτι του ή σε άλλο ειδικά εξοπλισμένο χώρο και όχι στο δικαστήριο
- να αποκλειστεί το ακροατήριο (ακρόαση κεκλεισμένων των θυρών)
- η κατάθεση να διεξαχθεί χωρίς την παρουσία δικαστή ή διαδίκων στην ίδια αίθουσα με το παιδί, με οπτικοακουστικά μέσα που χειρίζεται επαγγελματίας χειριστής
- να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή κατά την κατάθεση, ώστε να μην υπάρχουν δυσμενείς επιπτώσεις στη ψυχική υγεία του παιδιού.
Ως παιδιά θεωρούνται όλα τα άτομα ηλικίας κάτω των 18 ετών.
Τα παιδιά που υπήρξαν μάρτυρες ή θύματα πρέπει να εξετάζονται από τον ανακριτή στην ακροαματική διαδικασία, και ο ανήλικος μάρτυρας θα πρέπει να κλητεύεται μέσω των γονέων ή των κηδεμόνων του.
Άσκηση ποινικής δίωξης από ιδιώτη
Σε περίπτωση καταγγελίας αξιόποινης πράξης, στις περισσότερες περιπτώσεις, ο εισαγγελέας θα ασκήσει αυτεπαγγέλτως δίωξη.
Ιδιώτης μπορεί να κινήσει ποινική δίωξη στις περιπτώσεις των αξιόποινων πράξεων που διώκονται κατόπιν ποινικής δίωξης από ιδιώτη. Η ποινική δίωξη από ιδιώτη πρέπει να ασκηθεί εντός τριών μηνών από την ημερομηνία κατά την οποία το νομιμοποιούμενο φυσικό ή νομικό πρόσωπο έλαβε γνώση της αξιόποινης πράξης και του δράστη.
Σχετική αγωγή αποζημίωσης
Εάν είστε θύμα αξιόποινης πράξης, είστε επίσης ζημιωθείς και δικαιούστε να ασκήσετε σχετική αγωγή αποζημίωσης ενώπιον του δικαστηρίου.
Μια τέτοια αγωγή μπορεί να περιλαμβάνει τα εξής:
- αποζημίωση για ζημίες — που μπορεί να είναι υλικές ή άυλες (οδύνη, φόβος)
- επιστροφή αντικειμένων — αν, ως ζημιωθείς, μπορείτε να αποδείξετε ότι ήσασταν ιδιοκτήτης ή νόμιμος κάτοχος
- ακύρωση μιας συγκεκριμένης συναλλαγής — εάν η αξιόποινη πράξη οδήγησε σε συναλλαγή επί ακινήτων (αν ο εναγόμενος εξανάγκασε το θύμα να συνάψει σύμβαση).
Μπορεί να υποβληθεί σχετική αγωγή αποζημίωσης στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας ή στο πλαίσιο χωριστής πολιτικής δίκης κατά του κατηγορούμενου. Εάν υποβληθεί αγωγή κατά τη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας, απαραίτητη προϋπόθεση για την αποδοχή της είναι το δικαστήριο να κρίνει ότι ο κατηγορούμενος είναι ένοχος.
Αυτό δεν αποτελεί προϋπόθεση για την ευδοκίμηση της αγωγής στο πλαίσιο πολιτικής δίκης.
Δικαιώματα των ζημιωθέντων κατά τη διάρκεια της έρευνας και σε ποινικές διαδικασίες
Κατά τη διάρκεια της έρευνας τα θύματα αξιόποινης πράξης, ως ιδιώτες κατήγοροι και ζημιωθέντες, δικαιούνται να υποβάλουν στοιχεία για τα πραγματικά περιστατικά και να προσκομίσουν αποδεικτικά στοιχεία που είναι ουσιώδη για να αποδειχθεί η αξιόποινη πράξη, να ταυτοποιήσουν τον/τους δράστη/-ες και να στηρίξουν τα αιτήματά τους στη σχετική αγωγή αποζημίωσης.
Εάν είστε θύμα που συμμετέχει σε ποινική διαδικασία ως ζημιωθείς, έχετε το δικαίωμα:
- να χρησιμοποιήσετε τη δική σας γλώσσα, συμπεριλαμβανομένης της νοηματικής για κωφούς και για κωφούς και τυφλούς, να έχετε τη συνδρομή διερμηνέα αν δεν καταλαβαίνετε ή δεν χρησιμοποιείτε την κροατική γλώσσα ή να έχετε τη συνδρομή μεταφραστή ή διερμηνέα νοηματικής γλώσσας αν είστε κωφός ή κωφός και τυφλός
- να χρησιμοποιήσετε τη δική σας γλώσσα
- να καταθέσετε σχετική αγωγή αποζημίωσης και για ασφαλιστικά μέτρα
- να έχετε εκπρόσωπο
- να υποβάλετε τα στοιχεία για τα πραγματικά περιστατικά και να προσκομίσετε αποδεικτικά στοιχεία
- να παραστείτε στην ακροαματική διαδικασία
- να παραστείτε στη διαδικασία και να συμμετάσχετε στην ακροαματική διαδικασία και να προβείτε σε τελική δήλωση
- να έχετε πρόσβαση στο φάκελο
- να ζητήσετε να ενημερωθείτε από την εισαγγελία σχετικά με τη δράση που αναλαμβάνεται με βάση την έκθεση του θύματος και να υποβάλετε καταγγελία σε ανώτερο εισαγγελέα
- να ασκήσετε έφεση
- να υποβάλετε αίτηση για άσκηση δίωξης και να κινήσετε ποινική δίωξη από ιδιώτη
- να ενημερωθείτε για την απόρριψη μιας ποινικής κατηγορίας ή την απόφαση για μη άσκηση δίωξης από την εισαγγελική αρχή
- να ασκήσετε εσείς δίωξη αντί για την εισαγγελική αρχή
- να ζητήσετε επαναφορά της προηγούμενης κατάστασης
- να ενημερωθείτε για την έκβαση της ποινικής διαδικασίας.
Η εισαγγελική αρχή και το δικαστήριο είναι υποχρεωμένοι να εξετάσουν, τόσο πριν από την ποινική διαδικασία όσο και σε κάθε στάδιο αυτής, αν υπάρχει δυνατότητα ο κατηγορούμενος να αποζημιώσει τον ζημιωθέντα για τη ζημία που προκλήθηκε από την αξιόποινη πράξη. Είναι επίσης υποχρεωμένοι να ενημερώσουν τον ζημιωθέντα για ορισμένα δικαιώματα που προβλέπονται από τον νόμο (το δικαίωμα του ζημιωθέντος να χρησιμοποιήσει τη δική του γλώσσα, το δικαίωμα να υποβάλει σχετική αγωγή αποζημίωσης κ.λπ.)
Δικαίωμα σε χρηματική αποζημίωση
Ο νόμος για τη χρηματική αποζημίωση για θύματα αξιόποινων πράξεων (Zakon o novčanoj naknadi žrtvama kaznenih djela) [Narodne Novine (NN Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας της Κροατίας) αριθ. 80/08 και 27/11] προβλέπει δικαίωμα σε χρηματική αποζημίωση για τα θύματα αξιόποινης πράξης, συμπεριλαμβανομένης της βίας που ασκείται με πρόθεση στην Κροατία, ή για τους συγγενείς τους σύμφωνα με τους όρους ορίζονται στον εν λόγω νόμο.
Προβλέπει το δικαίωμα σε χρηματική αποζημίωση για θύματα βίαιων εγκλημάτων που διαπράττονται με πρόθεση και προσδιορίζει τις προϋποθέσεις και τη διαδικασία για την άσκηση του δικαιώματος αποζημίωσης, τους φορείς που λαμβάνουν τις αποφάσεις και συμμετέχουν στη διαδικασία λήψης αποφάσεων για το δικαίωμα αποζημίωσης και τους φορείς και τη διαδικασία σε διασυνοριακές υποθέσεις.
Εάν είστε θύμα βίαιου εγκλήματος που διαπράχθηκε με πρόθεση, δικαιούστε χρηματική αποζημίωση από τον εθνικό προϋπολογισμό.
Η αστυνομία, οι εισαγγελικές αρχές και τα δικαστήρια οφείλουν να παρέχουν πληροφορίες σχετικά με το δικαίωμα αποζημίωσης, να παρέχουν τα αναγκαία έντυπα αίτησης και να παρέχουν, κατόπιν αιτήματος του θύματος, γενικές κατευθύνσεις και πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να συμπληρώσει αίτηση και να υποβάλει τα δικαιολογητικά έγγραφα που απαιτούνται.
Οι αιτήσεις για χρηματική αποζημίωση πρέπει να υποβάλλονται στο Υπουργείο Δικαιοσύνης με το έντυπο που μπορεί να τηλεφορτωθεί από τον διαδικτυακό τόπο του Υπουργείου.
Έντυπο αίτησης για χρηματική αποζημίωση για θύματα αξιόποινων πράξεων_hr 
(223 Kb) 
Οι αιτήσεις πρέπει να υποβάλλονται εντός έξι μηνών από την ημερομηνία κατά την οποία διαπράχθηκε η αξιόποινη πράξη. Αν υπάρχουν βάσιμοι λόγοι για τους οποίους το θύμα δεν ήταν σε θέση να υποβάλει την αίτηση εντός της προθεσμίας, τότε πρέπει να την υποβάλει εντός τριών μηνών από την ημερομηνία κατά την οποία οι λόγοι αυτοί παύουν να υφίστανται και σε κάθε περίπτωση μέσα σε τρία χρόνια από την ημερομηνία κατά την οποία διαπράχθηκε η αξιόποινη πράξη.
Αν το θύμα είναι ανήλικος ή πρόσωπο που δεν έχει ικανότητα προς δικαιοπραξία και ο νόμιμος εκπρόσωπός του δεν υπέβαλε αίτηση εντός έξι μηνών από την ημερομηνία που διαπράχθηκε το έγκλημα, η περίοδος των έξι μηνών αρχίζει να υπολογίζεται από τα δέκατα όγδοα γενέθλιά του ή από την ημέρα κατά την οποία κινήθηκε η ποινική διαδικασία μετά την ενηλικίωση του θύματος ή την ημερομηνία αποκατάστασης της ικανότητάς του προς δικαιοπραξία.
Πρόσωπα που δικαιούνται χρηματική αποζημίωση:
- θύματα βίαιων αξιόποινων πράξεων που είναι πολίτες της Δημοκρατίας της Κροατίας, πολίτες κράτους μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή μόνιμοι κάτοικοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης και θύματα αξιόποινων πράξεων που διαπράχθηκαν στην Κροατία
- θύματα που έχουν υποστεί βαριά σωματική βλάβη ή η υγεία τους έχει επιδεινωθεί ως αποτέλεσμα της αξιόποινης πράξης (το πρόσωπο αυτό δικαιούται αποζημίωση για τα έξοδα της θεραπείας, υπό την προϋπόθεση ότι αυτή δεν καλύπτεται από την υποχρεωτική ασφάλιση υγείας και μέχρι του ποσού της ασφάλισης υγείας στη Δημοκρατία της Κροατίας, και αποζημίωση για την απώλεια αποδοχών μέχρι του ποσού των 35 000 HRK)
- πρόσωπα που είναι συγγενείς θανόντος θύματος (σύζυγος ή σύντροφος, πρώτου βαθμού ανιόντες και κατιόντες, σε ευθεία γραμμή, θετός γονιός, θετό τέκνο, πατριός/μητριά, εξ αγχιστείας τέκνο, σύντροφος του ίδιου φύλου, δεύτερου βαθμού ανιόντες και κατιόντες, σε ευθεία γραμμή αν ανήκουν στο ίδιο νοικοκυριό με το θύμα) (το πρόσωπο δικαιούται αποζημίωση για απώλεια της εκ του νόμου διατροφής έως 70 000 HRK)
- σε περίπτωση θανάτου του θύματος, το πρόσωπο που κατέβαλε τα έξοδα κηδείας δικαιούται αποζημίωση μέχρι ποσού 5 000 HRK
- εάν μια αξιόποινη πράξη έχει αποτελέσει αντικείμενο αναφοράς ή καταγγελίας στην αστυνομία ή την εισαγγελία, εντός έξι μηνών από την ημερομηνία τέλεσης του εγκλήματος, ανεξάρτητα από το αν ο δράστης είναι γνωστός ή όχι.
Για να προσδιοριστεί το ποσό της αποζημίωσης, λαμβάνεται υπόψη η διαγωγή του θύματος κατά τη διάρκεια της αξιόποινης πράξης και μετά από αυτή ή η συμβολή του στην πρόκληση και στην έκταση της ζημίας, αν το πρόσωπο είναι άμεσο θύμα και αν κατήγγειλε την πράξη στις αρμόδιες αρχές και πότε. Επιπλέον, αξιολογείται η συνεργασία του θύματος με την αστυνομία και τις αρμόδιες αρχές για την παραπομπή του δράστη στη δικαιοσύνη και λαμβάνεται υπόψη αν το άμεσο θύμα συνέβαλε στην πρόκληση της ζημίας ή επιδείνωσε τη ζημία σε κάθε περίπτωση η αποζημίωση που δικαιούται το θύμα θα μειωθεί ανάλογα. Η αίτηση αποζημίωσης θα απορριφθεί ή το ποσό της αποζημίωσης θα μειωθεί, αν διαπιστωθεί ότι το θύμα εμπλέκεται σε οργανωμένο έγκλημα ή εγκληματική οργάνωση. Η αποζημίωση μπορεί να απορριφθεί ή το ποσό της αποζημίωσης μπορεί να μειωθεί, αν η χορήγηση πλήρους αποζημίωσης είναι αντίθετη με την αρχή της ευθυδικίας, της ηθικής και της δημόσιας τάξης.
Πληροφορίες σχετικά για την αποφυλάκιση του δράστη
Όταν ο εναγόμενος καταδικάζεται σε ποινή φυλάκισης, η Ανεξάρτητη Υπηρεσία για την υποστήριξη των θυμάτων και των μαρτύρων του Υπουργείου Δικαιοσύνης ενημερώνει το θύμα για την ημερομηνία αποφυλάκισης του κρατουμένου (αποφυλάκιση χωρίς όρους και αποφυλάκιση με αναστολή).
Υποχρεωτική ενημέρωση των θυμάτων για την αποφυλάκιση του κρατουμένου
Σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου για την τροποποίηση και συμπλήρωση του νόμου σχετικά με την έκτιση των ποινών φυλάκισης (Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o izvršenju kazne zatvora), η ανεξάρτητη υπηρεσία για την υποστήριξη των θυμάτων και των μαρτύρων του Υπουργείου Δικαιοσύνης οφείλει να ενημερώσει το θύμα, τον ζημιωθέντα ή την οικογένειά του σχετικά με την αποφυλάκιση του κρατουμένου.
Τα θύματα ενημερώνονται για την απελευθέρωση του κρατουμένου σε περιπτώσεις εγκλημάτων κατά της γενετήσιας ελευθερίας, της σεξουαλικής ηθικής, της ζωής και της σωματικής ακεραιότητας ή βίαιων εγκλημάτων.
Οι προαναφερόμενες πληροφορίες παρέχονται στο θύμα, στον ζημιωθέντα ή στην οικογένειά του, ανεξάρτητα αν ο κρατούμενος αποφυλακίζεται χωρίς όρους ή με αναστολή.
Επιπλέον, όταν λαμβάνεται μια απόφαση σχετικά με τη σκοπιμότητα αποφυλάκισης ενός κρατουμένου για να μεταβεί στον τόπο μόνιμης ή προσωρινής κατοικίας του, τα σωφρονιστικά ιδρύματα/οι φυλακές μπορούν να απαιτήσουν από τις υπηρεσίες αναστολής να αποφανθούν για τη στάση του θύματος ή της οικογένειας του θύματος απέναντι στο έγκλημα που διαπράχθηκε. Η ανεξάρτητη υπηρεσία για την υποστήριξη των θυμάτων και των μαρτύρων καταρτίζει εκθέσεις για τις υπηρεσίες αναστολής με βάση τις συζητήσεις με το θύμα.
Υποστήριξη σε θύματα και μάρτυρες
Η υποστήριξη σε θύματα και μάρτυρες στη Δημοκρατία της Κροατίας συντονίζεται από την ανεξάρτητη υπηρεσία για την υποστήριξη των θυμάτων και των μαρτύρων (Samostalna služba za podršku žrtvama i svjedocima) του Υπουργείου Δικαιοσύνης.
Τα θύματα και οι μάρτυρες μπορούν να λάβουν υποστήριξη και πληροφορίες για τα δικαιώματά τους και τις διαδικασίες από το τμήμα στήριξης θυμάτων και μαρτύρων του δικαστηρίου.
Τέτοια τμήματα έχουν συσταθεί σε επτά επαρχιακά δικαστήρια (županijski sud), συγκεκριμένα στις πόλεις Zagreb, Zadar, Osijek, Vukovar, Split, Sisak και Rijeka. Τα τμήματα παρέχουν στα θύματα (και τους μάρτυρες) και στα πρόσωπα που τα συνοδεύουν ψυχολογική υποστήριξη και πρακτικές πληροφορίες και πληροφόρηση για τα δικαιώματα. Η υποστήριξη παρέχεται από τμήματα των αρμόδιων δημοτικών δικαστηρίων και πλημμελειοδικείων (općinski and prekršajni sud).
Τα θύματα μπορούν επίσης να αποκτήσουν πληροφορίες σχετικά με τα δικαιώματά τους και τα είδη βοήθειας που διατίθενται δωρεάν στον αριθμό 116 006 του εθνικού τηλεφωνικού κέντρου για θύματα αξιόποινων πράξεων και πλημμελημάτων (βλέπε τον δικτυακό τόπο του εθνικού κέντρου κλήσεων).
Επίσης, το Υπουργείο Δικαιοσύνης παρέχει σε θύματα και μάρτυρες υποστήριξη και πληροφορίες όσον αφορά τα δικαιώματά τους, και μπορούν να σταλούν ερωτήματα μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στη διεύθυνση: Zrtve.i.svjedoci@pravosudje.hr ή στον δικτυακό τόπο του Υπουργείου Δικαιοσύνης της Κροατίας: https://pravosudje.gov.hr/
Υποστήριξη των θυμάτων και των μαρτύρων σε διασυνοριακές υποθέσεις
Η ανεξάρτητη υπηρεσία για την υποστήριξη των θυμάτων και των μαρτύρων, η οποία έχει συσταθεί στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, παρέχει υποστήριξη και πληροφόρηση τόσο σε μάρτυρες όσο και σε θύματα που κλητεύονται στο πλαίσιο διεθνούς δικαστικής συνδρομής (συμπεριλαμβανομένων των μαρτύρων εγκλημάτων πολέμου)
Ενημερωτικές επιστολές αποστέλλονται σε μάρτυρες που κλητεύθηκαν για να καταθέσουν σε δικαστήρια στη Δημοκρατία της Κροατίας ή σε κροάτες μάρτυρες που κλητεύθηκαν για να παρουσιαστούν σε διεθνή δικαστήρια.
Στους μάρτυρες εγκλημάτων πολέμου παρέχεται σωματική προστασία, όταν είναι αναγκαίο, και συνδρομή για την προετοιμασία της μετάβασης και της παρουσίασής τους στο αρμόδιο δικαστικό όργανο (στην περίπτωση μαρτύρων και άλλων μερών που κλητεύθηκαν για κατάθεση σε ποινικές διαδικασίες για εγκλήματα πολέμου στα αρμόδια δικαστικά όργανα στη Δημοκρατία της Κροατίας και εκτός Κροατίας όταν η υποστήριξη αυτή σχετίζεται με αίτημα για διεθνή δικαστική συνδρομή)
Για τις πληροφορίες που χρειάζεστε, ανατρέξτε στους παρακάτω συνδέσμους
1 - Τα δικαιώματα που έχω ως θύμα αξιόποινης πράξης
2 - Η καταγγελία της αξιόποινης πράξης και τα δικαιώματά μου κατά την ανάκριση ή τη δίκη
3 - Τα δικαιώματά μου μετά τη δίκη
4 - Αποζημίωση
5 - Τα δικαιώματά μου για στήριξη και βοήθεια
