Prawa ofiar – w poszczególnych państwach

Jakie informacje uzyskam od odpowiedniego organu (np. policji, prokuratury) w okresie między popełnieniem przestępstwa a złożeniem przeze mnie zawiadomienia o tym przestępstwie?

Policja poucza ofiarę bez zbędnej zwłoki o przysługującym jej prawie do uzyskania informacji dotyczących:

1. komisariatu lub posterunku policji, na którym może złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa;
2. rodzajów wsparcia, jakie ofiara może otrzymać, oraz podmiotów uprawnionych do jego udzielania, w tym – w stosownych przypadkach – podstawowych informacji na temat dostępu do wsparcia medycznego, wszelkiego wsparcia specjalistycznego, w tym wsparcia psychologicznego, oraz zakwaterowania zastępczego;
3. sposobów oraz przesłanek udzielania ochrony, w tym stosowania środków ochrony;
4. sposobów oraz przesłanek dochodzenia odszkodowania;
5. sposobów oraz przesłanek otrzymania zwrotu kosztów poniesionych w związku z uczestnictwem w postępowaniu karnym;
6. sposobów oraz przesłanek korzystania z usług tłumaczy ustnych i pisemnych;
7. procedur wnoszenia skarg na czynności organu, który naruszył prawa ofiary;
8. danych kontaktowych funkcjonariusza policji prowadzącego sprawę – do celów komunikacji.

Nie mieszkam w państwie UE, w którym popełniono przestępstwo (w przypadku obywateli UE i obywateli państw trzecich). Jak chronione są moje prawa?

Jeżeli ofiara zamieszkuje w innym państwie członkowskim, policja cypryjska odbiera od niej zeznania bezpośrednio po złożeniu przez nią zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa, aby ograniczyć organizacyjne trudności proceduralne.

Jeżeli przestępstwo popełniono w Republice Cypryjskiej, a ofiara zamieszkuje w innym państwie członkowskim, może je zgłosić właściwym organom w państwie członkowskim, w którym zamieszkuje, jeżeli nie może lub – w przypadku zbrodni – nie chce złożyć zawiadomienia na Cyprze.

W przypadku złożenia na policji cypryjskiej zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa w innym państwie członkowskim UE policja cypryjska ma obowiązek przekazania zawiadomienia właściwemu organowi państwa członkowskiego, w którym popełniono przestępstwo, jeżeli nie jest właściwa do wszczęcia postępowania.

Jakie informacje uzyskam, jeżeli złożę zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa?

Po złożeniu na policji zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa ofiara uzyska następujące informacje, w zależności od etapu rozpatrywania złożonego zawiadomienia:

1. dane funkcjonariusza policji prowadzącego sprawę;
2. informacje o wydaniu uzasadnionego postanowienia o odmowie wszczęcia lub umorzeniu postępowania przygotowawczego bądź o niewniesieniu do sądu aktu oskarżenia;
3. informacje o terminie i miejscu rozprawy oraz o charakterze zarzutów przedstawionych oskarżonemu;
4. informacje umożliwiające zapoznanie się z przebiegiem postępowania karnego. W wyjątkowych okolicznościach, jeżeli ujawnienie takich informacji może uniemożliwić właściwe rozpatrzenie sprawy, Prokurator Generalny Republiki Cypryjskiej może wydać uzasadnione postanowienie o odmowie ich udzielenia;
5. pouczenie o prawie do uzyskania informacji w przypadku zwolnienia lub ucieczki osoby tymczasowo aresztowanej, ściganej lub skazanej za przestępstwo popełnione na szkodę ofiary. Organ może odmówić udzielenia ofierze powyższych informacji w przypadku zaistnienia potencjalnego lub potwierdzonego ryzyka wyrządzenia szkody sprawcy.

Czy mam prawo skorzystać z bezpłatnego tłumaczenia pisemnego lub ustnego (na potrzeby kontaktów z policją bądź innymi organami, w trakcie śledztwa/dochodzenia lub w czasie procesu)?

Jeżeli ofiara chce złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, lecz nie włada językiem greckim lub nie rozumie tego języka, może złożyć zawiadomienie w języku, którym się posługuje, korzystając z niezbędnej pomocy językowej.

Ponadto policja musi zapewnić ofierze:

• nieodpłatną pomoc tłumacza ustnego w toku postępowania przygotowawczego, jeżeli ofiara nie włada językiem greckim lub nie rozumie tego języka;
• nieodpłatne tłumaczenie pisemne wszystkich informacji zgromadzonych w toku postępowania przygotowawczego – na pisemny wniosek ofiary – w zakresie, w jakim tego rodzaju informacje są niezbędne do wykonywania przez ofiarę przysługujących jej praw.

W jaki sposób organ zajmujący się sprawą dopilnuje, żebym zrozumiał, co się dzieje oraz by właściwie mnie zrozumiano (jeżeli jestem dzieckiem; jeżeli jestem osobą niepełnosprawną)?

• W kontaktach z ofiarą policja posługuje się prostym i zrozumiałym językiem, uwzględniając sytuację osobistą ofiary, w tym wszelką niepełnosprawność, która może wpłynąć na jej zdolność rozumienia lub bycia rozumianą. Komunikacja – zarówno ustna, jak i pisemna – odbywa się w formie dostępnej dla osób niepełnosprawnych, w tym w stosownych przypadkach w języku Braille'a lub języku migowym.
• Jeżeli ofiara jest osobą małoletnią poniżej 18. roku życia, jej wiek, stopień dojrzałości, poglądy, potrzeby i obawy zostaną uwzględnione, aby zapewnić jej możliwość rozumienia i bycia rozumianą. Rodzic, opiekun lub inny przedstawiciel ustawowy ofiary zostanie pouczony o wszelkich prawach, które mogą przysługiwać ofierze.
• Podczas pierwszego kontaktu z policją ofierze może towarzyszyć wskazana przez nią osoba, chyba że obecność takiej osoby może niekorzystnie wpłynąć na dobro ofiary lub na przebieg postępowania. Jeżeli ofiara jest osobą niepełnosprawną, wskazana przez nią osoba może jej towarzyszyć przez cały czas trwania postępowania przygotowawczego.

Ponadto jeżeli ofiara jest osobą małoletnią, informacji udzielają jej służby opieki społecznej (w stosownych przypadkach za pośrednictwem tłumacza ustnego) w języku, którym się posługuje, oraz przy należytym uwzględnieniu jej wieku i stopnia dojrzałości. Jeżeli ofiara jest osobą niepełnosprawną, informacje zostaną jej udzielone w zrozumiały dla niej sposób (np. w języku migowym).

Usługi wsparcia dla ofiar przestępstw

Usługi wsparcia na rzecz ofiar świadczą następujące organizacje:

• służby medyczne;
• służby opieki społecznej;
• służby opieki psychiatrycznej;
• służby psychologii wychowawczej przy Ministerstwie Edukacji i Kultury;
• organizacje pozarządowe.

Służby opieki społecznej – działające w ramach Ministerstwa Pracy, Spraw Społecznych i Zabezpieczenia Społecznego – udzielają wsparcia grupom społecznie wrażliwym, w tym ofiarom przestępstw, przez:

• udzielanie pomocy rodzinie, by umożliwić jej członkom skuteczne pełnienie ich ról i wykonywanie obowiązków; pomoc w rozwiązywaniu sporów rodzinnych zagrażających jedności rodziny; ochronę bezpieczeństwa i dobra dzieci; zapobieganie przestępczości nieletnich i przemocy domowej, a także wspieranie resocjalizacji osób dopuszczających się zachowań antyspołecznych i przestępczych;
• wspieranie grup społecznie wrażliwych;
• pomoc społecznościom lokalnym w określaniu i zaspokajaniu specjalnych potrzeb grup społecznie wrażliwych;
• pomoc ofierze w nawiązaniu kontaktu z innymi właściwymi organami i organizacjami pozarządowymi, które mogą zapewnić dodatkowe usługi i wsparcie.

Czy policja skieruje mnie automatycznie do podmiotu udzielającego wsparcia ofiarom przestępstw?

Policja skieruje ofiarę do służb rządowych lub innych służb udzielających wsparcia i pomocy, jeżeli uzna to za konieczne, oraz poinformuje ofiarę o istniejących służbach, o których mowa powyżej.

Jak chroni się moją prywatność?

Funkcjonariusze policji muszą spełniać wymogi określone w konstytucji, obowiązujących przepisach oraz policyjnym kodeksie postępowania, które zapewniają poszanowanie prywatności i życia rodzinnego ofiary oraz odpowiednią ochronę jej danych osobowych.

Zgodnie z prawem imię i nazwisko ofiary oraz treść złożonych przez nią zeznań nie mogą w żadnym wypadku zostać podane do wiadomości publicznej ani w jakikolwiek sposób ujawnione.

Przetwarzanie danych jest uregulowane w przepisach szczególnych, które zapewniają ochronę danych osobowych ofiary.

Czy muszę złożyć zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa przed uzyskaniem dostępu do wsparcia dla ofiar przestępstw?

Tak. Po złożeniu przez ofiarę na policji zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa służby opieki społecznej zapewniają ofierze dostęp do nieodpłatnych usług wsparcia, w zależności od jej potrzeb, w tym usług świadczonych przez organizacje pozarządowe, które mogą udzielić szczególnego wsparcia.

Środki ochrony osobistej, jeżeli znajduję się w niebezpieczeństwie

Policja podejmie wszelkie konieczne kroki w celu ochrony bezpieczeństwa ofiary, w szczególności jeżeli stwierdzone zostanie, iż ofiara posiada szczególne potrzeby w zakresie ochrony. W zależności od charakteru przestępstwa / okoliczności jego popełnienia, sytuacji osobistej ofiary oraz wszelkich szczególnych potrzeb w zakresie ochrony na poszczególnych etapach postępowania karnego można zatem zastosować następujące szczególne środki ochrony:

1) Objęcie ofiary programem ochrony świadków – pod nadzorem i kontrolą Prokuratora Generalnego

Decyzją Prokuratora Generalnego ofiara może zostać objęta programem ochrony świadków, który obejmuje środki policyjne mające na celu ochronę bezpieczeństwa osobistego oraz – w stosownych przypadkach – bezpieczeństwa rodziny ofiary.

2) Ochrona ofiary w toku postępowania przygotowawczego

W toku postępowania przygotowawczego:

• ofiara zostanie przesłuchana przez policję bez zbędnej zwłoki bezpośrednio po złożeniu zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa;
• liczbę przesłuchań ogranicza się do minimum, przy czym przesłuchania przeprowadza się wyłącznie wówczas, gdy jest to konieczne do celów postępowania przygotowawczego;
• ofierze może towarzyszyć przedstawiciel ustawowy lub wskazana osoba, chyba że wydano uzasadnione postanowienie o odmowie przeprowadzenia przesłuchania w obecności jednej z tych osób lub obydwu z nich;
• liczbę badań lekarskich ogranicza się do minimum, przy czym badania przeprowadza się wyłącznie wówczas, gdy jest to konieczne do celów postępowania karnego.

3) Prawo do ochrony ofiar o szczególnych potrzebach w zakresie ochrony w toku postępowania karnego

Jeżeli stwierdzono, że ofiara posiada szczególne potrzeby w zakresie ochrony, istnieją następujące możliwości:

• prowadzenie wszystkich przesłuchań w pomieszczeniach do tego przeznaczonych lub dostosowanych;
• prowadzenie wszystkich przesłuchań przez odpowiednio przeszkolonych specjalistów;
• prowadzenie wszystkich przesłuchań przez tę samą osobę, chyba że naruszałoby to prawidłowy przebieg postępowania oraz
• w przypadku ofiar przemocy seksualnej, przemocy ze względu na płeć lub przemocy w bliskich związkach – prowadzenie przesłuchań, na wniosek ofiary, przez osobę tej samej płci, pod warunkiem że pozostanie to bez uszczerbku dla przebiegu postępowania przygotowawczego.

W szczególności:

w przypadku ofiar przemocy domowej:

• niedopuszczalne jest ujawnianie danych osobowych zawartych w zeznaniach ofiary;
• ofiara może zostać umieszczona w schronisku prowadzonym przez Stowarzyszenie na rzecz Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Pomocy Ofiarom Takiej Przemocy;
• sąd może zastosować środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania domniemanego sprawcy do chwili rozpoczęcia procesu bądź postanowić o jego zwolnieniu, pod warunkiem że będzie on przestrzegał zakazu zbliżania się do członków rodziny ofiary oraz ich nękania w jakikolwiek sposób;

w przypadku małoletnich ofiar niegodziwego traktowania w celach seksualnych:

• niedopuszczalne jest ujawnianie danych osobowych zawartych w zeznaniach ofiary;
• służby opieki społecznej – działające w ramach Ministerstwa Pracy, Spraw Społecznych i Zabezpieczenia Społecznego – podejmą wszelkie niezbędne działania w celu ochrony bezpieczeństwa ofiary w przypadku zaistnienia konfliktu interesów między ofiarą a jej rodzicami;

w przypadku ofiar przestępstw handlu ludźmi lub ich wykorzystywania:

• niedopuszczalne jest ujawnianie danych osobowych zawartych w zeznaniach ofiary;
• każdy urzędnik państwowy, który posiada informacje na temat sytuacji ofiary, ma obowiązek zgłosić sprawę służbom opieki społecznej, które muszą poinformować ofiarę o przysługujących jej prawach;
• ofiara ma prawo do uzyskania ochrony bez dyskryminacji, niezależnie od jej statusu prawnego i podjęcia lub niepodjęcia współpracy z policją.

Kto może mi zapewnić ochronę?

Organem, który w pierwszej kolejności powinien zapewniać ochronę ofierze, jest policja. W stosownych przypadkach policja podejmuje współpracę z innymi właściwymi organami sektora publicznego lub prywatnego w celu zapewnienia ofierze skutecznej ochrony.

Czy ktoś dokona oceny mojej sprawy, żeby sprawdzić, czy grozi mi dalsze niebezpieczeństwo ze strony sprawcy?

Policja dokona oceny sprawy dotyczącej ofiary, aby:

a) określić wszelkie szczególne potrzeby w zakresie ochrony oraz

b) ustalić, czy i w jakim zakresie ofiara powinna korzystać ze szczególnych środków w toku postępowania karnego w związku z jej szczególnym narażeniem na wtórną wiktymizację oraz ponowną wiktymizację, zastraszanie i odwet.

Należy przeprowadzić indywidualną ocenę w ścisłej współpracy z ofiarą i uwzględnić oczekiwania ofiary, w tym jej wniosek o niestosowanie środków szczególnych.

Czy ktoś dokona oceny mojej sprawy, żeby sprawdzić, czy grozi mi dalsze niebezpieczeństwo ze strony systemu wymiaru sprawiedliwości (w trakcie dochodzenia/śledztwa lub w czasie procesu)?

Indywidualna ocena obejmuje ocenę stopnia narażenia ofiary na wtórną i ponowną wiktymizację, tak by wykluczyć wszelką możliwość doświadczenia wtórnej lub ponownej wiktymizacji ze strony organów wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych.

Jakie środki ochrony są dostępne dla najbardziej bezbronnych ofiar przestępstw?

Najbardziej bezbronnym ofiarom zapewnia się następujące rodzaje ochrony:

1) Objęcie ofiary programem ochrony świadków – pod nadzorem i kontrolą Prokuratora Generalnego

Decyzją Prokuratora Generalnego ofiara może zostać objęta programem ochrony świadków, który obejmuje środki policyjne mające na celu ochronę bezpieczeństwa osobistego oraz – w stosownych przypadkach – bezpieczeństwa rodziny ofiary.

2) Ochrona ofiary w toku postępowania przygotowawczego

W toku postępowania przygotowawczego:

• ofiara zostanie przesłuchana przez policję bez zbędnej zwłoki bezpośrednio po złożeniu zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa;
• liczbę przesłuchań ogranicza się do minimum, przy czym przesłuchania przeprowadza się wyłącznie wówczas, gdy jest to konieczne do celów postępowania przygotowawczego;
• ofierze może towarzyszyć przedstawiciel ustawowy lub wskazana osoba, chyba że wydano uzasadnione postanowienie o odmowie przeprowadzenia przesłuchania w obecności jednej z tych osób lub obydwu z nich;
• liczbę wymaganych badań lekarskich ogranicza się do minimum, przy czym badania przeprowadza się wyłącznie wówczas, gdy jest to konieczne do celów postępowania karnego.

3) Ochrona ofiar o szczególnych potrzebach w zakresie ochrony w toku postępowania karnego

Jeżeli stwierdzono, że ofiara posiada szczególne potrzeby w zakresie ochrony, istnieją następujące możliwości:

• prowadzenie wszystkich przesłuchań w pomieszczeniach do tego przeznaczonych lub dostosowanych;
• prowadzenie wszystkich przesłuchań przez odpowiednio przeszkolonych specjalistów;
• prowadzenie wszystkich przesłuchań przez tę samą osobę, chyba że naruszałoby to prawidłowy przebieg postępowania oraz
• w przypadku ofiar przemocy seksualnej, przemocy ze względu na płeć lub przemocy w bliskich związkach – prowadzenie przesłuchań, na wniosek ofiary, przez osobę tej samej płci, pod warunkiem że pozostanie to bez uszczerbku dla przebiegu postępowania przygotowawczego.

Jestem małoletni - czy przysługują mi szczególne prawa?

Jeżeli ofiara jest małoletnia, chronione jest jej dobro, które ocenia się w każdym przypadku z osobna, uwzględniając wiek ofiary, stopień dojrzałości, poglądy, potrzeby i obawy.

Małoletniej ofierze przysługują określone dodatkowe prawa:

• prawo do obecności – przez cały czas trwania postępowania – rodziców ofiary lub funkcjonariusza służb opieki społecznej, jeżeli ofiara znajduje się pod opieką służb opieki społecznej;
• jeżeli chodzi o ofiary przemocy domowej, zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa może złożyć w imieniu ofiary dyrektor ds. społecznych służb opieki społecznej, przy czym zastosować można wszelkie środki konieczne do zapewnienia ofierze bezpieczeństwa;
• jeżeli chodzi o ofiary niegodziwego traktowania w celach seksualnych, zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa może złożyć w imieniu ofiary dowolny urzędnik państwowy, przy czym zastosować można wszelkie środki konieczne do zapewnienia ofierze bezpieczeństwa;
• jeżeli ofiara jest pozbawiona opieki, zostanie umieszczona pod opieką dyrektora służb opieki społecznej i będzie mogła korzystać z przysługujących jej praw, np. z prawa do nauki, opieki zdrowotnej itd., jak również z prawa do łączenia rodzin;
• prawo do prywatności – policja zastosuje wszelkie zgodne z prawem środki konieczne do zapobieżenia publicznemu rozpowszechnianiu wszelkich informacji, które mogłyby doprowadzić do ujawnienia tożsamości ofiary;

• szczególne potrzeby w zakresie ochrony – policja:
  • musi zapewnić, by postępowanie przygotowawcze i postępowanie sądowe były prowadzone niezależnie od tego, czy ofiara lub jej pełnomocnik złożyli formalne zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa, oraz by postępowanie karne mogło być kontynuowane nawet w przypadku wycofania zeznań przez ofiarę;
  • kontynuuje postępowanie nawet po osiągnięciu pełnoletności przez ofiarę;
  • może rejestrować przesłuchania prowadzone w toku postępowania przygotowawczego.

Podczas przesłuchań ofierze może towarzyszyć przedstawiciel ustawowy lub wskazana osoba pełnoletnia, chyba że wydano uzasadnione postanowienie o odmowie przeprowadzenia przesłuchania w obecności tej osoby.

Przesłuchania przeprowadza się:

• bez zbędnej zwłoki, od momentu zgłoszenia zdarzenia policji;
• w stosownych przypadkach – w pomieszczeniach do tego przeznaczonych lub dostosowanych;
• w stosownych przypadkach – przez odpowiednio wyszkolonego specjalistę lub z jego pomocą;
• wyłącznie do celów postępowania przygotowawczego/sądowego, przy czym liczbę przesłuchań ogranicza się do minimum;
• w przypadku niegodziwego traktowania w celach seksualnych przesłuchania prowadzą wyszkoleni specjaliści tej samej płci co dziecko.

W wyniku przestępstwa zmarł członek mojej rodziny – jakie prawa mi przysługują?

Ofiara może zwrócić się o pomoc do następujących służb udzielających wsparcia ofiarom przestępstw:

• państwowych służb medycznych;
• służby opieki psychiatrycznej;
• służby opieki społecznej;
• służb psychologii wychowawczej (w przypadku małoletniego);
• Stowarzyszenia na rzecz Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Pomocy Osobom Takiej Przemocy, które prowadzi specjalną linię interwencyjną (1440) (dla ofiar przemocy domowej);
• organizacji pozarządowych zaangażowanych w działania na rzecz pomocy ofiarom.

Przepisy uprawniają ofiarę do wytoczenia powództwa odszkodowawczego przeciwko sprawcy. Ofiara może się również zwrócić do służb opieki społecznej w celu uzyskania informacji na temat przysługującego jej prawa do wytoczenia powództwa odszkodowawczego.

W wyniku przestępstwa zmarł członek mojej rodziny – jakie prawa mi przysługują?

Ofiara może zwrócić się o pomoc do następujących służb udzielających wsparcia ofiarom przestępstw:

• państwowych służb medycznych;
• służby opieki psychiatrycznej;
• służby opieki społecznej;
• służb psychologii wychowawczej (w przypadku małoletniego);
• Stowarzyszenia na rzecz Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Pomocy Osobom Takiej Przemocy, które prowadzi specjalną linię interwencyjną (1440) (dla ofiar przemocy domowej);
• organizacji pozarządowych zaangażowanych w działania na rzecz pomocy ofiarom.
  • Przepisy uprawniają ofiarę do wytoczenia powództwa odszkodowawczego przeciwko sprawcy. Ofiara może się również zwrócić do służb opieki społecznej w celu uzyskania informacji na temat przysługującego jej prawa do wytoczenia powództwa odszkodowawczego.

Członek mojej rodziny jest ofiarą przestępstwa – jakie prawa mi przysługują?

Ofiara może zwrócić się o pomoc do następujących służb udzielających wsparcia ofiarom przestępstw:

• państwowych służb medycznych;
• służby opieki psychiatrycznej;
• służby opieki społecznej;
• służb psychologii wychowawczej (w przypadku małoletniego);
• Stowarzyszenia na rzecz Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Pomocy Osobom Takiej Przemocy, które prowadzi specjalną linię interwencyjną (1440) (dla ofiar przemocy domowej);
• organizacji pozarządowych zaangażowanych w działania na rzecz pomocy ofiarom.

Czy mogę uzyskać dostęp do mediacji? Na jakich warunkach korzysta się z mediacji? Czy w trakcie mediacji będę bezpieczny/bezpieczna?

Na Cyprze nie istnieją ramy prawne regulujące usługi w zakresie mediacji.

Gdzie mogę znaleźć przepisy, w których określono moje prawa?

Przepisy regulujące prawa ofiar obejmują:

• ustawę z lat 2000–2015 o przemocy domowej (zapobieganie przemocy i ochrona ofiar);
• ustawę z 2014 r. o zapobieganiu i przeciwdziałaniu niegodziwemu traktowaniu w celach seksualnych, niegodziwemu traktowaniu dzieci w celach seksualnych i pornografii dziecięcej.

Ofiara może uzyskać dostęp do przepisów regulujących przysługujące jej prawa na stronie internetowej Cypryjskiej Izby Adwokackiej:http://www.cylaw.org/