Rozprawa odbywa się w budynku właściwego sądu, ze względu na okręg, w którym doszło do popełnienia przestępstwa.
Co do zasady sądem w pierwszej instancji będzie sąd rejonowy, a jedynie w przypadku popełnienia zbrodni oraz poważnych występków – sąd okręgowy.
Zasadniczo rozprawa odbywa się jawnie i może być na niej publiczność. Ogłoszenie wyroku odbywa się zawsze jawnie.
Wyrok wydawany jest przez sędziego zawodowego. W pewnym zakresie spraw w I instancji w składzie orzekającym mogą zasiadać także ławnicy, mają prawa równe sędziemu. Polskie prawo nie zna jednak instytucji ławy przysięgłych.
Tak, jest to możliwe. Gdy konieczna jest zmiana kwalifikacji prawnej czynu, sąd uprzedza o tym obecne na rozprawie strony. Opis czynu pozostaje ten sam.
Na wniosek oskarżonego sąd przerywa rozprawę, by dać mu czas na przygotowanie nowej linii obrony.
Nowe zarzuty sąd może rozpoznać na tej samej rozprawie tylko za zgodą oskarżonego. W braku takiej zgody prokurator musi wnieść nowy akt oskarżenia.
Możliwe jest przeprowadzenie postępowania dowodowego jedynie w ograniczonym zakresie, jeżeli przyznanie do winy nie budzi wątpliwości.
Obecność na rozprawie jest co do zasady obowiązkowa. Jednakże po złożeniu przez ciebie wyjaśnień, sąd decyduje, czy twoja obecność nadal jest konieczna.
Tylko świadkowie i biegli mogą być wysłuchani za pośrednictwem wideokonferencji. Nie może ona być użyta w celu wysłuchania podejrzanych lub oskarżonych.
Masz prawo skorzystać z bezpłatnej pomocy tłumacza, a także otrzymać tłumaczenia protokołów, postanowień i wyroków.
Posiadanie obrońcy nie jest obowiązkowe.
Jeśli jesteś nieletni, głuchy, niemy, niewidomy lub zachodzi uzasadniona wątpliwość co do twojej poczytalności, rozprawa toczy się w sądzie okręgowym w I instancji i zarzucono ci zbrodnie lub jesteś pozbawiony wolności – udział obrońcy jest obligatoryjny. Udział obrońcy jest również obligatoryjny, jeżeli sąd uzna to za konieczne ze względu na okoliczności utrudniające obronę.
Jeśli nie posiadasz obrońcy z wyboru, wyznaczony zostanie obrońca z urzędu. Możesz złożyć wniosek o wyznaczenie obrońcy z urzędu w sytuacji, gdy nie jesteś w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia obrońcy (pełnomocnika) z urzędu bez szkody dla niezbędnego utrzymania ciebie i rodziny.
W przypadku niektórych czynności w toku procesu karnego udział zawodowego obrońcy (adwokata) jest niezbędny, np. w przypadku odwołania od wyroku sądu okręgowego lub kasacji (nadzwyczajnego środka zaskarżenia).
Masz prawo do składania wyjaśnień oraz wypowiadania się co do każdego przeprowadzonego z twoim udziałem dowodu. Możesz też odmówić składania wyjaśnień i po prostu milczeć. Nikt nie może cię zmusić samooskarżania się.
Nie ponosisz negatywnych konsekwencji za nieprawdziwe wyjaśnienia.
Przysługuje ci uprawnienie do powoływania własnych dowodów i kwestionowania dowodów przeciwko tobie.
Informacje na temat zarzucanego czynu mogą być pozyskiwane w ramach czynności dowodowych.
Kodeks wyróżnia m.in. przesłuchanie świadków, oskarżonego, przeprowadzenie opinii biegłych, konfrontacje osób przesłuchiwanych, oględziny, sekcje zwłok, eksperyment procesowy, wywiad środowiskowy, badanie osoby oskarżonej, zatrzymanie rzeczy, przeszukanie, kontrolę i utrwalanie rozmów itd.
Należy złożyć wniosek dowodowy na piśmie lub ustnie do protokołu rozprawy lub posiedzenia (np. o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka na okoliczność, iż w czasie przestępstwa oskarżony przebywał w innym mieście).
Tak, natomiast co do zasady dowodu nie mogą stanowić dokumenty prywatne, jeśli zostały sporządzone przez prywatnego detektywa na potrzeby toczącego się postępowania.
Tak, ale w razie zatajenia przez świadka czegokolwiek lub udzielenia nieprawdziwych informacji, może on zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.
Tak, pytania zadawać można w pełnym zakresie. Można kwestionować zeznania innych za pomocą wszelkich dopuszczalnych dowodów i oświadczeń.
Tak, twoja uprzednia karalność i kwalifikacja prawna popełnionych przez ciebie czynów zostaną wzięte pod uwagę przy orzekaniu wymiaru kary. Uwzględniane są informacje zawarte w Krajowym Rejestrze Karnym dotyczące osób prawomocnie skazanych.
Tak, sądy i prokuratura mogą zwracać się o odpisy z rejestrów karnych innych krajów członkowskich. Ma to na celu także uniknięcie skazania dwa razy za to samo przestępstwo.
Strony wygłaszają mowy końcowe. Ty i twój obrońca możecie także zwrócić się do sądu. Oskarżony wypowiada się jako ostatni.
Po wysłuchaniu głosów stron sąd niezwłocznie przystępuje do narady nad wyrokiem.
Rozprawa może zakończyć się:
Sąd może też zasądzić środki karne, czyli dodatkowe sankcje obok kary zasadniczej:
Ofiarę w polskim procesie karnym określa się jako pokrzywdzonego.
Pokrzywdzony może zgłosić wniosek o nałożenie na oskarżonego obowiązku naprawienia szkody i może brać udział w rozprawie.
Jeżeli pokrzywdzony zdecyduje się wziąć udział w rozprawie, staje się oskarżycielem posiłkowym. Może, między innymi, rozpocząć postępowanie przez wniesienie oskarżenia. Może również wnieść odwołanie.
Za wersję tej strony w języku danego kraju odpowiada właściwe państwo członkowskie. Tłumaczenie zostało wykonane przez służby Komisji Europejskiej. Jeżeli właściwy organ krajowy wprowadził jakieś zmiany w wersji oryginalnej, mogły one jeszcze nie zostać uwzględnione w tłumaczeniu. Komisja Europejska nie przyjmuje żadnej odpowiedzialności w odniesieniu do danych lub informacji, które niniejszy dokument zawiera, lub do których się odnosi. Informacje na temat przepisów dotyczących praw autorskich, które obowiązują w państwie członkowskim odpowiedzialnym za niniejszą stronę, znajdują się w informacji prawnej.