Prokurator kieruje akt oskarżenia do sądu, a sąd następnie postanawia w postępowaniu przejściowym o dopuszczalności postępowania głównego, tj. rozprawy.

Jeśli sąd przyjmie akt oskarżenia, to postępowanie główne rozpoczyna się od rozprawy. Rozprawa przed sądem może trwać jeden dzień lub dłużej. Akt oskarżenia może również zostać wniesiony w trybie postępowania przyspieszonego, które regulują odrębne przepisy.

Jak przebiega rozprawa?

Na początku sąd ustali, kto jest obecny na rozprawie: prokurator, ty oraz twój obrońca (jeśli posiadasz obrońcę) oraz świadkowie, a następnie zarządzi opuszczenie sali rozpraw przez świadków.

Zostaniesz poproszony o podanie danych osobowych. Musisz podać swoje imię i nazwisko, miejsce urodzenia, stan cywilny i wykonywany zawód. Nie musisz podawać wysokości zarobków.

Następnie zostanie odczytany akt oskarżenia.

Będziesz mógł odnieść się do ciążących na tobie zarzutów. Masz jednak prawo odmowy wyjaśnień: możesz zachować milczenie. Z twojego milczenia sąd nie może wyciągnąć żadnych wniosków na twoją niekorzyść. Potem zostanie przeprowadzone postępowanie dowodowe, tj. sąd przesłucha świadków i biegłych oraz poleci odczytanie niektórych dokumentów.

Następnie zabiorą głos kolejno prokurator i twój obrońca (jeśli go posiadasz), którzy wniosą, odpowiednio, o twoje skazanie lub uniewinnienie.

Jako ostatni zabiera głos oskarżony.

Na zakończenie sąd wyda wyrok wraz z uzasadnieniem.

Gdzie odbędzie się rozprawa?

Rozprawa odbędzie się przed sądem, do którego prokurator wniósł akt oskarżenia; kwestię tę regulują przepisy szczególne. Często rozprawa odbywa się przed sądem właściwym dla miejsca popełnienia przestępstwa.

To, czy rozprawa odbędzie się przed sądem rejonowym (Amtsgericht), sądem krajowym (Landgericht) czy wyższym sądem krajowym (Oberlandesgericht), zależy od prawdopodobnego wymiaru kary za przestępstwo. Jeżeli należy spodziewać się kary grzywny lub kary pozbawienia wolności na okres nie dłuższy niż dwa lata, sprawę rozpoznaje sąd rejonowy w składzie jednoosobowym. Jeżeli należy spodziewać się kary pozbawienia wolności na okres od dwóch do czterech lat, sprawę rozpoznaje sąd rejonowy w składzie trzyosobowym – jednego sędziego zawodowego i dwóch ławników (Schöffen). Jeżeli należy spodziewać się kary pozbawienia wolności na okres powyżej czterech lat, sprawę rozpoznaje sąd krajowy w składzie dwóch lub trzech sędziów zawodowych i dwóch ławników. Sprawy ze sfery bezpieczeństwa narodowego rozpoznaje wyższy sąd krajowy w składzie trzech sędziów zawodowych.

Czy rozprawa jest jawna?

Rozprawa jest jawna. Jawność rozprawy zostaje wyłączona tylko w nadzwyczajnych przypadkach, np. w celu ochrony świadków.

Czy zarzuty mogą ulec zmianie w trakcie rozprawy sądowej?

Można wprowadzić niewielkie zmiany w zarzutach według instrukcji sądu. W trakcie rozprawy można wnieść dodatkowe zarzuty. Jednakże dodatkowe zarzuty zostaną uwzględnione wyłącznie za zgodą twoją oraz sądu.

Co stanie się, jeśli w trakcie rozprawy przyznam się do niektórych lub wszystkich zarzutów?

Przyznanie się do winy nie oznacza zakończenia postępowania. Jednak sąd może zdecydować o nieprzeprowadzaniu niektórych dowodów, jeśli uzna twoje przyznanie się do winy za wiarygodne, np. w związku z potwierdzeniem go już przeprowadzonymi dowodami. Jeśli przyznasz się do jakichkolwiek zarzutów, sąd może złagodzić karę. W niektórych przypadkach przyznanie się do winy może stanowić element ugody. Dotyczy ona wymiaru kary, a nie uznania winnym lub uniewinnienia.

Jakie prawa przysługują mi podczas rozprawy?

Masz obowiązek stawić się na rozprawie. Jeśli nie pojawisz się na rozprawie bez usprawiedliwienia, rozprawa zostanie odroczona i może zostać wydany wobec ciebie nakaz aresztowania. Wyjątek od tej zasady stanowi rozprawa w postępowaniu nakazowym.

Jeśli nie znasz wystarczająco dobrze języka, sąd zapewni ci tłumacza, który przetłumaczy ci wszystkie istotne czynności podejmowane w trakcie rozprawy oraz treść oświadczeń składanych w jej trakcie.

Możesz powołać adwokata w celu obrony. W niektórych sprawach musisz posiadać adwokata. Jeśli nie wybierzesz adwokata samodzielnie, sąd wyznaczy ci obrońcę z urzędu.

Jakie przysługują mi prawa w odniesieniu do obciążających mnie dowodów?

Masz prawo wypowiedzieć się co do wszystkich obciążających cię środków dowodowych. Możesz podważyć każdy dowód przeciwko tobie, którzy uważasz za nieprawidłowo przeprowadzony.

Możesz również wnioskować o przeprowadzenie dalszych dowodów. Możesz gromadzić własne dowody, lecz nie będą one mieć takiej samej mocy, jak dowody zebrane przez policję. Przykładowo nie możesz podsłuchiwać rozmów telefonicznych ani przedstawiać nagrań w ramach dowodów.

Możesz poprosić świadka o stawiennictwo na rozprawie, by podzielił się z sądem swoją wiedzą. Możesz również sprowadzić świadka przed sąd. Pamiętaj jednak, że świadkowie mają obowiązek zeznawania prawdy przed sądem.

Świadkom najpierw zadaje pytania sąd, a następnie prokurator. Potem możecie zadawać im pytania ty i twój obrońca.

Co do zasady sąd odczytuje twój wyciąg z rejestru karnego, niezależnie od tego, czy zawiera on jakieś wpisy na twój temat. Jeśli byłeś skazany za przestępstwo podobne do przestępstwa, które jest przedmiotem obecnego postępowania, to poprzedni wyrok również może zostać odczytany. Rejestr karny nie zawiera danych o wyrokach skazujących wydanych w innych państwach członkowskich. Jeżeli jednak sąd dowie się w inny sposób o uprzednich wyrokach skazujących, to może wziąć je pod uwagę.

Co dzieje się na końcu rozprawy?

Rozprawa kończy się wydaniem wyroku bądź umorzeniem postępowania.

W większości przypadków rozprawa kończy się wyrokiem. Sąd, w zależności od materiału dowodowego, może cię skazać lub uniewinnić. W wyroku może orzec karę grzywny lub pozbawienia wolności. W szczególnych okolicznościach określonych prawem sąd może orzec środek polegający na umieszczeniu cię w zakładzie psychiatrycznym lub zakładzie leczenia odwykowego, bądź na prewencyjnym odosobnieniu. Kolejnym możliwym środkiem jest odebranie prawa jazdy. Sąd może też orzec środek karny w postaci zakazu prowadzenia pojazdów.

Grzywnę wymierza się w stawkach dziennych (Tagessätze, np. 50 stawek dziennych po 15 EUR). Stawka dzienna stanowi zawsze jedną trzydziestą twojego miesięcznego dochodu. Możesz również odpracować grzywnę. Jeśli nie zapłacisz ani nie odpracujesz grzywny, sąd orzeknie wykonanie kary pozbawienia wolności przyjmując, że jeden dzień pozbawienia wolności jest równoważny jednej stawce dziennej. Jeśli grzywna wynosi nie więcej niż 180 stawek dziennych, jej wykonanie może zostać zawieszone. Oznacza to, że otrzymasz ostrzeżenie, a grzywnę będziesz musiał zapłacić, jeśli po wydaniu wyroku znów popełnisz przestępstwo bądź w inny sposób naruszysz jakiś nakaz sądowy.

Wykonanie kary pozbawienia wolności do lat dwóch może ulec zawieszeniu na okres próby. Jeśli jednak złamiesz warunki okresu próby, kara zostanie wykonana.

Obok kary sąd może orzec środki karne i środki zabezpieczające.

Jaka jest rola pokrzywdzonego podczas rozprawy?

W większości przypadków pokrzywdzony jest ważnym świadkiem, w związku z czym jest przesłuchiwany w charakterze świadka. W przypadku niektórych przestępstw pokrzywdzony może również brać czynny udział w rozprawie, jeśli jest uprawniony do działania w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Jako oskarżyciel posiłkowy może sam zadawać pytania lub wnioskować o przeprowadzenie dowodów lub też może być reprezentowany przez adwokata, który uczyni to w jego imieniu. Na końcu rozprawy pokrzywdzony lub jego adwokat mogą zabrać głos i wskazać konkretną karę dla oskarżonego.

Dalsze informacje

Postępowanie główne regulują przepisy Kodeksu postępowania karnego oraz niemieckiej ustawy o ustroju sądów.