Jakie są etapy dochodzenia w sprawach karnych?

Dochodzenie w sprawach karnych zaczyna się, kiedy policja podejrzewa, że mogło dojść do popełnienia przestępstwa. Policja przeprowadza dochodzenie i zbiera dowody. W poważnych przypadkach z chwilą, gdy policja stwierdzi, że ma wystarczające dowody, aby postawić zarzuty, kontaktuje się z Królewską Służbą Oskarżycielską (Crown Prosecution Service), która decyduje, czy, a jeżeli tak, jakie zarzuty są odpowiednie. Może to wymagać przeprowadzenia dalszego dochodzenia.

W razie uznania przez policję danej osoby za podejrzanego, pierwszym istotnym krokiem jest decyzja o jej zatrzymaniu.

Kolejnym istotnym krokiem, po zatrzymaniu w celu przesłuchania, jest decyzja o przedstawieniu zarzutów. Jeżeli policja musi przeprowadzić dalsze dochodzenie, a nie istnieją przesłanki, aby przetrzymywać podejrzanego, policja zwalnia podejrzanego bez przedstawienia zarzutów lub za poręczeniem, wzywając podejrzanego do stawiennictwa na posterunku policji w późniejszym terminie.

Jeżeli jednak zadecydowano o przedstawieniu zarzutu popełnienia przestępstwa podejrzanemu, a policja podejmie decyzję o potrzebie zastosowania tymczasowego aresztowania, sąd zadecyduje, czy podejrzany będzie zwolniony za poręczeniem przed rozpoczęciem rozprawy.

W razie gdy osoba, przeciwko której toczy się dochodzenie, jest podejrzewana o popełnienie domniemanych czynów terrorystycznych, jej prawa, a także uprawnienia policji, są inne niż opisane poniżej [Zobacz ustawa w sprawie terroryzmu z 2000 r. (Terrorism Act 2000), która nie jest opisana w niniejszych arkuszach informacyjnych].

W razie nieukończenia 18 roku życia przez podejrzanego istnieją dodatkowe zabezpieczenia jego praw. W celu ich wyjaśnienia należy skonsultować się z adwokatem.

Aby uzyskać więcej informacji na temat praw podejrzanego zanim sprawa będzie rozpoznana przez sąd, należy kliknąć na poniższe linki:

• Dochodzenie i tymczasowe aresztowanie (1)
• Przesłuchanie i przedstawienie zarzutów (2)
• Stawiennictwo w sądzie przed rozpoczęciem rozprawy (3)
• Przygotowanie sprawy przed rozprawą (4)

Dochodzenie i tymczasowe aresztowanie (1)

Czy policja będzie mi zadawać pytania?

W razie podejrzenia policji, że dana osoba popełniła przestępstwo lub ma informacje dotyczące przestępstwa, policja może zadawać tej osobie pytania.

Czy muszę udać się na posterunek policji?

Policja może zatrzymać osobę podejrzaną, przeszukać i zadać jej ograniczoną liczbę pytań na ulicy lub w innym miejscu publicznym. Jeżeli policja pyta się o imię i nazwisko oraz adres, należy odpowiedzieć na te pytania. Policja może poprosić osobę podejrzaną o dobrowolne udanie się na posterunek policji. Policja ma uprawnienia do dokonania aresztowania i przetransportowania osoby zatrzymanej na posterunek policji wbrew jej woli. Policja musi poinformować tę osobę, jakie są powody aresztowania.

Czy mogę opuścić posterunek policji?

Jeżeli dana osoba przebywa na posterunku policji w charakterze podejrzanego lub świadka, ale nie została aresztowana, może opuścić posterunek policji w każdej chwili.

Co się dzieje z chwilą aresztowania?

W przypadku gdy policja chce zatrzymać daną osobę na posterunku policji, musi ją aresztować. Policja jest zobowiązana do przedstawienia danej osobie powodów tymczasowego aresztowania, przy czym samo tymczasowe aresztowanie musi być konieczne. Policja może cię przeszukać, pobrać odciski palców i próbkę DNA oraz dokonać innych przeszukań, które są opisane tutaj.

Co się dzieje, jeżeli nie znam języka?

Jeżeli podejrzany nie rozumie języka angielskiego, policja musi wezwać tłumacza, bez ponoszenia kosztów przez podejrzanego. Podejrzanego nie można przesłuchać, jeżeli tłumacz nie jest obecny.

Czy mogę mieć adwokata?

Osoba, która została aresztowana, ma prawo do zasięgnięcia opinii adwokata. Jeżeli aresztowany nie zna adwokata, policja skontaktuje się z dyżurującym prawnikiem, który pełni rolę doradcy prawnego (duty solicitor). Zobacz arkusz informacyjny 1.

Co się dzieje, jeżeli przesłuchiwany nie ukończył 17 roku życia lub jest osobą dorosłą szczególnej troski?

Jeżeli osoba przesłuchiwana nie ukończyła 17 roku życia lub jest osobą dorosłą szczególnej troski, nie można jej przesłuchiwać pod nieobecność przybranego doradcy (Appropriate Adult). Policja ma obowiązek dopilnować, aby podczas przesłuchania taki doradca był obecny.

Osoba ta będzie wspierać i doradzać w komunikowaniu się z policją. Osoba ta nie jest prawnikiem i nie będzie udzielać porad prawnych. Przybranym doradcą może być członek rodziny, przyjaciel, wolontariusz lub pracownik ośrodka pomocy społecznej/służby zdrowia.

Czy policja może mnie przeszukać?

Nawet jeżeli dana osoba nie została aresztowana, policja może zatrzymać i przeszukać ją oraz jej pojazd, ale tylko w razie gdy uzasadnione przesłanki wskazują, że osoba ta dokonała kradzieży zabronionych przedmiotów lub popełniła przestępstwo.

Czy policja może pobrać odciski palców lub próbki DNA?

Jeżeli podejrzany nie został aresztowany, nie musi udostępnić odcisków palców i innych próbek, a policja nie może ich pobrać bez jego zgody. Jeżeli jednak dana osoba została aresztowana, policja jest uprawniona do pobrania próbek krwi, śliny i innych tkanek bez jej zgody.

Czy muszę wziąć udział w okazaniu?

W razie aresztowania policja może zażądać, aby podejrzany wziął udział w okazaniu. Jeżeli podejrzany odmówi, może to być wykorzystane przeciwko niemu na rozprawie. Zazwyczaj ogranicza się to do pokazania pokrzywdzonemu lub świadkom fotografii w wersji cyfrowej. Duty solicitor może udzielić porady w tej kwestii.

Czy policja może dokonać przeszukania mojego samochodu lub należących do mnie pomieszczeń?

W razie aresztowania policja może, po uzyskaniu zgody wyższego rangą oficera policji, przeszukać samochód i pomieszczenia oraz zatrzymać każdy przedmiot stanowiący część własności aresztowanego, mogący stanowić dowód w dochodzeniu.

Czy można skontaktować z przyjacielem lub członkiem rodziny?

Tak, żeby ich powiadomić, gdzie się przebywa.

Czy mogę skorzystać z pomocy lekarskiej, jeżeli jej potrzebuję?

W razie potrzeby skorzystania z pomocy lekarskiej, można spotkać się z lekarzem.

Pochodzę z innego państwa członkowskiego. Czy mogę skontaktować się z moją ambasadą?

Tak. Przedstawiciel ambasady przyjdzie na posterunek policji lub skontaktuje się z zatrzymanym, aby sprawdzić, czy osoba ta nie potrzebuje pomocy. Policja jest zobowiązana do skontaktowania się z konsulatem następujących państw członkowskich UE: Austrii, Belgii, Bułgarii, Republiki Czeskiej, Danii, Francji, Niemiec, Grecji, Węgier, Włoch, Polski, Rumunii, Słowacji, Hiszpanii lub Szwecji, jeżeli obywatel danego państwa został aresztowany lub zatrzymany.

Co się stanie, jeżeli zostałem aresztowany na podstawie europejskiego nakazu aresztowania?

W razie wydania europejskiego nakazu aresztowania przez jedno państwo członkowskie, osoba, której dotyczy nakaz, może być aresztowana w drugim państwie członkowskim oraz odesłana z powrotem do kraju, w którym wydano nakaz, po jej wysłuchaniu przez sędziego. Aresztowany jest uprawniony do skorzystania z pomocy adwokata i, w stosownych przypadkach, tłumacza. Zobacz arkusz informacyjny 1.

Kiedy policja postawi mi zarzuty?

Jeżeli policja uzna, że zebrała wystarczająco wiele dowodów, może przedstawić aresztowanemu zarzuty. Zarzuty dotyczą przestępstwa, które według policji zostało popełnione. Z chwilą przedstawienia zarzutów policja nie może przesłuchiwać dłużej tej osoby w sprawie przestępstwa, którego dotyczą zarzuty.

Jak długo można przetrzymywać zatrzymanego po dokonaniu aresztowania?

Osoba zatrzymana przez policję może być przetrzymywana na posterunku policji nie dłużej niż 24 godziny. Starszy stopniem oficer policji może przedłużyć ten okres do 36 godzin, jeżeli istnieją uzasadnione podstawy, aby przypuszczać, że jest to niezbędne w celu zebrania dowodów, czyn jest poważny, a dochodzenie jest prowadzone w sposób właściwy. Po upływie tego terminu zatrzymanemu należy postawić zarzut popełnienia przestępstwa lub go zwolnić. W przypadku gdy policja chciałaby przedłużyć okres zatrzymania, musi uzyskać zgodę sądu magistrackiego (Magistrates' Court). Sąd może przedłużyć okres zatrzymania do maksymalnie 96 godzin.

Skargi na policję

Jeśli uważasz, że policja potraktowała cię niewłaściwie, możesz skierować skargę do policji lub do Niezależnej komisji ds. skarg na policję (Independent Police Complaints Commission).

Przesłuchanie i przedstawienie zarzutów (2)

Gdzie można przesłuchiwać?

W razie aresztowania i przetrzymywania danej osoby na posterunku policji, oficer policji odpowiedzialny za aresztowanych musi upewnić się, że aresztowany jest w odpowiednim stanie psychicznym i fizycznym, aby poddać go przesłuchaniu. Na każdy okres 24 godzin musi przypadać nieprzerwany okres 8 godzin, w ciągu których zatrzymany może wypocząć i nie jest przesłuchiwany. Podczas przesłuchania zatrzymany ma prawo do 15 minut przerwy na regenerację co 2 godziny. Co do zasady zatrzymany ma prawo do bycia przesłuchanym w obecności adwokata.

Czy trzeba odpowiadać na pytania zadawane przez policję?

Przesłuchiwany nie musi odpowiadać na pytania. Jeżeli policja podejrzewa, że dana osoba popełniła przestępstwo, musi pouczyć przesłuchiwanego, zanim zacznie zadawać pytania. Policja poucza przesłuchiwanego, że nie musi odpowiadać na pytania. Jeżeli jednak przesłuchiwany odpowie na pytania, to, co powie, może być użyte przeciwko niemu w sądzie. Policja musi również pouczyć przesłuchiwanego, że jeżeli nie powie czegoś, na co będzie się później chciał powołać w sądzie, fakt nieujawnienia tego policji może być wykorzystany przeciwko niemu w sądzie.

W jaki sposób policja przeprowadza przesłuchania?

Przesłuchania przeprowadzane na posterunku policji odbywają się zawsze w pokoju przesłuchań i zawsze są nagrywane. Prowadzący przesłuchanie musi przed przesłuchaniem wyjaśnić przesłuchiwanemu sposób nagrywania.

Kiedy policja przedstawi mi zarzuty?

Jeżeli policja uzna, że zebrała wystarczająco wiele dowodów, może postawić zarzuty danej osobie. Policja nie może potem przesłuchiwać podejrzanego na temat tego przestępstwa. Zarzuty mogą być zmienione na późniejszym etapie postępowania.

Stawiennictwo w sądzie przed rozpoczęciem rozprawy (3)

Kiedy następuje pierwsze stawiennictwo w sądzie?

W przypadku gdy aresztowany przebywa w areszcie policyjnym, musi zostać doprowadzony do sądu w dniu następującym po rozpoczęciu jego posiedzenia. Co do zasady pierwsze posiedzenie odbędzie się w sądzie magistrackim.

Czy mam prawo do obrońcy?

Oskarżony ma prawo do korzystania z pomocy obrońcy w sądzie. W razie gdy oskarżony nie ma obrońcy, w sądzie będzie go reprezentował duty solicitor. Zobacz arkusz informacyjny 1.

Czy będzie obecny tłumacz, jeżeli nie rozumiem języka?

Jeżeli oskarżony nie mówi po angielsku, ma prawo do bezpłatnej pomocy tłumacza, który będzie tłumaczył całe postępowanie sądowe.

Czy można zwolnić aresztowanego?

Aresztowany może zwrócić się do sądu z prośbą o zwolnienie za poręczeniem. Jeżeli sąd wyrazi zgodę na poręczenie, nie zawsze istnieje konieczność złożenia pieniędzy do depozytu.

Co do zasady aresztowany zostanie zwolniony za poręczeniem, jeżeli nie był wcześniej karany, a sąd uzna, że nie stanowi on zagrożenia dla społeczeństwa, nie będzie wpływał na świadków oraz stawi się w sądzie na każde wezwanie. Zwolnienie za poręczeniem może być uzależnione od spełnienia warunków, takich jak pozostawanie w określonym miejscu, przekazanie policji paszportu, noszenie elektronicznego nadajnika.

Jeżeli sąd odmówi zwolnienia za poręczeniem, aresztowany będzie przebywał w więzieniu do rozprawy.

Czy można zaskarżyć postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania do czasu rozprawy?

Tak. Po poradę należy zwrócić się do adwokata.

Czy będę jeszcze wezwany do stawiennictwa przed rozprawą?

Tak. Adwokat udzieli informacji w tej kwestii.

Jak długo może trwać aresztowanie przed rozprawą?

W razie pobytu aresztowanego w więzieniu, jego rozprawa musi się odbyć w pewnych określonych terminach.

Co do zasady rozprawa w Sądzie Koronnym (Crown Court) powinna rozpocząć się w ciągu 182 dni od daty aresztowania. Jeżeli tak się nie stanie, aresztowany może wystąpić z wnioskiem o zwolnienie za poręczeniem. W mniej poważnych przypadkach rozprawa musi się odbyć w ciągu 56 dni. Jeżeli tak się nie stanie, aresztowany zostanie zwolniony za poręczeniem.

Przygotowanie sprawy przed rozpoczęciem rozprawy (4)

Co się dzieje przed rozpoczęciem rozprawy?

W okresie przed rozprawą główną Królewska Służba Oskarżycielska dokonuje analizy, czy dowody w sprawie są na tyle przekonujące, aby uzasadnić oskarżenie. Prokurator poinformuje obrońcę o dowodach, które będą wykorzystane na niekorzyść oskarżonego w czasie procesu. Jeżeli na przykład świadkowie mają zeznawać, oskarżony otrzyma ich pisemne zeznania. Prokurator musi również ujawnić wszystkie materiały, które mogą osłabić lub umocnić oskarżenie. Prokurator jest zobowiązany do ciągłej weryfikacji materiału dowodowego i do ujawnienia każdego dowodu, który będzie weryfikowany.

Pochodzę z innego państwa członkowskiego. Czy muszę przebywać na terytorium Anglii/Walii przed rozpoczęciem rozprawy?

Jeżeli podejrzany nie jest aresztowany lub nie został zwolniony za poręczeniem, może wrócić do swojego kraju. Jeżeli jednak prokurator wymaga, aby dana osoba przebywała w Anglii lub Walii podczas dochodzenia, nie może ona zostać zwolniona za poręczeniem. Sąd może zezwolić na zwolnienie za poręczeniem, jeżeli podejrzany pozostanie w Anglii. Niedochowanie tego warunku stanowi czyn karalny. Jeżeli oskarżony został zwolniony za poręczeniem, musi podać adres w Zjednoczonym Królestwie, pod którym można się z nim kontaktować. Może to być adres obrońcy.

Jeżeli wróciłem do mojego państwa członkowskiego, czy muszę powrócić do Anglii/Walii przed rozprawą?

Prawdopodobnie tak. Na wstępne posiedzenia sądu. Obrońca może jednak zwrócić się z wnioskiem o zwolnienie cię z obowiązku stawiennictwa. Istnieje także możliwość udziału w posiedzeniu za pośrednictwem programu do wideokonferencji.

Czy moja sprawa zawsze będzie rozpoznana na rozprawie?

Sprawa oskarżonego nie musi być koniecznie rozpoznana w sądzie. Królewska Służba Oskarżycielska może zadecydować o umorzeniu postępowania lub zasugerować zastosowanie warunkowego ostrzeżenia (conditional caution), które może obejmować karę grzywny. Jeżeli oskarżony zgodzi się na takie rozwiązanie, oznacza to, że przyznaje, że popełnił przestępstwo. Wzmianka o tym zostanie umieszczona w rejestrze karnym i nie będzie się można od tego odwołać.

Jaki rodzaj dowodów zbierze prokuratura?

Policja przesłucha świadków. Może również zebrać dowody rzeczowe oraz dowody uzyskane na podstawie ekspertyzy kryminalistycznej. Na przykład policja może zatrzymać dokumenty pochodzące z domu lub pracy, może przeszukać samochód lub pobrać próbki DNA (np. włos, ślina etc.).

Czy mogę zapobiec zebraniu pewnych dowodów przez prokuraturę?

Czasami policja musi uzyskać nakaz przeszukania, na który można złożyć zażalenie. Co do zasady nakazy muszą zawierać konkretne informacje na temat przedmiotu i powodów przeszukania. Jeżeli policja nie dokona przeszukania zgodnie z nakazem, dowody zebrane w ten sposób mogą zostać uznane w toku postępowania za niedopuszczalne.

Czy będzie wymagana informacja na temat mojej karalności?

Prokurator zbierze informacje na temat tego, czy oskarżony nie był wcześniej skazany, w tym na temat wyroków skazujących wydanych poza terytorium Zjednoczonego Królestwa.

Czy zarzuty mogą być wycofane przed rozprawą?

Tak. Zależy to od oceny dowodów zebranych przez prokuratora. Obrońca oskarżonego może wnioskować o zmianę zarzutów.

Co się dzieje, jeżeli dana osoba była skazana za ten sam czyn w innym państwie członkowskim?

Jeżeli zapadło ostateczne orzeczenie w innym państwie członkowskim, nie można przeprowadzić rozprawy w tej samej sprawie w innym państwie członkowskim.

Czy mogę przyznać się do winy przed rozprawą?

W większości przypadków można przyznać się do popełnienia zarzucanych czynów przed rozprawą. Jeżeli przyznasz się do winy, co do zasady wymiar kary będzie znacznie niższy niż w przypadku przeprowadzeniu rozprawy. Jeżeli przyznałeś się do winy, nie możesz zaskarżyć wyroku skazującego, a w rejestrze karnym zostanie umieszczona stosowna informacja na ten temat.

Ciekawe strony

Ustawa w sprawie postępowania karnego i dochodzenia z 1996 r. z późn. zm. (Criminal Procedure and Investigations Act 1996 as amended)

Ustawie w sprawie wymiaru sprawiedliwości w sprawach karnych z 2003 r. z późn. zm. (Criminal Justice Act 2003 as amended)

Ustawa w sprawie policji i dowodów w sprawach karnych z 1984 r. (Police and Criminal Evidence Act 1984)

Kodeksy praktyki (Codes of Practice)

Ustawa w sprawie poręczeń z 1976 r. z późn. zm. (Bail Act 1976 as amended)

Ustawa w sprawie ścigania czynów karalnych z 1985 r. z późn. zm., art. 22 (Prosecution of Offences Act 1985 as amended)

Ustawa w sprawie kwalifikowanej przestępczości zorganizowanej i policji z 2005 r. (Serious Organised Crime and Police Act 2005)

Ustawa w sprawie terroryzmu z 2000 r. (Terrorism Act 2000)