Z jakich etapów składa się dochodzenie?
Przesłuchanie
Najpierw przesłuchiwane są osoby, w przypadku których można zakładać, że posiadają informacje przydatne do celów dochodzenia. Do osób tych można zaliczyć pokrzywdzonego, podejrzanego o popełnienie przestępstwa, jeżeli go ustalono, lub świadków. Podejrzany o popełnienie przestępstwa może być przesłuchiwany z aresztu lub z wolnej stopy.
Możliwe jest pobranie różnego rodzaju próbek, które są następnie przekazywane innym organom do analizy. Wszystkie przesłuchania prowadzi policja, w wyjątkowych przypadkach w obecności prokuratora. Jeżeli nie posługujesz się językiem szwedzkim, masz prawo do skorzystania z pomocy tłumacza. Jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że dana osoba popełniła przestępstwo, należy ją o tym poinformować w trakcie przesłuchania.
Zatrzymanie
Jeżeli prokurator uzna, że podejrzenie jest wystarczająco uzasadnione, może wydać postanowienie o zatrzymaniu cię. Jednocześnie musi również zachodzić obawa, że pozostając na wolności, możesz utrudnić prowadzenie dochodzenia, dopuścić się innych przestępstw lub ukryć się przed wymiarem sprawiedliwości. Następnie, w określonym terminie, prokurator musi albo zwolnić cię, albo wystąpić do sądu rejonowego o zastosowanie wobec ciebie tymczasowego aresztowania.
Tymczasowe aresztowanie
Jeżeli jesteś podejrzany o popełnienie ciężkiego przestępstwa i istnieją szczególne powody, by osadzić cię w areszcie, prokurator może zwrócić się do sądu rejonowego o zastosowanie wobec ciebie tymczasowego aresztowania. Posiedzenie w sprawie zastosowania tymczasowego aresztowania musi odbyć się w terminie czterech dni od chwili twojego zatrzymania. Na posiedzeniu sąd rejonowy postanowi, czy należy zatrzymać cię w areszcie, czy też powinieneś zostać zwolniony. W przypadku zastosowania tymczasowego aresztowania, zasadność jego stosowania podlega okresowej kontroli sądu.
Kontynuowanie dochodzenia przez policję
Niezależnie od ewentualnego umieszczenia cię w areszcie, dochodzenie będzie kontynuowane w celu ustalenia, czy istniejące przeciwko tobie podejrzenia są wystarczające do tego, aby postawić cię w stan oskarżenia. Dochodzenie musi zostać przeprowadzone możliwie jak najszybciej, szczególnie w przypadku gdy przebywasz w areszcie. Jeżeli przeprowadzenie dochodzenia wymaga dłuższego czasu, sąd może odbyć więcej posiedzeń w sprawie dalszego stosowania tymczasowego aresztowania. Po zakończeniu dochodzenia policja przekaże jego wyniki prokuratorowi, a także podejrzanemu i jego obrońcy. Przed wydaniem przez prokuratora postanowienia o ewentualnym wniesieniu oskarżenia, ty i twój obrońca macie prawo do uzupełnienia wyników dochodzenia o wszelkie informacje, które waszym zdaniem są istotne.
Przygotowanie obrony
Zarówno tobie, jak i twojemu obrońcy przysługuje prawo do przedkładania na rozprawie własnych dowodów. Możesz też spotykać się ze swoim adwokatem w celu przygotowania się do rozprawy.
Oskarżenie
Jeżeli zdaniem prokuratora obciążające cię dowody są wystarczające do tego, aby sąd wydal wyrok skazujący, ma on obowiązek wnieść przeciwko tobie akt oskarżenia. Z zarzutów musi jasno wynikać, o jakie przestępstwo jesteś podejrzany oraz że czyn, który popełniłeś, stanowi przestępstwo. Zarzuty muszą tez wskazywać, jakie dowody przeciwko tobie zamierza przedłożyć prokurator.
Aby uzyskać więcej informacji na temat twoich praw na poszczególnych etapach dochodzenia, proszę kliknąć na poniższe linki:
Przesłuchanie (1)
Dlaczego policja może chcieć mnie przesłuchać?
Celem przesłuchania jest ustalenie, czy doszło do popełnienia przestępstwa, a jeżeli tak, to czy posiadasz istotne informacje na ten temat. Dotyczy to zarówno świadków, pokrzywdzonych, jak i osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa.
Kto będzie obecny w trakcie przesłuchania?
Zostaniesz przesłuchany przez policję. Przesłuchanie może być przeprowadzone przez jednego lub kilku funkcjonariuszy policji. Prokurator co do zasady nie bierze udziału w przesłuchaniu. Jeżeli jesteś podejrzany o popełnienie przestępstwa, w przypadku którego przysługuje ci prawo do adwokata, możesz zwrócić się o jego ustanowienie i obecność w trakcie przesłuchania.
Jeżeli nie znasz języka szwedzkiego, przysługuje ci również prawo do skorzystania z pomocy tłumacza. Koszty tłumacza pokrywa policja. Zasadniczo nie powinieneś udzielać odpowiedzi na żadne pytania przed przybyciem adwokata i tłumacza. Prokurator i policja zadecydują, kto jeszcze ma prawo uczestniczyć w przesłuchaniu.
Jak będzie przebiegać przesłuchanie?
Na początku przesłuchania policja poinformuje cię o tym, czy jesteś przesłuchiwany w charakterze podejrzanego, czy też z jakiegoś innego powodu. Zostaną ci odczytane twoje prawa. Masz prawo do odmowy składania wyjaśnień oraz do zabierania głosu w trakcie przesłuchania. Wszystko, co powiesz, może być wykorzystane przeciwko tobie. Przesłuchanie może być utrwalone na taśmie lub spisane w formie protokołu.
Jaką rolę w trakcie przesłuchania odgrywa adwokat?
Rola adwokata w trakcie przesłuchania polega na udzielaniu odpowiedzi na każde twojej pytanie oraz na zagwarantowaniu prawidłowego toku przesłuchania. Jeżeli przesłuchanie odbywa się w sposób prawidłowy, adwokat nie ma prawa interweniować. Może mieć jednak prawo do zadawania ci pytań.
Czy w trakcie przesłuchania cokolwiek jest zakazane?
W toku przesłuchania policja nie może wykorzystywać nieprawdziwych informacji, składać przyrzeczeń ani obiecywać korzyści w celu uzyskania przyznania się do winy. Podejrzanemu nie można grozić, wywierać na niego nacisków ani celowo męczyć. Osoba przesłuchiwana ma również prawo do posiłku i koniecznego odpoczynku.
Jak długo mogę być przetrzymywany w celu przesłuchania?
Jeżeli nie zastosowano wobec ciebie tymczasowego aresztowania, nie możesz być przetrzymywany do celów przesłuchania dłużej niż przez sześć godzin. W wyjątkowych przypadkach okres ten może zostać przedłużony o kolejne sześć godzin. Następnie masz prawo oddalić się, chyba że zostaniesz aresztowany. W przypadku nieletnich zastosowanie znajdują odrębne przepisy.
W jaki sposób kończy się przesłuchanie?
Na końcu przesłuchania będziesz miał możliwość odsłuchania nagrania lub zostanie ci odczytany protokół z przesłuchania. Zostaniesz zapytany, czy to, co zostało spisane, w sposób prawidłowy odzwierciedla wszystko, co powiedziałeś w toku przesłuchania.
Co się stanie po przesłuchaniu?
Po przesłuchaniu policja przekaże jego wyniki prokuratorowi lub prowadzącemu sprawę funkcjonariuszowi policji. W przypadku lżejszych przestępstw przekazanie informacji prokuratorowi nastąpi dopiero po zakończeniu dochodzenia. Jeżeli jesteś podejrzany o popełnienie przestępstwa, w przypadku którego prawo przewiduje możliwość zastosowania tymczasowego aresztowania, prokurator będzie informowany po zakończeniu każdej tury przesłuchania. Prokurator postanowi następnie o twoim ewentualnym aresztowaniu lub zwolnieniu.
Zatrzymanie (2)
W jakich przypadkach mogę być zatrzymany?
Jeżeli istnieją podstawy do osadzenia cię w areszcie, możesz zostać zatrzymany do czasu wydania przez sąd postanowienia w tej kwestii. Przesłanki aresztowania zostały wyjaśnione w części Tymczasowe aresztowanie (3). Zatrzymany możesz zostać nawet w przypadku niespełnienia wszystkich przesłanek zastosowania tymczasowego aresztowania. Dotyczy to przypadków, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie, że popełniłeś przestępstwo, przy czym istnieją ważne przyczyny, abyś podczas toczącego się dochodzenia pozostawał w areszcie.
Kto wydaje nakaz zatrzymania?
Osobą, która decyduje o twoim ewentualnym zatrzymaniu, jest prokurator. Z nakazu musi jasno wynikać, o popełnienie jakiego przestępstwa jesteś podejrzany i dlaczego musisz zostać zatrzymany. Jeżeli prokurator nie cofnie nakazu zatrzymania, musi wystąpić do sądu rejonowego z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania nie później niż do godziny dwunastej w południe trzeciego dnia po wydaniu nakazu. W przeciwnym razie prokurator musi cię zwolnić. Sąd rejonowy musi zwołać posiedzenie dotyczące zastosowania tymczasowego aresztowania bezzwłocznie, w żadnym przypadku nie później niż cztery dni po zatrzymaniu lub wykonaniu nakazu zatrzymania.
Kto może mnie zatrzymać?
Jeżeli istnieją do tego podstawy, zatrzymania może dokonać funkcjonariusz policji, w nagłych przypadkach nawet bez nakazu. W przypadku gdy zostałeś ujęty na gorącym uczynku przestępstwa zagrożonego karą pozbawienia wolności lub w chwili ucieczki z miejsca przestępstwa, zatrzymać cię może każda osoba. Te same zasady mają zastosowanie w przypadku, gdy jesteś poszukiwany za popełnienie przestępstwa. Osoba, która cię zatrzyma, musi bezzwłocznie oddać cię w ręce funkcjonariusza policji.
Czy mogę zobaczyć się z adwokatem?
Po zatrzymaniu masz prawo do wystąpienia o ustanowienie obrońcy z urzędu. Ustanowienia obrońcy dokonuje sąd rejonowy na wniosek prokuratora.
Co się dzieje w trakcie mojego zatrzymania?
Podczas zatrzymania policja ma prawo kontynuować twoje przesłuchanie. Obowiązują te same zasady, które obowiązywały podczas pierwszej tury przesłuchań.
Jakie prawa przysługują mi w trakcie zatrzymania?
W trakcie twojego zatrzymania prokurator może wydać postanowienie o zakazie kontaktowania się z pewnymi osobami. Jeżeli musisz zobaczyć się z lekarzem bądź skontaktować się z placówką dyplomatyczną lub konsularną twojego kraju, policja ma obowiązek w tym pośredniczyć. Masz też prawo do kontaktowania się i spotykania ze swoim adwokatem bez obecności osób trzecich. Po zatrzymaniu będziesz przetrzymywany w policyjnej izbie zatrzymań.
Tymczasowe aresztowanie (3)
Kiedy można złożyć wniosek o zastosowanie wobec mnie tymczasowego aresztowania?
Jeżeli zachodzi uprawdopodobnione podejrzenie, że popełniłeś przestępstwo zagrożone karą od jednego roku pozbawienia wolności, może zostać złożony wniosek o zastosowanie wobec ciebie tymczasowego aresztowania. Musi jednak dodatkowo zachodzić obawa, że
- dopuścisz się ucieczki, będziesz ukrywał się przed wymiarem sprawiedliwości lub uchylał od wykonania kary, lub
- pozostając na wolności, zniszczysz dowody lub w inny sposób będziesz utrudniał dochodzenie w sprawie, lub
- popełnisz dalsze przestępstwa.
Tymczasowe aresztowanie co do zasady stosuje się w przypadkach, gdy przestępstwo zagrożone jest karą przynajmniej dwóch lat pozbawienia wolności, chyba że nie ma podstaw do jego zastosowania.
Niezależnie od wagi przestępstwa, sąd może postanowić o umieszczeniu cię w areszcie, jeżeli twoja tożsamość pozostaje nieustalona i odmawiasz podania swojego imienia i nazwiska oraz adresu lub jeżeli istnieją powody, by uważać, że podane przez ciebie informacje są fałszywe. W areszcie możesz zostać umieszczony również wtedy, gdy nie posiadasz miejsca pobytu w Szwecji i zachodzi obawa, że będziesz ukrywał się przed wymiarem sprawiedliwości lub uchylał od wykonania kary, opuszczając terytorium kraju.
W pewnych przypadkach tymczasowe aresztowanie można zastosować nawet wówczas, gdy zachodzi jedynie „uzasadnione podejrzenie”, że popełniłeś przestępstwo. Jest to słabszy stopień podejrzenia niż „podejrzenie uprawdopodobnione”.
Jeżeli można przewidywać, że zostaniesz ukarany jedynie karą grzywny, tymczasowe aresztowanie nie może być zastosowane.
Czy od zastosowania tymczasowego aresztowania można odstąpić ze względu na moją sytuację osobistą?
Sąd będzie musiał rozważyć, czy konieczność zastosowania tymczasowego aresztowania przeważa nad jego ewentualnymi (negatywnymi) konsekwencjami dotyczącymi twojej sytuacji osobistej. W przypadku gdy tymczasowe aresztowanie byłoby dla ciebie nadmiernie uciążliwe lub krzywdzące, należy odstąpić od jego zastosowania. Kwestia ta może mieć znaczenie np. w przypadku przedłużania się dochodzenia.
Co w sytuacji, gdy jestem nieletni?
W przypadku osób w wieku pomiędzy 15 - 18 lat zastosowanie mają odrębne zasady. Oznacza to, że zastosowanie wobec takich osób tymczasowego aresztowania wymaga spełnienia dodatkowych przesłanek. Popełnione przez nieletnich przestępstwo musi być bardzo ciężkie lub też muszą istnieć inne istotne powody uzasadniające ich aresztowanie.
Czy w trakcie posiedzenia dotyczącego tymczasowego aresztowania mogę korzystać z pomocy adwokata i tłumacza?
W posiedzeniu sądu rejonowego dotyczącym tymczasowego aresztowania będziesz uczestniczył osobiście wraz z adwokatem, który został ustanowiony twoim obrońcą z urzędu. Jeżeli złożono wniosek o zastosowanie wobec ciebie tymczasowego aresztowania, zawsze będziesz miał prawo do korzystania z pomocy obrońcy z urzędu. Jeżeli potrzebujesz wsparcia ze strony tłumacza, tłumacz będzie uczestniczył w posiedzeniu celem wyjaśnienia ci jego przebiegu.
Jak będzie przebiegać posiedzenie sądu dotyczące tymczasowego aresztowania?
Na posiedzeniu sądu prokurator wyjaśni, o co jesteś podejrzany. Będziesz mógł zabrać głos. Prokuratorowi, twojemu obrońcy i sędziemu przysługuje prawo do zadawania tobie pytań. Sam decydujesz o tym, czy chcesz na nie odpowiadać. Zazwyczaj na posiedzeniu dotyczącym tymczasowego aresztowania nie przesłuchuje się ani pokrzywdzonego, ani świadków. To, co powiedziałeś w trakcie przesłuchania przez policję, może zostać jednak odczytane. Prokurator może też przedstawić wyniki badań kryminalistycznych lub lekarskich.
Postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania
Po zakończeniu posiedzenia sąd przystępuje do narady, podczas której postanowi, czy należy wobec ciebie zastosować tymczasowe aresztowanie. Sąd ogłosi podjęte w tym zakresie rozstrzygnięcie w twojej obecności. Jeżeli odstąpiono od zastosowania tymczasowego aresztowania, masz prawo natychmiast opuścić salę. Jeżeli jednak zostałeś osadzony w areszcie, sąd jednocześnie wyznaczy termin, w którym prokurator musi najpóźniej wszcząć postępowanie. Zazwyczaj sąd postanawia, że oskarżenie musi zostać wniesione w terminie dwóch tygodni od wydania postanowienia o zastosowaniu tymczasowego aresztowania. W oczekiwaniu na rozprawę główną, która odbędzie się przed sądem rejonowym, będziesz przebywał w areszcie.
Co się stanie, jeżeli dochodzenie nie zostanie zakończone przed upływem terminu wyznaczonego przez sąd rejonowy?
Jeżeli po upływie wyznaczonego przez sąd rejonowy terminu wniesienia oskarżenia nadal posiadasz status podejrzanego, a dochodzenie nie zostało jeszcze zakończone, prokurator może wystąpić z wnioskiem o przedłużenie terminu wniesienia oskarżenia. Może zaistnieć konieczność zwołania nowego posiedzenia sądu w celu postanowienia co do ewentualnego przedłużenia tymczasowego aresztowania. Tego rodzaju posiedzenia przeprowadza się zazwyczaj za pośrednictwem wideokonferencji, co oznacza, że – wraz ze swoim adwokatem – uczestniczysz w nim z miejsca aresztu, prokurator ze swojego biura, a sędzia z sali sądowej w sądzie rejonowym.
Co się dzieje, jeżeli zostałem aresztowany na podstawie słabszego stopnia podejrzenia?
Jeżeli zostałeś aresztowany w charakterze podejrzanego o popełnienie przestępstwa w oparciu o „uzasadnione podejrzenie”, prokurator w terminie jednego tygodnia musi przedstawić dowody na to, że stopień podejrzenia wzrósł do poziomu „podejrzeń uprawdopodobnionych”. W innym przypadku tymczasowe aresztowanie należy uchylić.
Co się dzieje w przypadku europejskiego nakazu aresztowania?
Jeżeli w jakimkolwiek innym państwie członkowskim wystawiono europejski nakaz aresztowania, zostanie on rozpoznany przez sąd państwa, w którym przebywasz. Sąd postanowi, czy należy cię przekazać do państwa wnioskującego (państwo wydania nakazu). W trakcie tego rodzaju posiedzeń masz prawo korzystać z pomocy adwokata i tłumacza. Prokurator może postanowić, że należy cię zatrzymać do momentu zwołania posiedzenia sądu, zaś sąd może postanowić o zastosowaniu wobec ciebie tymczasowego aresztowania do momentu, w którym przekazanie będzie możliwe. Sąd nie będzie zajmował się kwestią twojej winy, jedynie sprawdzi, czy zostały spełnione formalne przesłanki przekazania.
Jakie ograniczenia można nałożyć na przysługujące mi prawo do kontaktowania się z innymi osobami?
W chwili wydania rozstrzygnięcia w przedmiocie zastosowania tymczasowego aresztowania, sąd rejonowy postanowi również o tym, czy prokurator powinien mieć prawo do ograniczania twoich kontaktów ze światem zewnętrznym, czyli ograniczenia dostępu do prasy i telewizji, a także kontaktowania się z rodziną i znajomymi. To samo dotyczy możliwości kontaktowania się z innymi osadzonymi. O zakresie tych ograniczeń decyduje prokurator. W każdym przypadku przysługuje ci jednak prawo do porozumiewania się z adwokatem i kontaktowania z placówką dyplomatyczną lub konsularną twojego kraju.
Czy mam prawo do wysyłania i przyjmowania korespondencji?
Masz prawo do korespondencji z kimkolwiek, cała twoja korespondencja będzie jednak podlegać nadzorowi prokuratora. Listy zawierające jakiekolwiek informacje na temat przestępstwa, o popełnienie którego jesteś podejrzany, nie zostaną przekazane odbiorcy lub informacje te zostaną zamazane. Twoja korespondencja z adwokatem pozostanie tajna, niezależnie od jej treści.
Czy mogę zaskarżyć postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania?
Jeżeli nie zgadzasz się na pobyt w areszcie, możesz zaskarżyć postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania do sądu apelacyjnego. Sąd apelacyjny zbada dokumenty przekazane przez sąd rejonowy bez zwoływania rozprawy i rozstrzygnie, czy twoje osadzenie w areszcie jest zasadne. Pod warunkiem wystąpienia określonych przesłanek istnieje możliwość zaskarżenia postanowienia sądu apelacyjnego do Sądu Najwyższego,.
Czy tymczasowe aresztowanie może zostać uchylone?
Jeżeli ustały powody, dla których zostałeś osadzony w areszcie, prokurator musi wydać postanowienie uchylające tymczasowe aresztowanie. Może to być spowodowane tym, że obciążające cię dowody uległy osłabieniu lub ustały powody przetrzymywania cię w areszcie, przykładowo ustała obawa, że możesz utrudniać prowadzenie dochodzenia. Jeżeli sąd na kolejnym posiedzeniu dotyczącym tymczasowego aresztowania uzna, że ustały przyczyny jego zastosowania, musi bezzwłocznie zarządzić jego uchylenie.
Czy mogę zostać zwolniony za poręczeniem majątkowym?
W Szwecji przepisy prawa nie przewidują możliwości zwolnienia za poręczeniem majątkowym.
Kontynuowanie dochodzenia przez policję (4)
Czy jedynymi dowodami, które przedstawi policja, są dowody obciążające?
Przeprowadzając dochodzenie, policja ma obowiązek zbierać zarówno dowody na twoją korzyść, jak i dowody ciebie obciążające. Jeżeli chcesz, aby policja przesłuchała konkretne osoby, powinieneś omówić to z adwokatem przed zwróceniem się do policji z wnioskiem o ich przesłuchanie.
Czy policja ma prawo dokonać przeszukania, pobierać próbki DNA, odciski palców itp.?
Pod warunkiem uzyskania nakazu prokuratora policja ma prawo dokonać przeszukania twojego mieszkania, miejsca pracy lub każdego innego miejsca istotnego do celów dochodzenia. Dotyczy to wyłącznie przypadków, gdy jesteś podejrzany o popełnienie przestępstwa zagrożonego karą pozbawienia wolności. Prokurator może też wydać nakaz poddania cię przeszukaniu, badaniu lekarskiemu oraz pobrania próbek DNA. W pewnych przypadkach może istnieć konieczność poddania cię badaniu lekarskiemu w celu ustalenia, czy doszło do uszkodzeń twojego ciała i czy można je powiązać z przestępstwem, o popełnienie którego jesteś podejrzany. Jezeli zostałeś zatrzymany lub umieszczony w areszcie, obowiązkowo zostaną pobrane od ciebie odciski palców oraz zostanie wykonane twoje zdjęcie.
Czy mam prawo zapoznać się z wynikami dochodzenia?
W toku dochodzenia policja zbierze materiał, w oparciu o który prokurator postanowi o ewentualnym wniesieniu przeciwko tobie oskarżenia. Przed podjęciem decyzji przez prokuratora masz prawo, z pomocą tłumacza ustnego lub pisemnego, zapoznać się ze wszystkimi wynikami dochodzenia. Zazwyczaj nie ma wystarczająco dużo czasu, aby dokonać pisemnego tłumaczenia zawartości materiału dochodzeniowego na twój język, jesteś jednak uprawniony do zapoznania się z ich treścią przy pomocy tłumacza ustnego. Z wynikami dochodzenia może też zapoznać się twój adwokat.
Co się stanie, jeżeli w toku dochodzenia podejrzenia ulegną zmianie?
Podejrzenia przeciwko tobie mogą w toku dochodzenia ulec zmianie. Oznacza to, że mogą pojawić się nowe podejrzenia, podczas gdy inne mogą okazać się bezzasadne lub trudne do udowodnienia. Ponadto zmianie może ulec także kwalifikacja w odniesieniu do przestępstwa, o którego popełnienie jesteś podejrzany. Policja ma obowiązek poinformować cię o każdej dokonanej zmianie.
Przygotowanie obrony (5)
Czy mam prawo domagać się przeprowadzenia dodatkowych czynności dochodzeniowych?
Zarówno tobie, jak i twojemu adwokatowi przysługuje prawo wystąpienia do policji z wnioskiem o przeprowadzenie dodatkowych, uznanych przez was za niezbędne, czynności dochodzeniowych. Dotyczy to zarówno przesłuchania różnych osób, przeprowadzenia dowodów z dokumentów, jak i uzyskania opinii biegłych.
Niezwykle istotne jest to, abyś dokładnie przeanalizował wyniki dochodzenia, tak by materiał przedstawiony prokuratorowi, który stanowi podstawę dla jego dalszych postanowień, był jak najbardziej kompletny. Chociaż materiał dochodzeniowy można również uzupełniać po wniesieniu oskarżenia, z twojego punktu widzenia lepiej jest, abyś przekonał prokuratora do umorzenia sprawy i w ten sposób uniknął oskarżenia.
Czy mój adwokat może przeprowadzić własne dochodzenie?
Zarówno tobie, jak i twojemu adwokatowi przysługuje prawo do przeprowadzenie własnego dochodzenia. Problem polega jednak na tym, że zazwyczaj dysponujecie ograniczonym czasem na jego przeprowadzenie, zwłaszcza jeżeli przebywasz w areszcie. Dodatkowo, co do zasady, twój adwokat może mieć trudności z otrzymaniem zapłaty od sądu za przeprowadzenie własnego dochodzenia. Mimo to prawo w żaden sposób nie stoi na przeszkodzie, aby takie dochodzenie przeprowadzić.
Oskarżenie (6)
W jakich okolicznościach prokurator może wnieść oskarżenie?
Jeżeli prokurator uważa, że wydanie wyroku skazującego wobec ciebie jest prawdopodobne, ma prawo wnieść przeciwko tobie oskarżenie. W takim przypadku prokurator wystąpi do sądu rejonowego z wnioskiem o wydanie nakazu stawiennictwa, wskazując przestępstwo, o popełnienie którego jesteś podejrzany, powody, dla których cię podejrzewa, oraz przedstawiając zebrany materiał dowodowy.
Kiedy należy wnieść oskarżenie?
Jeżeli zostałeś osadzony w areszcie, prokurator musi wnieść oskarżenie w wyznaczonym przez sąd terminie. W innym przypadku sąd uchyli postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania.
Jeżeli nie przebywasz w areszcie, prokurator musi wnieść oskarżenie przed upływem terminu przedawnienia przestępstwa. Termin przedawnienia przestępstwa wynosi dwa lata lub więcej w zależności od wagi przestępstwa: im cięższe przestępstwo, tym dłuższy termin przedawnienia. Obecnie w przypadku niektórych bardzo ciężkich przestępstw, takich jak zabójstwo, prawo nie przewiduje terminu przedawnienia.
Kiedy sąd rejonowy rozpozna sprawę?
Po wniesieniu oskarżenia sąd rejonowy wezwie ciebie i inne osoby na rozprawę celem przesłuchania. Jeżeli przebywasz w areszcie, rozprawa musi zostać przeprowadzona w najkrótszym możliwym terminie, nie później niż dwa tygodnie od dnia, w którym wniesiono oskarżenie.
W przypadku osób, które nie ukończyły 18 lat, przewidziano odrębne terminy. Rozprawa główna co do zasady odbędzie się w terminie dwóch tygodni od chwili wniesienia oskarżenia.
Czy istnieją alternatywne rozwiązania dla wniesienia oskarżenia?
Jeżeli przestępstwo nie należy do gatunku przestępstw ciężkich i przyznasz się do winy, prokurator może nałożyć na ciebie karę w postępowaniu nakazowym, bez wnoszenia oskarżenia. Prokurator wyda nakaz i ustali w nim wysokość grzywny, którą będziesz musiał zapłacić. Jeżeli przyznasz się do winy i zapłacisz grzywnę, rozprawa nie odbędzie się. Nie przysługuje ci możliwość zaskarżenia kary nałożonej w postępowaniu nakazowym. W rejestrze skazanych zostanie odnotowana informacja, że zgodziłeś się przyjąć karę nałożoną w postępowaniu nakazowym.
Ciekawe strony
Sądy w Szwecji
Prokuratura Szwedzka
Gdzie odbędzie się rozprawa i kto może w niej uczestniczyć?
Rozprawa co do zasady odbywa się w sądzie rejonowym właściwym dla miejsca popełnienia przestępstwa. Rozprawy są jawne, z wyjątkiem pewnych spraw dotyczących przestępstw przeciwko wolności seksualnej i obyczajowości, spraw, w których podejrzany jest osobą nieletnią, oraz spraw o przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu państwa. W niektórych innych przypadkach jawność rozprawy może zostać w całości lub w części wyłączona. Każdy, kto zakłóca przebieg rozprawy lub wpływa na zeznania świadków, może zostać usunięty z sali rozpraw.
Kto rozpoznaje sprawę?
Sąd składa się co do zasady z przewodniczącego składu orzekającego, który jest prawnikiem, oraz trzech ławników. Ławnicy nie mają wykształcenia prawniczego i mianuje ich organ wykonawczy gminy w obrębie właściwości sądu rejonowego. Dodatkowo w rozprawie uczestniczy protokolant sądowy. Przedstawiciele sądu zasiadają przy jednym stole, prokurator przy drugim stole, zaś ty i twój obrońca przy trzecim. Przy odrębnym stole zasiadają ewentualni świadkowie.
Co się stanie, jeżeli w trakcie rozprawy ujawnione zostaną nowe informacje?
Jeżeli w trakcie rozprawy pojawią się nowe okoliczności, prokurator może zmienić akt oskarżenia. Jeżeli w odniesieniu do pewnych zarzutów przyznasz się do winy, może to oznaczać, że prokurator nie będzie musiał w ich zakresie szczegółowo przedstawiać obciążających cię dowodów. Przyznanie do winy nie uprawnia cię jednak do negocjowania z prokuratorem możliwości wymierzenia łagodniejszej kary.
Czy muszę być obecny na rozprawie?
W przypadku mniej poważnych przestępstw, do których popełnienia przyznasz się, sprawa może zostać rozpoznana bez twojego udziału. Co do zasady jednak w rozprawie musisz uczestniczyć osobiście. Jeżeli nie jesteś obecny na rozprawie, sąd może nałożyć na ciebie warunkową grzywnę lub nakazać doprowadzenie przez policję. Warunkową grzywną jest określona z góry kwota pieniężna, którą musisz zapłacić.
Czy mogę skorzystać z pomocy tłumacza?
Jeżeli nie znasz języka szwedzkiego, możesz skorzystać z pomocy tłumacza, który przetłumaczy tobie wszystko, o czym będzie mowa na rozprawie. Jeżeli chcesz skorzystać z jego pomocy, ważne jest, abyś odpowiednio wcześnie poinformował o tym sąd rejonowy. Zazwyczaj tłumacz jest obecny na sali sądowej, lecz możliwe jest również przeprowadzenie tłumaczenia za pomocą połączenia telefonicznego.
Czy mogę i czy muszę posiadać obrońcę?
W Szwecji nie istnieje przymus adwokacki i na rozprawie możesz bronić się sam. Jeżeli przysługuje ci prawo do obrońcy z urzędu i nie sprzeciwiłeś się jego ustanowieniu, sąd wyznaczy ci adwokata, który będzie działał w charakterze obrońcy z urzędu. Jeżeli chcesz, by był nim konkretny adwokat, musisz odpowiednio wcześnie poinformować o tym sąd. Jeżeli nie jesteś zadowolony z wyznaczonego adwokata, pod pewnymi warunkami możesz go zmienić.
Czy na rozprawie mogę zabrać głos i co się stanie, jeżeli tego nie zrobię?
Oskarżony zawsze ma prawo do zabrania głosu na rozprawie. Z drugiej strony, nie stanowi to jego obowiązku. To, czy korzystniej jest zabrać głos, czy też zachować milczenie, zależy od okoliczności każdej konkretnej sprawy. Oskarżony nie musi składać przyrzeczenia prawdomówności i nie ma obowiązku mówienia prawdy. Jeżeli jednak powiesz nieprawdę i zostanie to ujawnione przez prokuratora lub sąd, może to wpłynąć na wiarygodność wszystkich twoich wcześniejszych wyjaśnień.
Jak przebiegają czynności dowodowe?
Przed rozpoczęciem rozprawy masz prawo zapoznać się z dowodami przedstawionymi przez prokuratora. Świadkowie, którzy będą zeznawać na rozprawie, musieli być również przesłuchiwani w toku dochodzenia, i ich zeznania winny w całości znajdować się w materiałach policji pochodzących z tego etapu postępowania dochodzenia. Masz prawo za pośrednictwem swojego obrońcy zadawać pytania świadkom powołanym przez prokuratora oraz podważać podawane przez nich informacje.
Jeżeli chcesz, możesz przedkładać własne dowody. Dotyczy to zarówno dowodów ze świadków, z dokumentów, jak i innych dowodów. Świadkowie zeznający na twoją korzyść również powinni być przesłuchani przez policję w toku dochodzenia. Jeżeli tego nie uczyniono, prokurator może zażądać, aby zostali najpierw przesłuchani przez policję, co oznacza, że rozprawa może zostać odroczona i odbędzie się w innym terminie. Twój adwokat rozpocznie rozprawę, przedstawiając własnych świadków, którym zarówno prokurator, jak i sąd mogą zadawać pytania.
Sąd może odrzucić dowody, które nie mają związku ze sprawą. Materiały wskazujące, że jesteś osobą przyzwoitą lub inne dowody świadczące o twoim usposobieniu nie mają co do zasady żadnej wartości dowodowej bądź ich wartość jest stosunkowo niewielka.
Jak rozpoczyna się rozprawa?
Rozprawa rozpoczyna się odczytaniem przez prokuratora zarzutów stanowiących podstawę oskarżenia. Następnie pełnomocnik pokrzywdzonego przedstawi ewentualne roszczenia odszkodowawcze. Twój obrońca poinformuje sąd, czy przyznajesz się do winy w związku z przestępstwem, o którego popełnienie zostałeś oskarżony, oraz o twoim stanowisku w odpowiedzi na przedstawione roszczenia odszkodowawcze.
Prokurator przedstawi następnie szczegółowo swoją opinię na temat zdarzenia i odniesie się do wszystkich dowodów przedłożonych na piśmie. Swoją opinię na temat zdarzenia może w dalszej części rozprawy przedstawić także twój obrońca; twój obrońca może również odnieść się do wszystkich dowodów przedłożonych na piśmie.
W jaki sposób zostanę przesłuchany i w jaki sposób zostanie przesłuchany pokrzywdzony?
Jeżeli na rozprawie obecna jest ofiara przestępstwa (strona pokrzywdzona), zostanie ona przesłuchana. Przesłuchanie rozpocznie prokurator, ale pełnomocnik pokrzywdzonego, twój adwokat i sąd również mogą zadawać pytania pokrzywdzonemu. Po zakończeniu przesłuchania pokrzywdzonego będziesz mógł zabrać głos. Zanim prokurator zacznie zadawać ci pytania, masz prawo wygłosić oświadczenie. Twój obrońca, pełnomocnik pokrzywdzonego i sąd mogą również zwracać się do ciebie z pytaniami.
W jaki sposób będą przesłuchiwani świadkowie?
Po zakończeniu twojego przesłuchania zeznawać będą świadkowie. Najpierw przesłuchani zostaną świadkowie powołanie przez prokuratora. Świadkom mogą zadawać pytania prokurator, obrońca i pełnomocnik pokrzywdzonego oraz sąd. Wszystkie przesłuchania – pokrzywdzonego, twoje i świadków – zostaną utrwalone za pomocą urządzeń rejestrujących dźwięk i obraz.
Badanie mojej sytuacji osobistej
Po przedstawieniu dowodów analizie poddana zostanie twoja sytuacja osobista. Oznacza to badanie twojej sytuacji finansowej, mieszkaniowej, rodzinnej, problemów uzależnieniowych (nadużycia) oraz ewentualnych poprzednich wyroków skazujących w Szwecji i innych krajach. Celem analizy jest ustalenie, jaka kara, w granicach zagrożenia przewidzianych dla popełnionego czynu, będzie najodpowiedniejsza.
W jaki sposób zakończy się rozprawa?
Na końcu rozprawy prokurator, pokrzywdzony lub jego pełnomocnik oraz twój obrońca przedstawią swoje mowy końcowe (głosy stron). W trakcie tego etapu prokurator oraz pełnomocnik i obrońca starają się przekonać sąd co do rozstrzygnięcia sprawy oraz co do kary, którą należy ci wymierzyć w przypadku skazania.
Kiedy i jak poznam rozstrzygnięcie sądu?
Sąd może wydać wyrok tego samego dnia, po krótkiej naradzie, albo ogłosić go po upływie około jednego tygodnia. „Wyrokowanie” oznacza, że sąd odczytuje streszczenie wyroku w twojej obecności. Jeżeli wyrok ogłaszany jest w innym dniu niż dzień rozprawy, może się to odbyć bez twojej obecności. Wyrok, jako że zawsze ma formę pisemną, zostanie przesłany tobie i twojemu adwokatowi.
Jakie kary mogą zostać nałożone?
Kara pozbawienia wolności – w określonym wymiarze, nie krótszym niż 14 dni i nie dłuższym niż 18 lat, lub kara dożywotniego pozbawienia wolności. Kary pozbawienia wolności przekraczające sześć miesięcy odbywa się w zakładzie karnym. Kary pozbawienia wolności przez krótszy okres pod pewnymi warunkami można odbywać w systemie dozoru elektronicznego.
Nadzór ochronny – monitorowanie przez określony czas, zazwyczaj przez okres jednego roku, po którym następuje dwuletni okres próby. Karę tę można nałożyć łącznie z karą grzywny, karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą trzech miesięcy, nakazem wykonywania pracy na cele społeczne oraz nakazem poddania się leczeniu w związku z nadużyciami lub chorobą.
Kara warunkowa – okres próby nieprzekraczający dwóch lat. Karę warunkową orzeka się zazwyczaj łącznie z karą grzywny lub nakazem wykonywania pracy na cele społeczne.
Grzywna – w postaci grzywny kwotowej w określonej wysokości lub grzywny dochodowej orzekanej w stawkach dziennych, których wysokość ustalana jest na podstawie wagi przestępstwa i twoich dochodów. Minimalna grzywna kwotowa wynosi 200 SEK (ok. 20 EUR), minimalna grzywna dochodowa wynosi 30 stawek dziennych po 50 SEK (ok. 150 EUR).
Praca na cele społeczne – kara orzekana łącznie z nadzorem ochronnym lub karą warunkową. Kara ta oznacza konieczność bezpłatnego przepracowania określonej liczby godzin, pomiędzy 40 a 240, w czasie wolnym.
Umieszczenie pod opieką – wobec osób uzależnionych może zostać orzeczone przymusowe leczenie, natomiast każda osoba cierpiąca z powodu poważnych zaburzeń psychicznych może zostać umieszczona pod opieką sądowego zakładu psychiatrycznego.
Dla nieletnich przewidziano możliwość zastosowania innych kar, tj.: kary umieszczenia w zakładzie poprawczym lub zakładzie opiekuńczym dla nieletnich.
Czy mogę zaskarżyć wyrok sądu rejonowego?
Wyrok sądu rejonowego może zaskarżyć zarówno prokurator, jak i osoba skazana. Od tej zasady istnieją wyjątki w sytuacji, gdy przewidzianą karą jest jedynie kara grzywny, lub – w przypadku zaskarżenia przez prokuratora – jeżeli zostałeś uniewinniony od zarzutów popełnienia lżejszego przestępstwa. W takich przypadkach rozpoznanie apelacji wymaga zgody sądu apelacyjnego.
Jakich zmian wyroku sądu rejonowego mogę się domagać?
Możesz wnieść apelację, żądając uniewinnienia albo złagodzenia kary. Nie musisz szczegółowo uzasadniać apelacji, lecz czasami może to okazać się dla ciebie korzystne.
Co się dzieje w odniesieniu do dowodów przedstawionych w sądzie rejonowym?
Składając apelację, musisz wskazać, jakie dowody winien zbadać sąd apelacyjny. Możesz też przedłożyć sądowi apelacyjnemu nowe wnioski dowodowe. Odtworzone zostaną nagrania audiowizualne utrwalone podczas przesłuchań, które odbyły się w sądzie rejonowym. Co do zasady osoby przesłuchiwane wówczas nie będą musiały składać zeznań po raz kolejny w sądzie apelacyjnym. To samo dotyczy składanych przez ciebie wyjaśnień. W sądzie apelacyjnym dodatkowe przesłuchania mogą mieć miejsce tylko w wyjątkowych przypadkach.
W jakim terminie należy wnieść apelację?
Apelację należy wnieść w terminie trzech tygodni od dnia wydania wyroku sądu rejonowego. Jeżeli apelacja zostanie wniesiona w tym terminie, prokurator ma tydzień, aby postanowić, czy również chce wnieść apelację.
Kiedy zostanie rozpoznana apelacja?
Jeżeli składasz apelację, przebywając w areszcie, sąd apelacyjny musi rozpocząć rozprawę w terminie ośmiu tygodni od dnia wydania wyroku sądu rejonowego. W innym przypadku należy założyć, że sąd apelacyjny rozpozna apelację po upływie od trzech do dwunastu miesięcy.
Jak będzie przebiegała rozprawa apelacyjna?
Rozprawa główna przed sądem apelacyjnym toczy się według takiej samej procedury jak rozprawa przed sądem rejonowym. Największa różnica polega na tym, że ty i inne przesłuchiwane w toku rozprawy przed sądem rejonowym osoby nie zostaniecie przesłuchani ponownie, zamiast tego sąd apelacyjny zapozna się z nagraniami utrwalonymi w toku rozprawy w sądzie rejonowym.
Czy sąd apelacyjny może zaostrzyć nałożoną na mnie karę?
Jeżeli jesteś jedyną osobą, która wniosła apelację, sąd apelacyjny nie może wymierzyć ci surowszej kary niż ta, którą orzekł sąd rejonowy. Jeżeli apelację wniósł również prokurator, sąd apelacyjny może orzec albo łagodniejszą, albo surowszą karę.
Co się stanie, jeżeli moja apelacja do sądu apelacyjnego okaże się nieskuteczna?
Jeżeli twoja apelacja złożona do sądu apelacyjnego okazała się nieskuteczna, istnieje możliwość wniesienia kasacji do Sądu Najwyższego. Aby Sąd Najwyższy mógł zająć się twoją sprawą, konieczne jest uzyskanie zezwolenia na wniesienie kasacji, co oznacza, że rozpoznanie sprawy wymaga spełnienia szczególnych przesłanek.
Czy jeżeli zostanę uniewinniony przysługuje mi prawo do odszkodowania?
Jeżeli zostałeś uniewinniony, a od wyroku nie wniesiono środka odwoławczego, przysługuje ci prawo do odszkodowania za czas zatrzymania i pobytu w areszcie. Odszkodowanie obejmuje utracone zarobki lub dochody oraz ekwiwalent za utratę wolności. Twoje roszczenie odszkodowawcze zostanie rozpoznane przez Kancelarię Ministra Sprawiedliwości. Jeżeli nie zostałeś pozbawiony wolności, odszkodowanie możesz otrzymać wyłącznie z tytułu takich kosztów, jak np. koszty przedłożenia dowodów itp.
Czy informacja o wyroku zostanie umieszczona w jakimkolwiek rejestrze?
Informacja o wyroku skazującym zostanie umieszczona m.in. w rejestrze karnym. To, jak długo informacja o wyroku będzie widnieć w rejestrze karnym, zależy od wymierzonej kary. W razie uniewinnienia wpis zostanie usunięty. Sam nie masz żadnego wpływu na informacje znajdujące się w rejestrze. Wpis jest dostępny dla ciebie i niektórych organów szwedzkiego wymiaru sprawiedliwości oraz organów wymiaru sprawiedliwości innych państw członkowskich.
Kiedy następuje uprawomocnienie się wyroku skazującego?
Wyrok skazujący uprawomocnia się w chwili, gdy upłynie termin do wniesienia środka odwoławczego lub gdy Sąd Najwyższy rozstrzygnie sprawę: nie wyrażając zgody na wniesienie kasacji albo wydając wyrok. Istnieje też kilka możliwości poddania się wyrokowi przed upływem terminu do wniesienia środka odwoławczego i w następstwie rozpoczęcie odbywania kary.
Czy po uprawomocnieniu się wyroku mogę być sądzony ponownie?
W przypadku gdy zostałeś osądzony za określone przestępstwo, sąd nie będzie mógł sądzić cię za nie ponownie, chyba że zaistnieją nadzwyczajne okoliczności. Zdarza się to mniej więcej raz w roku. Co do zasady reguła ta znajduje również zastosowanie w stosunku do przestępstw, za które byłeś ścigany w innym państwie członkowskim.
Czy istnieje możliwość odbycia kary w kraju pochodzenia?
Jeżeli takie jest twoje życzenie, możesz skorzystać z możliwości odbycia kary w kraju swojego pochodzenia. W takim przypadku ze stosownym wnioskiem musisz zwrócić się do Szwedzkiej Służby Więziennej i Probacyjnej. W przeciwnym razie kara zostanie wykonana w Szwecji.
Ciekawe strony
Kancelaria Ministra Sprawiedliwości
Szwedzka Służba Więzienna i Probacyjna
