Oskarżeni (postępowanie karne)

Przygotowanie do rozprawy

Kto wzywa mnie do stawiennictwa w sądzie i jak się to odbywa

Prokurator sporządza akt oskarżenia, ustala datę rozprawy oraz wzywa do stawiennictwa oskarżonego, pokrzywdzonego oraz świadków, co najmniej w terminie 15 dni przed rozprawą lub też w terminie 30 dni przed rozprawą, jeśli strony mieszkają w innych państwach europejskich.

Porządek rozprawy

Jaki sąd będzie rozpoznawał sprawę

Do podstawowych sądów w sprawach karnych należą sądy do spraw wykroczeń, sąd ds. występków w sprawach o występki oraz sąd apelacyjny w trzyosobowym składzie lub wielka ława przysięgłych w sprawach o zbrodnie. Co do zasady sądem właściwym w sprawie jest sąd właściwy dla miejsca popełnienia przestępstwa.

Czy rozprawa będzie jawna

Tak, chyba że jawność rozprawy może godzić w dobre obyczaje lub istnieją powody do ochrony prywatności stron postępowania.

Kto rozstrzyga w sprawie

Rozstrzygnięcia w sprawach toczących się przed sądami niższego rzędu wydają sędziowie, a w sprawach toczących się przed wielką ławą przysięgłych – sędziowie i ława przysięgłych.

Czy zarzuty mogą ulec zmianie w trakcie rozprawy

Możliwa jest zmiana zarzutu na podobny. Dokonanie prawidłowej subsumpcji okoliczności faktycznych, które są przedmiotem sprawy, bądź jak najdokładniejsze ich ustalenie leży w wyłącznej gestii sądu.

Co stanie się, jeśli w trakcie rozprawy przyznam się do niektórych lub wszystkich zarzutów

Jeśli przyznasz się do konkretnych zarzutów, sąd uwzględni to przy orzekaniu kary. Może mieć to wpływ na złagodzenie wymiaru kary.

Jakie prawa przysługują mi podczas rozprawy?

Czy muszę być obecny podczas rozprawy

Nie musisz być obecny. Możesz być reprezentowany przez adwokata, chyba że sąd uzna twoją obecność za konieczną.

Jeśli mieszkam w innym państwie członkowskim, czy mogę uczestniczyć w rozprawie za pośrednictwem wideokonferencji

Nie istnieje taka możliwość, ponieważ przepisy prawa jeszcze tego nie przewidują.

Czy będę obecny podczas całej rozprawy

Nie musisz być obecny. Możesz się stawić, a następnie opuścić salę rozpraw, po czym będzie cię reprezentował twój adwokat.

Czy otrzymam pomoc tłumacza, jeśli nie rozumiem, co się dzieje na rozprawie

Jeśli nie znasz języka postępowania sądowego, sąd ma obowiązek przydzielić ci tłumacza.

Czy muszę mieć adwokata? Czy otrzymam pomoc obrońcy z urzędu? Czy mogę zmienić adwokata

W sprawach o zbrodnie, bądź w sprawach przed Sądem Kasacyjnym musisz mieć adwokata. Jeśli nie jesteś w stanie samodzielnie wybrać adwokata, sąd ma obowiązek wyznaczyć ci obrońcę z urzędu. Masz prawo do zmiany adwokata, chyba że w sprawie przed sądem wyższego rzędu został on wyznaczony przez sąd (z urzędu).

Czy mogę zwracać się do sądu? Czy muszę zabierać głos na rozprawie

Możesz zabierać głos na rozprawie, ale nie jesteś do tego zobowiązany. Masz prawo zachować milczenie.

Jaki są skutki zatajenia prawdy podczas rozprawy

Nie masz obowiązku mówienia prawdy. Składanie fałszywych oświadczeń przez oskarżonego nie stanowi przestępstwa.

Jakie mam prawa w związku z obciążającymi mnie dowodami?

Czy mogę podważać obciążające mnie dowody

Możesz i masz prawo podważać dowody na potrzeby swojej obrony, wnosząc inne dowody, przytaczając dowody, które obalą obciążające cię dowody, bądź powołując własnych świadków.

Jakie dowody na swoją obronę mogę przytaczać przed sądem

Możesz przedstawiać dowody z dokumentów, powoływać świadków i biegłych.

W jakich okolicznościach mogę przytaczać takie dowody

Nie jest to niczym uwarunkowane; możesz przedstawiać dowody przed sądem bez powiadamiania kogokolwiek.

Czy mogę wynająć prywatnego detektywa do zebrania dowodów? Czy takie dowody są dopuszczalne

Możesz, a takie dowody zostaną dopuszczone, jeżeli zostały pozyskane zgodnie z prawem.

Czy mogę powoływać świadków na swoją obronę

Możesz powołać tylu świadków, ilu chcesz, a sąd musi dopuścić przesłuchanie tylu świadków obrony, ilu jest świadków oskarżenia.

Czy ja lub mój adwokat możemy zadawać pytania innym świadkom w sprawie? Czy możemy podważać ich zeznania

Ty i twój adwokat możecie zadawać pytania świadkom i podważać ich zeznania dowodowe.

Czy informacje z rejestru karnego na mój temat będą brane pod uwagę

Sąd przy wymierzaniu kary weźmie pod uwagę wyroki skazujące łącznie na ponad sześć miesięcy pozbawienia wolności, jeżeli oskarżony zostanie ponownie uznany za winnego.

Czy poprzednie wyroki skazujące wydane w innych państwach członkowskich będą brane pod uwagę

Tylko jeśli znalazły się twoim rejestrze karnym.

Co dzieje się na końcu rozprawy?

Jakie są możliwe rozstrzygnięcia

Uniewinnienie oskarżonego, jeśli sąd nie jest przekonany, czy oskarżony popełnił przestępstwo, jeśli sąd ma co do tego wątpliwości, bądź z innych powodów przewidzianych prawem, oraz jeśli zachodzą przesłanki odstąpienia od wymierzenia kary (m.in. w przypadku gdy oskarżony wyrazi szczerą skruchę).

Uznanie oskarżonego za winnego i skazanie na karę, kiedy sąd jest przekonany o tym, że oskarżony popełnił przestępstwo.

Umorzenie postępowania karnego następuje w przypadku śmierci oskarżonego, wycofania skargi przez pokrzywdzonego, przedawnienia karalności przestępstwa lub objęcia danego przestępstwa abolicją.

Stwierdzenie niedopuszczalności ścigania przestępstwa, jeśli w sprawie zapadło odpowiednie orzeczenie, nie ma skargi (jeśli wymagana), roszczenia lub zezwolenia na wszczęcie ścigania.

Zestawienie możliwych kar

Kary główne: kara pozbawienia wolności (dożywotniego lub na okres od 5 do 20 lat), umieszczenie w zakładzie zamkniętym (na okres od 10 dni do 5 lat), kara aresztu (na okres od 1 dnia do 1 miesiąca), kara pieniężna (w wysokości od 150 do 15 000 EUR), kara grzywny (w wysokości od 29 do 590 EUR), umieszczenie w zakładzie poprawczym dla młodocianych lub umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym.

Kary dodatkowe: pozbawienie praw publicznych, zakaz wykonywania zawodu, podanie wyroku do wiadomości publicznej.

Środki zabezpieczające: umieszczenie w zakładzie zamkniętym sprawców uznanych za niepoczytalnych, skierowanie osób uzależnionych od alkoholu i środków odurzających do zakładów leczenia odwykowego, skierowanie do ośrodka pracy, zakaz zamieszkania w danej okolicy, deportacja cudzoziemców, przepadek.

Jaka rolę odgrywa pokrzywdzony podczas rozprawy?

Pokrzywdzony uczestniczy w rozprawie w roli strony lub świadka. Będąc stroną w sprawie (lub powodem cywilnym przytaczającym dowody na obalenie dowodów obrony), pokrzywdzony występuje o rekompensatę w formie zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub uraz psychiczny, bądź jako świadek oskarżenia.

Jeśli pokrzywdzony występuje w charakterze powoda cywilnego, musi złożyć takie oświadczenie przed rozpoczęciem postępowania dowodowego na rozprawie.