Α) Αν είμαι αλλοδαπός, επηρεάζεται η έρευνα;
Εάν ως κατηγορούμενος δηλώσετε ότι δεν μιλάτε τη γλώσσα στην οποία διεξάγεται η διαδικασία, έχετε το δικαίωμα να χρησιμοποιήσετε διερμηνέα και μεταφραστή.
Β) Ποια είναι τα στάδια της έρευνας;
i) Στάδιο συλλογής αποδεικτικών στοιχείων / Εξουσία ανακριτικών αρχών
Η ποινική διαδικασία αρχίζει με προπαρασκευαστικές ενέργειες, προγενέστερες της ποινικής δίωξης, οι οποίες κυρίως συνίστανται στη λήψη καταγγελιών για αξιόποινες πράξεις ή άλλων καταγγελιών, οι οποίες στη συνέχεια εξετάζονται και εκδίδεται απόφαση για τη λήψη περαιτέρω μέτρων.
Εάν βάσει συγκεκριμένων στοιχείων εικάζεται ότι έχετε τελέσει έγκλημα και πρόκειται να καταθέσετε επ’ αυτού, έχετε το δικαίωμα της σιωπής, καθώς και το δικαίωμα να λάβετε νομική συνδρομή.
Εάν δικαιολογείται η άσκηση της ποινικής δίωξης, το επόμενο βήμα της ποινικής διαδικασίας είναι η προετοιμασία της υπόθεσης πριν από τη δίκη. Ανάλογα με τη βαρύτητα του εγκλήματος, η προετοιμασία της υπόθεσης πριν από τη δίκη μπορεί να λάβει τη μορφή ανάκρισης, συνοπτικής ανάκρισης ή της λεγόμενης «κατεπείγουσας» ανάκρισης.
Στη συνέχεια, μπορεί να σας απαγγελθούν κατηγορίες. Πρέπει να λάβετε αμελλητί γνώση αυτών, ενώ ως κατηγορούμενος μπορείτε να υποβάλετε ένσταση κατά των κατηγοριών εντός τριών εργάσιμων ημερών.
Σε περίπτωση που απαγγελθούν κατηγορίες σε βάρος σας, ως κατηγορούμενος έχετε ορισμένα δικαιώματα, όπως το δικαίωμα να καταθέσετε για όλα τα πραγματικά περιστατικά για τα οποία κατηγορείστε και για τα σχετικά αποδεικτικά στοιχεία, καθώς επίσης το δικαίωμα να παραμείνετε σιωπηλός. Μπορείτε να καταθέσετε σχετικά με πραγματικά περιστατικά, να προσκομίσετε, να υποβάλετε και να λάβετε αποδεικτικά στοιχεία στο πλαίσιο της υπεράσπισής σας, καθώς και να υποβάλετε προτάσεις, αιτήσεις και ένδικα μέσα.
Έχετε το δικαίωμα να επιλέξετε και να συμβουλευτείτε δικηγόρο, μεταξύ άλλων και κατά τη διάρκεια διαδικαστικών πράξεων που διενεργούνται από τις αρχές επιβολής του νόμου ή από το δικαστήριο. Ωστόσο, κατά την εξέτασή σας, δεν μπορείτε να συμβουλευτείτε τον συνήγορο υπεράσπισης ως προς τον τρόπο που θα απαντήσετε στις ερωτήσεις που σας υποβάλλονται. Μπορείτε να ζητήσετε να παρίσταται ο συνήγορος υπεράσπισής σας κατά την εξέταση, καθώς και να μετέχει σε άλλες διαδικαστικές πράξεις που διενεργούνται στο πλαίσιο της προετοιμασίας της υπόθεσης πριν από τη δίκη.
Μπορείτε να ασκήσετε τα δικαιώματά σας αυτοπροσώπως ή μέσω του συνηγόρου υπεράσπισής σας.
Εάν δεν έχετε την οικονομική δυνατότητα να προσλάβετε συνήγορο υπεράσπισης, δικαιούστε δωρεάν υπεράσπιση ή υπεράσπιση με την καταβολή μειωμένων εξόδων. Ωστόσο, πρέπει να αποδείξετε ότι έχετε το εν λόγω δικαίωμα.
Οι αρχές επιβολής του νόμου και το δικαστήριο πρέπει πάντοτε να σας ενημερώνουν για τα δικαιώματά σας, καθώς και για τη σημασία της ομολογίας, και να διασφαλίζουν ότι είστε σε θέση να ασκήσετε πλήρως τα δικαιώματά σας.
ii) Αστυνομική κράτηση
Η αστυνομική κράτηση συνιστά διαδικαστικό μέτρο το οποίο συνεπάγεται βραχυχρόνιο περιορισμό της ελευθερίας προσώπου που κατηγορείται για την τέλεση εγκλήματος.
Ως κατηγορούμενος ενδέχεται να τεθείτε υπό αστυνομική κράτηση στο πλαίσιο της ποινικής διαδικασίας εάν συντρέχει κάποιος από τους λόγους επιβολής προσωρινής κράτησης και εάν, λόγω του κατεπείγοντος χαρακτήρα της υπόθεσης, δεν μπορεί να ληφθεί εκ των προτέρων απόφαση προσωρινής κράτησης. Θα τεθείτε σε αστυνομική κράτηση και η αστυνομία πρέπει να σας ενημερώσει για τους λόγους της κράτησης και να σας εξετάσει χωρίς καθυστέρηση.
Εάν, στη συνέχεια, πρέπει να τεθείτε υπό προσωρινή κράτηση, η σχετική πρόταση πρέπει να υποβληθεί από τον εισαγγελέα εντός 48 ωρών (ή εντός 96 ωρών στην περίπτωση τρομοκρατικού εγκλήματος). Στη συνέχεια, το δικαστήριο πρέπει να εκδώσει απόφαση εντός 48 ωρών ή εντός 72 ωρών στην περίπτωση ιδιαίτερα σοβαρών εγκλημάτων.
iii) Εξέταση
Κατά τη διάρκεια της εξέτασης δεν επιτρέπεται σε καμία περίπτωση να εξαναγκαστείτε σε ομολογία με παράνομο τρόπο.
Πριν από την εξέτασή σας ως κατηγορούμενου πρέπει να ενημερωθείτε για το δικαίωμά σας να καταθέσετε ή να παραμείνετε σιωπηλός. Πρέπει να ενημερωθείτε ότι κανείς δεν μπορεί να σας εξαναγκάσει σε ομολογία. Πρέπει επίσης να ενημερωθείτε για τη δυνατότητά σας να επιλέξετε συνήγορο υπεράσπισης που θα παρίσταται κατά την εξέταση ή να ζητήσετε το διορισμό αυτού.
Πρέπει να σας δοθεί η δυνατότητα να υποβάλετε λεπτομερή απάντηση στην κατηγορία που απαγγέλθηκε σε βάρος σας και να προσκομίσετε στοιχεία που αποδεικνύουν τους ισχυρισμούς σας.
Ενδέχεται να σας υποβληθούν ερωτήσεις προς συμπλήρωση της κατάθεσής σας ή προς άρση παραλείψεων, τυχόν ασάφειας και ασυνέπειας. Οι ερωτήσεις πρέπει να διατυπώνονται με ευαισθησία και να είναι κατανοητές. Δεν επιτρέπεται να σας τεθούν καθοδηγητικές ή παραπλανητικές ερωτήσεις ή ερωτήσεις που αφορούν πραγματικά περιστατικά τα οποία είναι αποδεικτέα με βάση την κατάθεσή σας. Οι ερωτήσεις δεν πρέπει να παραβιάζουν αδικαιολόγητα την ιδιωτικότητά σας, εκτός εάν προσδιορίζουν το κίνητρο για την πράξη που τελέστηκε.
iv) Προσωρινή κράτηση
Μπορείτε να τεθείτε υπό προσωρινή κράτηση μόνο εάν έχει απαγγελθεί κατηγορία σε βάρος σας, υπό την προϋπόθεση ότι από τις διαπιστώσεις επί πραγματικών περιστατικών προκύπτει ότι έχετε τελέσει αξιόποινη πράξη και ότι συντρέχει στην περίπτωσή σας κάποιος από τους λόγους επιβολής προσωρινής κράτησης. Στους λόγους αυτούς περιλαμβάνεται ο κίνδυνος διαφυγής ή απόδρασης, ο κίνδυνος απόπειρας επηρεασμού μαρτύρων ή συνεργών κ.λπ. ή ο κίνδυνος εξακολούθησης της τέλεσης του αδικήματος.
Πριν από την έκδοση απόφασης για επιβολή προσωρινής κράτησης πρέπει να εξεταστείτε. Κατά της απόφασης για επιβολή προσωρινής κράτησης μπορείτε να υποβάλετε ένσταση η οποία θα εκδικαστεί από ανώτερο δικαστήριο.
Έχετε το δικαίωμα να ζητήσετε να αφεθείτε ελεύθερος. Μπορείτε να υποβάλετε εκ νέου αίτημα να αφεθείτε ελεύθερος 30 ημέρες μετά την έκδοση της οριστικής απόφασης για επιβολή προσωρινής κράτησης.
Κατά το στάδιο της προετοιμασίας της υπόθεσης πριν από τη δίκη, η προσωρινή κράτηση που σας επιβλήθηκε μπορεί να διαρκέσει μέχρι 7 μήνες κατ’ ανώτατο όριο (εάν διώκεστε για πταίσμα), 19 μήνες (εάν διώκεστε για έγκλημα) ή 25 μήνες (εάν διώκεστε για ιδιαίτερα σοβαρό έγκλημα).
Γ) Τι δικαιώματα έχω κατά τη διάρκεια της έρευνας;
i) Τι δικαιώματα έχω όσον αφορά τη διερμηνεία και τη μετάφραση;
Έχετε το δικαίωμα να χρησιμοποιήσετε διερμηνέα εάν δεν μιλάτε τη γλώσσα στην οποία διεξάγεται η διαδικασία. Κατά την ποινική διαδικασία έχετε το δικαίωμα να χρησιμοποιήσετε γλώσσα που κατανοείτε. Εάν πρέπει να μεταφραστούν τυχόν σημαντικά έγγραφα, εκθέσεις ή αποφάσεις, στη διαδικασία μετέχει επίσης μεταφραστής.
ii) Τι δικαιώματα έχω όσον αφορά τη πρόσβαση σε πληροφορίες και στη δικογραφία;
Μετά την ολοκλήρωση της ανάκρισης ή της συνοπτικής ανάκρισης, τόσο εσείς όσο και ο δικηγόρος σας έχετε το δικαίωμα να μελετήσετε το σύνολο της δικογραφίας. Στη συνέχεια, μπορείτε να υποβάλετε αίτημα για περαιτέρω ανάκριση.
Κατά το στάδιο της προετοιμασίας της υπόθεσης πριν από τη δίκη και κατά τη διάρκεια της δίκης, τόσο εσείς όσο και ο συνήγορος υπεράσπισής σας έχετε δικαίωμα πρόσβασης στη δικογραφία, καθώς και δικαίωμα να λαμβάνετε αποσπάσματα και αντίγραφα και να κρατάτε σημειώσεις.
iii) Τι δικαιώματα έχω όσον αφορά την πρόσβαση σε δικηγόρο και την ενημέρωση τρίτου για την κατάσταση μου;
Εάν έχετε τεθεί υπό κράτηση ή έχετε συλληφθεί, έχετε το δικαίωμα να πραγματοποιήσετε τηλεφωνική κλήση διάρκειας 20 λεπτών προς πρόσωπο που θα υποδείξετε.
Έχετε το δικαίωμα να επιλέξετε συνήγορο υπεράσπισης τον οποίο θα συμβουλεύεστε κατά τα επιμέρους στάδια της ποινικής διαδικασίας. Ωστόσο, δεν μπορείτε να ζητήσετε από τον δικηγόρο να σας υποδείξει τον τρόπο με τον οποίο θα απαντήσετε στις ερωτήσεις. Μπορείτε να ζητήσετε να παρίσταται ο δικηγόρος σας κατά την εξέταση καθώς και σε άλλες διαδικαστικές πράξεις.
Εάν έχετε τεθεί υπό προσωρινή κράτηση ή εκτίετε την ποινή σας, έχετε το δικαίωμα να επικοινωνήσετε με τον συνήγορο υπεράσπισής σας χωρίς την παρουσία άλλων προσώπων.
iv) Τι δικαιώματα έχω όσον αφορά την πρόσβαση σε νομική συνδρομή;
Μπορείτε να διορίσετε συνήγορο υπεράσπισης με δικές σας δαπάνες. Σε ορισμένες περιπτώσεις έχετε δικαίωμα να ζητήσετε συνήγορο υπεράσπισης.
v) Τι είναι σημαντικό να γνωρίζω όσον αφορά τα εξής:
α. το τεκμήριο αθωότητας
Κάθε πρόσωπο σε βάρος του οποίου διεξάγεται ποινική διαδικασία θεωρείται αθώο έως ότου καταδικαστεί με τελεσίδικη δικαστική απόφαση.
β. το δικαίωμα σιωπής και το δικαίωμα μη αυτοενοχοποίησης
Πέρα από το δικαίωμα προβολής ισχυρισμών κατά τη διαδικασία, έχετε επίσης το δικαίωμα σιωπής. Δεν επιτρέπεται να εξαναγκαστείτε σε κατάθεση ή ομολογία.
γ. το βάρος της απόδειξης
Οι αρχές επιβολής του νόμου έχουν καθήκον να συγκεντρώνουν αποδεικτικά στοιχεία. Από την άλλη πλευρά, ως κατηγορούμενος έχετε το δικαίωμα, αλλά όχι την υποχρέωση, διεξαγωγής αποδείξεων.
Οι αρχές επιβολής του νόμου πρέπει να αξιολογήσουν τόσο τα δυσμενή όσο και τα ευνοϊκά στοιχεία που αφορούν το πρόσωπό σας.
vi) Ποιες είναι οι ειδικές εγγυήσεις για παιδιά;
Η ποινική δίωξη δεν επιτρέπεται να κινηθεί ή να συνεχιστεί και πρέπει να διακοπεί όταν ο κατηγορούμενος δεν έχει ποινική ευθύνη λόγω ανηλικότητας.
Ο νόμιμος εκπρόσωπος του ανηλίκου μπορεί να προβαίνει σε ενέργειες για λογαριασμό του τελευταίου, όπως στην επιλογή δικηγόρου, στην υποβολή προτάσεων και αιτήσεων, καθώς και στην άσκηση ενδίκων μέσων. Ο νόμιμος εκπρόσωπος μπορεί να παρίσταται σε όλες τις διαδικαστικές πράξεις οι οποίες αφορούν τον κατηγορούμενο.
Μετά την απαγγελία της κατηγορίας ο ανήλικος πρέπει να έχει συνήγορο υπεράσπισης· εάν ο ανήλικος δεν μπορεί να επιλέξει ο ίδιος δικηγόρο, ορίζεται δικηγόρος για λογαριασμό του.
Στην περίπτωση ανηλίκου ο οποίος κατά τον χρόνο τέλεσης της πράξης δεν είχε συμπληρώσει το δέκατο πέμπτο έτος της ηλικίας του, πρέπει να εξετάζεται πάντοτε η ικανότητά του να αντιληφθεί τον παράνομο χαρακτήρα της πράξης και να ελέγξει τη συμπεριφορά του. Εάν δεν πληρούνται οι ανωτέρω προϋποθέσεις, ο ανήλικος δεν υπέχει ποινική ευθύνη.
Ακόμη και αν υπάρχουν νομικοί λόγοι, ο ανήλικος μπορεί να τεθεί υπό κράτηση μόνο εάν ο σκοπός της κράτησης δεν μπορεί να επιτευχθεί με άλλα μέσα.
Το αρμόδιο δικαστήριο μπορεί να παραπέμψει την υπόθεση στο δικαστήριο του τόπου διαμονής του ανηλίκου ή σε άλλο δικαστήριο όπου είναι πιθανό να επιτευχθεί ο σκοπός της διαδικασίας.
vii) Ποιες είναι οι ειδικές εγγυήσεις για τους ευάλωτους υπόπτους;
Ευάλωτα πρόσωπα στο πλαίσιο ποινικής διαδικασίας είναι τα πρόσωπα που δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν την ποινική διαδικασία λόγω της ηλικίας, της νοητικής ή της σωματικής τους κατάστασης και που δεν μπορούν να μετέχουν αποτελεσματικά σ’ αυτή.
Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να υφίστανται διακρίσεις κατά την άσκηση των δικονομικών τους δικαιωμάτων.
Τα πρόσωπα με σοβαρή νοητική ή σωματική/αισθητηριακή αναπηρία πρέπει να θεωρούνται κατά τεκμήριο ευάλωτα.
Τα ευάλωτα πρόσωπα και οι νόμιμοι εκπρόσωποί τους (όπως ο διορισμένος από το δικαστήριο επίτροπος) ή οι ενήλικες που σχετίζονται μ’ αυτά (όπως οι οικείοι τους) πρέπει να ενημερωθούν για τυχόν ειδικά δικονομικά δικαιώματα.
Η εξέταση από αστυνομικούς πρέπει να βιντεοσκοπείται και να ηχογραφείται.
Η στέρηση της ελευθερίας των ευάλωτων προσώπων πριν από την καταδίκη τους πρέπει να χρησιμοποιείται μόνο ως έσχατη λύση. Θα πρέπει να πληροί το κριτήριο της αναλογικότητας και να πραγματοποιείται υπό συνθήκες κατάλληλες όσον αφορά τις ειδικές τους ανάγκες.
Η ιδιωτικότητα, η προσωπική ακεραιότητα και τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα των εν λόγω προσώπων πρέπει να προστατεύονται καθ’ όλη τη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας.
Δ) Ποιες είναι οι νόμιμες προθεσμίες κατά τη διάρκεια της έρευνας;
Έχετε το δικαίωμα να εκδικαστεί η υπόθεσή σας εντός εύλογου χρονικού διαστήματος.
Η ανακριτική διαδικασία θα πρέπει να ολοκληρωθεί εντός δύο, τεσσάρων ή έξι μηνών στην περίπτωση πταίσματος, πλημμελήματος ή κακουργήματος, αντίστοιχα. Ωστόσο, η συμμόρφωση με τις εν λόγω προθεσμίες δεν είναι νομικά δεσμευτική.
Μπορείτε να υποβάλετε ένσταση ενώπιον του εισαγγελέα με αίτημα τον έλεγχο της συμπεριφοράς των αστυνομικών οργάνων και την άρση των καθυστερήσεων κατά την ανάκριση. Ο εισαγγελέας οφείλει να σας γνωστοποιήσει τα αποτελέσματα του εν λόγω ελέγχου.
E) Ποιες είναι οι ενέργειες προετοιμασίας της δίκης, συμπεριλαμβανομένων των εναλλακτικών κυρώσεων αντί της προφυλάκισης, καθώς και των δυνατοτήτων μεταφοράς στη χώρα καταγωγής (ευρωπαϊκό ένταλμα επιτήρησης);
Το στάδιο της προετοιμασίας της υπόθεσης πριν από τη δίκη αποτελεί μέρος της ποινικής διαδικασίας και διαρκεί από την έναρξη της ποινικής δίωξης μέχρι την υποβολή του κατηγορητηρίου, την πρόταση δικαστικού συμβιβασμού ή την έκδοση τελεσίδικης απόφασης επί της ουσίας της υπόθεσης από αρχή επιβολής του νόμου.
Η προετοιμασία της υπόθεσης πριν από τη δίκη συνίσταται κατά κύριο λόγο στη συλλογή και εξασφάλιση αποδεικτικών στοιχείων και στην προετοιμασία του υλικού που θα αποτελέσει τη βάση για τη λήψη περαιτέρω αποφάσεων.
Η ποινική δίωξη αρχίζει είτε με την έκδοση εντολής για άσκηση δίωξης είτε με τη λήψη μέτρων ασφαλείας, με τη διεξαγωγή άπαξ και χρονικά καθορισμένης διαδικασίας ή με τη διεξαγωγή επείγουσας διαδικασίας.
Τα εναλλακτικά της προσωρινής κράτησης μέτρα περιλαμβάνουν την εγγύηση, την παροχή ασφάλειας ή την επιτήρηση. Τα εν λόγω μέτρα εφαρμόζονται μόνο σε περίπτωση επιβολής κράτησης λόγω κινδύνου απόδρασης και σε περίπτωση προληπτικής κράτησης. Το δικαστήριο μπορεί να χρησιμοποιήσει τα εν λόγω εναλλακτικά μέτρα εάν μια ένωση πολιτών ή ένα αξιόπιστο πρόσωπο εγγυηθεί την καλή διαγωγή σας ή εάν δεσμευτείτε γραπτώς να διάγετε σύννομο βίο ή εάν ο σκοπός της κράτησης μπορεί να επιτευχθεί μέσω εποπτείας από αρμόδιο για την κοινωνική επανένταξη λειτουργό.
Ως εναλλακτικό μέτρο, το δικαστήριο μπορεί επίσης να δεχτεί χρηματική εγγύηση αντί της κράτησης λόγω κινδύνου απόδρασης ή της προληπτικής κράτησης. Σε περίπτωση παράβασης των κανόνων, η χρηματική εγγύηση θα καταπέσει υπέρ του Δημοσίου και θα τεθείτε υπό προσωρινή κράτηση.
Σε περίπτωση εφαρμογής εναλλακτικών της προσωρινής κράτησης μέτρων, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει σε βάρος σας εύλογες υποχρεώσεις ή περιορισμούς (όπως απαγόρευση εξόδου από τη χώρα, εξόδου από ορισμένη περιοχή, επαφής με συγκεκριμένα πρόσωπα, οδήγησης οχήματος κ.λπ.).
Το ευρωπαϊκό ένταλμα επιτήρησης αποσκοπεί στην ενίσχυση της προστασίας του γενικού κοινού, καθώς σας παρέχει τη δυνατότητα, ως κάτοικο κράτους μέλους ο οποίος διώκεται ποινικά για αδίκημα σε άλλο κράτος μέλος, να τεθείτε υπό την επιτήρηση των αρχών του κράτους στο οποίο κατοικείτε εν αναμονή της δίκης σας.
Πρόκειται για εναλλακτικό της κράτησης μέτρο με το οποίο τα μέτρα επιτήρησης ελέγχονται από το κράτος μέλος όπου κατοικείτε. Σε περίπτωση παραβίασής τους, το πρόσωπο επιστρέφει από το κράτος μέλος στο κράτος μέλος καταγωγής.
Μολονότι η εν λόγω απόφαση καλύπτει όλα τα εγκλήματα και δεν περιορίζεται σε εγκλήματα συγκεκριμένης μορφής ή συγκεκριμένου βαθμού αξιοποίνου, τα μέτρα επιτήρησης θα πρέπει να εφαρμόζονται κατά κανόνα σε περιπτώσεις λιγότερο σοβαρών αδικημάτων.
Α) Πού διεξάγεται η δίκη;
Η κυρίως δίκη διεξάγεται κατά κανόνα σε πρωτοβάθμιο δικαστήριο. Σε ορισμένες περιπτώσεις η δίκη μπορεί να διεξαχθεί ενώπιον του Ειδικού Ποινικού Δικαστηρίου (Špecializovaný trestný súd) ή ενώπιον πρωτοβάθμιου δικαστηρίου της περιφερειακής πρωτεύουσας.
Η δίκη διεξάγεται ενώπιον του δικαστηρίου στην περιφέρεια του οποίου τελέστηκε το έγκλημα.
Εναλλακτικά, η δίκη μπορεί να διεξαχθεί ενώπιον δικαστηρίου του τόπου κατοικίας, εργασίας ή συνήθους διαμονής του κατηγορουμένου, ή ενώπιον του δικαστηρίου στην περιφέρεια του οποίου ο εισαγγελέας υπέβαλε το κατηγορητήριο.
Β) Μπορεί να τροποποιηθεί το κατηγορητήριο; Εάν ναι, τι δικαιώματα έχω όσον αφορά την πρόσβαση σε σχετικές πληροφορίες;
Εάν ο εισαγγελέας επιλέξει να επαναχαρακτηρίσει την πράξη ως έγκλημα άλλο από αυτό που χαρακτηρίστηκε από την αστυνομία, πρέπει να σας ενημερώσει σχετικά πριν υποβάλει το κατηγορητήριο και να σας ρωτήσει αν επιθυμείτε να συμπληρωθεί η ανάκριση.
Εάν μετά την έναρξη της κυρίως δίκης αποκαλυφθεί ότι έχετε τελέσει και άλλη αξιόποινη πράξη, το δικαστήριο θα αναπέμψει την υπόθεση στον εισαγγελέα για περαιτέρω προετοιμασία της υπόθεσης πριν από τη δίκη και για περαιτέρω ανάκριση κατόπιν αιτήματος του εισαγγελέα.
Το δικαστήριο μπορεί να σας καταδικάσει για έγκλημα δυνάμει αυστηρότερης νομικής διάταξης σε σχέση με την πρόταση του εισαγγελέα. Ωστόσο, το δικαστήριο πρέπει να σας ενημερώσει για την εν λόγω δυνατότητα προτού κηρύξει περατωμένο το στάδιο της διεξαγωγής των αποδείξεων.
Το δικαστήριο σας χορηγεί προθεσμία προκειμένου να προετοιμάσετε την άμυνά σας, ενώ αναβάλλει την κυρίως ποινική δίκη για τουλάχιστον 5 εργάσιμες ημέρες κατόπιν αιτήματός σας.
Γ) Ποια είναι τα δικαιώματά μου κατά τη διάρκεια της παράστασης στο δικαστήριο;
i) Υποχρεούμαι να παρίσταμαι στο δικαστήριο; Υπό ποιες προϋποθέσεις μπορώ να απουσιάσω από την εκδίκαση της υπόθεσης;
Έχετε δικαίωμα (όχι υποχρέωση) να παραστείτε στη δίκη. Το δικαστήριο μπορεί να εκδικάσει την υπόθεση χωρίς την παρουσία σας με τη σύμφωνη γνώμη σας ή εάν αρνηθείτε να είστε παρών ή για άλλους λόγους οι οποίοι ορίζονται στον νόμο. Το ίδιο ισχύει για τη διαδικασία των ένδικων μέσων.
i) Τι δικαιώματα έχω όσον αφορά τη διερμηνεία και τη μετάφραση;
Έχετε το δικαίωμα να χρησιμοποιήσετε διερμηνέα εάν δεν μιλάτε τη γλώσσα στην οποία διεξάγεται η διαδικασία. Εάν πρέπει να μεταφραστούν τυχόν σημαντικά έγγραφα, εκθέσεις ή αποφάσεις, στη διαδικασία μετέχει επίσης μεταφραστής.
iii) Δικαιούμαι να έχω δικηγόρο;
Καθ’ όλη τη διάρκεια της ποινικής διαδικασίας έχετε δικαίωμα να εκπροσωπείστε από συνήγορο υπεράσπισης της επιλογής σας ή από συνήγορο που έχει οριστεί για να σας εκπροσωπήσει.
Πρέπει να έχετε συνήγορο υπεράσπισης από τη στιγμή που απαγγέλλεται κατηγορία σε βάρος σας ή εάν έχετε τεθεί υπό κράτηση, εκτίετε ποινή ή τελείτε υπό παρακολούθηση σε νοσηλευτικό ίδρυμα, εάν έχετε περιορισμένη δικαιοπρακτική ικανότητά, εάν η υπόθεση αφορά ιδιαίτερα σοβαρό έγκλημα, εάν είστε ανήλικος ή εάν διεξάγεται σε βάρος σας διαδικασία λόγω φυγοδικίας.
Εάν δεν έχετε συνήγορο υπεράσπισης στις περιπτώσεις όπου αυτό είναι υποχρεωτικό, θα σας χορηγηθεί προθεσμία εντός της οποίας θα επιλέξετε τον δικηγόρο σας. Εάν δεν το πράξετε εμπρόθεσμα, πρέπει να οριστεί συνήγορος υπεράσπισης χωρίς καθυστέρηση.
Εάν δεν διαθέτετε επαρκείς πόρους για την πρόσληψη συνηγόρου υπεράσπισης και αιτηθείτε τον ορισμό του, το δικαστήριο υποχρεούται να ορίσει δικηγόρο ως συνήγορο υπεράσπισης ακόμη και στις περιπτώσεις όπου αυτό δεν είναι υποχρεωτικό. Πρέπει να αποδείξετε την έλλειψη επαρκών πόρων.
iv) Για ποια άλλα δικονομικά δικαιώματα θα πρέπει να ενημερωθώ; (π.χ. παράσταση υπόπτων ενώπιον του δικαστηρίου)
Κατά την έναρξη της δίκης, έχετε το δικαίωμα να δηλώσετε ένοχος ή αθώος. Εάν δηλώσετε ένοχος, το δικαστήριο θα εξετάσει μόνο τα αποδεικτικά στοιχεία που απαιτούνται για την έκδοση απόφασης σχετικά με την επιβολή ποινής και/ή την επιδίκαση αποζημίωσης.
Κατά τη διάρκεια της δίκης ο εισαγγελέας εξετάζει τον κατηγορούμενο, τους μάρτυρες και τους εμπειρογνώμονες. Εσείς ή ο συνήγορος υπεράσπισής σας μπορείτε επίσης να υποβάλετε ερωτήσεις. Οι μάρτυρες υπεράσπισης εξετάζονται από τον συνήγορο υπεράσπισής σας ή από εσάς. Έχετε το δικαίωμα να προβάλετε αντίρρηση ως προς τον τρόπο που διεξάγεται η εξέταση.
Μετά την ολοκλήρωση της εξέτασης των αποδεικτικών στοιχείων από το δικαστήριο, μπορείτε να απολογηθείτε. Μετά την αγόρευση του εισαγγελέα, το δικαστήριο μπορεί να δώσει τον λόγο στο θύμα, στον δικηγόρο σας και σε άλλα πρόσωπα. Έχετε πάντοτε το δικαίωμα να μιλήσετε τελευταίος. Στα δικαιώματά σας περιλαμβάνεται το δικαίωμα να αντικρούσετε το κατηγορητήριο, τα αποδεικτικά στοιχεία που συγκεντρώθηκαν, καθώς και το αδίκημα για το οποίο κατηγορείστε, να προβάλετε ελαφρυντικές περιστάσεις και να αμφισβητήσετε την ποινή. Το δικαστήριο μπορεί να διακόψει την απολογία σας μόνο εάν αναφέρεστε σε θέματα που δεν αφορούν την υπόθεσή σας. Μετά την απολογία σας, έχετε επίσης το δικαίωμα δευτερολογίας κατά την οποία δεν επιτρέπεται να σας διακόψουν.
Δ) Ενδεχόμενες ποινές
Φυλάκιση ή κάθειρξη —ανάλογα με τη σοβαρότητα του εγκλήματος μπορεί να φτάσει έως την ισόβια κάθειρξη. Δεν προβλέπεται θανατική ποινή. Εάν καταδικαστείτε σε φυλάκιση 2 ή 3 ετών, το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει ποινή με αναστολή υπό όρους ή χωρίς όρους και να ορίσει χρονικό διάστημα από 1 έως 5 έτη κατά τη διάρκεια του οποίου θα πρέπει να διάγετε σύννομο βίο. Εάν παραβείτε τις υποχρεώσεις και τους περιορισμούς που επέβαλε το δικαστήριο, θα πρέπει να εκτίσετε την ποινή σας στη φυλακή.
Κατ’ οίκον περιορισμός —έως 1 έτος για αδίκημα ήσσονος βαρύτητας. Υποχρεούστε να περιορίσετε τις κινήσεις σας στην κατοικία σας και να διάγετε σύννομο βίο. Εάν παραβείτε τους όρους αυτούς, θα πρέπει να εκτίσετε την ποινή σας στη φυλακή.
Κοινωφελής εργασία —από 40 έως 300 ώρες για αδίκημα ήσσονος βαρύτητας, αλλά μόνο με την προηγούμενη συναίνεσή σας. Πρέπει να παρέχετε κοινωφελή εργασία στον ελεύθερο χρόνο σας χωρίς ανταμοιβή. Εάν δεν παρέχετε κοινωφελή εργασία στον χρόνο και στον βαθμό που έχουν καθοριστεί, το δικαστήριο θα μετατρέψει κάθε 2 ώρες μη παρεχόμενης κοινωφελούς εργασίας σε 1 ημέρα φυλάκισης.
Πρόστιμο· δήμευση περιουσίας· η ποινή της κατάσχεσης αντικειμένων επιβάλλεται από το δικαστήριο για αξιόποινες πράξεις που τελέσατε με δόλο και με τις οποίες αποκτήσατε περιουσία ή προκαλέσατε ζημία. Το ύψος του προστίμου μπορεί να κυμαίνεται από 160 έως 331 930 ευρώ. Η δήμευση περιουσίας αφορά όλα τα περιουσιακά στοιχεία που αποκτήσατε παράνομα. Η κατάσχεση αντικειμένων μπορεί να επιβληθεί εάν χρησιμοποιήσατε το αντικείμενο για την τέλεση του εγκλήματος.
Αποκλεισμός —από 1 έως 10 έτη— απαγόρευση άσκησης συγκεκριμένων ειδών δραστηριοτήτων, όπως επάγγελμα, εργασία, καθήκοντα ή άλλη δραστηριότητα (π.χ. οδήγηση οχήματος) κατά την άσκηση των οποίων τελέστηκε το έγκλημα.
Απαγόρευση διαμονής —απαγόρευση διαμονής σε ορισμένο τόπο από 1 έως 5 έτη.
Απαγόρευση συμμετοχής σε δημόσιες εκδηλώσεις —από 1 έως 10 έτη— απαγόρευση συμμετοχής σε αθλητικές, πολιτιστικές ή άλλες δημόσιες εκδηλώσεις στο πλαίσιο των οποίων τελέστηκε το έγκλημα.
Απώλεια τιμητικών τίτλων και διακρίσεων, με την οποία χάνετε διακρίσεις και λοιπούς τιμητικούς τίτλους που σας απονεμήθηκαν σύμφωνα με ειδικούς νόμους.
Υποβιβασμός ή απώλεια του στρατιωτικού ή άλλου βαθμού που κατέχετε.
Απέλαση από το έδαφος της Σλοβακικής Δημοκρατίας. Μπορεί να σας επιβληθεί απέλαση για διάστημα από 1 έως 15 έτη, αλλά μόνον εφόσον δεν είστε Σλοβάκος πολίτης ή πολίτης οποιουδήποτε άλλου κράτους μέλους της ΕΕ ή πολίτης συμβαλλόμενου κράτους της συμφωνίας για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο ή εφόσον δεν σας έχει χορηγηθεί άσυλο. Τα παραπάνω δεν ισχύουν εάν αποτελείτε απειλή για την εθνική ασφάλεια ή τη δημόσια τάξη. Δεν επιτρέπεται να απελαθείτε σε χώρα στην οποία η προσωπική ελευθερία ή η ζωή σας μπορεί να απειλούνται για λόγους φυλής, εθνικότητας, θρησκείας, πολιτικών πεποιθήσεων ή άλλους παρόμοιους λόγους.
Α) Έχω δικαίωμα να ασκήσω έφεση κατά της απόφασης του δικαστηρίου;
Μετά την υποβολή του κατηγορητηρίου, το δικαστήριο μπορεί να εκδώσει απόφαση για επιβολή ποινής με συνοπτική διαδικασία χωρίς δίκη. Εάν το δικαστήριο εκδώσει τέτοια απόφαση, μπορείτε να προβάλετε αντιρρήσεις εντός 8 ημερών από την κοινοποίησή της. Εάν προβάλλετε αντιρρήσεις, η απόφαση για επιβολή ποινής που εκδόθηκε με συνοπτική διαδικασία ακυρώνεται και διεξάγεται επ’ ακροατηρίου συζήτηση.
Μπορείτε να ασκήσετε έφεση κατά της απόφασης του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου αμέσως μετά την απαγγελία της απόφασης ή εντός 15 ημερών από αυτή. Εάν δεν παραστήκατε στο δικαστήριο, πρέπει να ασκήσετε έφεση στο δικαστήριο που εξέδωσε την απόφαση εντός 15 ημερών από την κοινοποίηση της απόφασης. Μπορείτε να ασκήσετε έφεση κατά της απόφασης στο σύνολό της ή κατά μέρους αυτής.
Σε περίπτωση άσκησης έφεσης, η απόφαση δεν καθίσταται τελεσίδικη ούτε εκτελεστή μέχρι την έκδοση της απόφασης του εφετείου.
Το εφετείο θα απορρίψει την έφεσή σας εάν την καταθέσετε εκπρόθεσμα, εάν έχετε παραιτηθεί από το δικαίωμα άσκησης έφεσης ή εάν το δικαστήριο κρίνει ότι η απόφαση του πρωτοβάθμιου δικαστηρίου είναι ορθή και σύμφωνη με τον νόμο. Η απόφαση του εφετείου είναι τελεσίδικη και εκτελεστή.
Εναλλακτικά, το εφετείο μπορεί να εξαφανίσει την απόφαση και να αναπέμψει την υπόθεση στο κατώτερο δικαστήριο για κίνηση περαιτέρω διαδικασίας ή να αποφανθεί το ίδιο επί της υπόθεσης.
Β) Ποια άλλα μέσα έννομης προστασίας έχω στη διάθεσή μου;
Δεν επιτρέπεται να ασκήσετε αναίρεση κατά απόφασης του εφετείου.
Μπορείτε να ασκήσετε αναίρεση (dovolanie) η οποία εκδικάζεται ενώπιον του Ανώτατου Δικαστηρίου, να υποβάλετε αίτηση προς τον υπουργό Δικαιοσύνης ζητώντας του να ασκήσει αναίρεση ενώπιον του Ανώτατου Δικαστηρίου ή να υποβάλετε πρόταση επανεξέτασης της υπόθεσης. Ωστόσο, η τελεσίδικη απόφαση του εφετείου εξακολουθεί να είναι ισχυρή και εκτελεστή. Σε περίπτωση καταδίκης σε φυλάκιση ή κάθειρξη χωρίς τη δυνατότητα δοκιμαστικής αναστολής ή υπό όρο απόλυσης, πρέπει να ξεκινήσετε να εκτίετε τη στερητική της ελευθερίας ποινή που σας επιβλήθηκε.
Μπορείτε να καταθέσετε αίτηση αναίρεσης στο δικαστήριο που εξέδωσε την απόφαση επί της υπόθεσης σε πρώτο βαθμό εντός 3 ετών από την κοινοποίηση της τελεσίδικης απόφασης που εκδόθηκε επί της υπόθεσης. Αναίρεση μπορεί να ασκηθεί μόνο για συγκεκριμένους λόγους που προβλέπονται στον κώδικα ποινικής δικονομίας.
Μπορείτε να υποβάλετε πρόταση με αίτημα την επανεξέταση της υπόθεσης εάν προκύψουν νέα πραγματικά περιστατικά τα οποία δεν ήταν γνωστά κατά τη διάρκεια της δίκης και εάν τα εν λόγω πραγματικά περιστατικά είναι τόσο σημαντικά ώστε θα μπορούσαν να ανατρέψουν την τελεσίδικη απόφαση.
Γ) Ποιες είναι οι συνέπειες σε περίπτωση που καταδικαστώ;
i) Ποινικό μητρώο
Εάν κριθήκατε ένοχος, οι εν λόγω πληροφορίες τηρούνται στο ποινικό μητρώο. Το ποινικό μητρώο μπορεί να ζητηθεί από διαφορετικές κρατικές αρχές, για παράδειγμα στο πλαίσιο άλλης ποινικής διαδικασίας. Στο αντίγραφο (odpis) ποινικού μητρώου αναγράφονται όλες οι καταδίκες, ενώ στο απόσπασμα (výpis) ποινικού μητρώου δεν αναγράφονται οι διαγραφείσες καταδίκες.
v) Εκτέλεση ποινής, μεταφορά κρατουμένων, δοκιμαστική αναστολή και εναλλακτικές κυρώσεις
Όταν η δικαστική απόφαση με την οποία καταδικαστήκατε σε φυλάκιση ή κάθειρξη καταστεί εκτελεστή, το δικαστήριο θα διατάξει να εμφανιστείτε στη φυλακή για να εκτίσετε την ποινή σας ή θα διατάξει να οδηγηθείτε στη φυλακή.
Μπορείτε να ζητήσετε από το δικαστήριο να αναστείλει την εκτέλεση της ποινής φυλάκισης ή κάθειρξης σε περίπτωση σοβαρής ασθένειας. Εάν η στερητική της ελευθερίας ποινή που σας επιβλήθηκε δεν υπερβαίνει το 1 έτος, το δικαστήριο μπορεί να αναστείλει την εκτέλεσή της μέχρι 3 μήνες κατ’ ανώτατο όριο (ή για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, σε εξαιρετικές περιστάσεις) εάν συντρέχουν σημαντικοί λόγοι.
Εάν σας επιβληθεί ποινή με αναστολή υπό όρους, πρέπει να τεθείτε υπό την εποπτεία αρμόδιου για την κοινωνική επανένταξη λειτουργού, ενώ το δικαστήριο θα εξετάζει τη συμπεριφορά σας κατά τη διάρκεια της καθορισμένης δοκιμαστικής περιόδου. Το δικαστήριο μπορεί να κρίνει ότι συντρέχουν οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση δοκιμαστικής αναστολής και να εκδώσει σχετική απόφαση. Εάν δεν συντρέχουν οι εν λόγω προϋποθέσεις, θα διατάξει την έκτιση της ποινής σας στη φυλακή.
Οι εναλλακτικές κυρώσεις είναι ποινές που εκτίονται αντί της φυλάκισης. Σκοπός τους είναι η εξασφάλιση της προστασίας της κοινωνίας χωρίς να απαιτείται η φυλάκιση του καταδικασθέντος.
Οι εναλλακτικές κυρώσεις είναι οι ακόλουθες: κατ’ οίκον περιορισμός, κοινωφελής εργασία, πρόστιμα, ποινή με αναστολή και ποινή με αναστολή υπό όρους.
