Organizacja wymiaru sprawiedliwości – systemy sądownictwa

Estońska konstytucja stanowi, że wymiar sprawiedliwości sprawują wyłącznie sądy, które są niezawisłe w swej działalności. Są one zobowiązane realizować to zadanie zgodnie z konstytucją i ustawami. Konstytucja nadaje sądom estońskim wyłączną kompetencję do sprawowania wymiaru sprawiedliwości. Sądy wykonują swoje obowiązki w sposób niezależny zarówno od władzy wykonawczej, jak i ustawodawczej.

System sądownictwa w Estonii jest systemem trójinstancyjnym: Sądy rejonowe i administracyjne są sądami pierwszej instancji. W Estonii istnieją cztery sądy rejonowe: Sąd Rejonowy w Harju, Sąd Rejonowy w Viru, Sąd Rejonowy w Tartu oraz Sąd Rejonowy w Pärnu. W Estonii działają też dwa sądy administracyjne: Sąd Administracyjny w Tallinie oraz Sąd Administracyjny w Tartu. Sądy rejonowe i administracyjne posiadają ośrodki zamiejscowe.

Sądy okręgowe to sądy drugiej instancji, które rozpoznają środki odwoławcze od wyroków i postanowień sądów pierwszej instancji. W Estonii istnieją dwa sądy okręgowe: sąd okręgowy w Tallinie oraz sąd okręgowy w Tartu.

Sąd Najwyższy jest sądem najwyższej instancji, który rozpoznaje skargi kasacyjne od wyroków i postanowień sądów drugiej instancji. W estońskim systemie sądownictwa nie istnieje odrębny sąd konstytucyjny. Zadania sądu konstytucyjnego wykonuje Sąd Najwyższy.

Administracja sądowa

Za administrację sądów pierwszej i drugiej instancji odpowiada Ministerstwo Sprawiedliwości wraz z Radą ds. Administracji Sądowej. Rada ds. Administracji Sądowej to organ doradczy ustanowiony na potrzeby zapewnienia właściwego funkcjonowania systemu sądownictwa. Jego pracami kieruje prezes Sądu Najwyższego. Działalność sądów pierwszej i drugiej instancji jest finansowana ze środków budżetu państwa, za pośrednictwem budżetu Ministerstwa Sprawiedliwości. Sąd Najwyższy zachowuje niezależność w zakresie prowadzenia własnej administracji oraz dysponuje własnym budżetem.

W skład Rady ds. Administracji Sądowej wchodzą:

• Prezes Sądu Najwyższego (sprawujący również funkcję przewodniczącego Rady);
• pięciu sędziów wybieranych na trzyletnią kadencję przez wszystkich sędziów na posiedzeniu plenarnym (w pełnym składzie);
• dwóch posłów do estońskiego parlamentu;
• adwokat wskazany przez prezydium Rady Adwokackiej;
• Prokurator Generalny lub prokurator przez niego wskazany;
• Kanclerz Sprawiedliwości lub wskazany przez niego przedstawiciel;
• Minister Sprawiedliwości lub wskazany przez niego reprezentant uczestniczący w posiedzeniach Rady z prawem do zabierania głosu.

Minister Sprawiedliwości może zwoływać posiedzenia Rady, ale nie ma prawa głosu.

Rada zatwierdza:

• określenie obszaru właściwości miejscowej sądów, struktury sądów, dokładnej lokalizacji sądów oraz ich ośrodków zamiejscowych i liczby sędziów na stałe zatrudnionych w sądach, a także liczby ławników;
• powołanie na stanowisko prezesów sądów i odwołanie prezesów sądów przed końcem kadencji;
• treść regulaminów wewnętrznych sądów;
• wyznaczoną liczbę kandydatów do pełnienia urzędu sędziowskiego;
• ustalenie dodatkowego wynagrodzenia dla osób zarządzających ośrodkami zamiejscowymi;
• określenie procedur gromadzenia i przekazywania danych rejestrowych z systemu informatycznego sądu;
• ustalenie sposobu i wysokości wynagrodzenia ławników.

Rada ma obowiązek:

• wstępnego opiniowania zasad stosowanych przy sporządzaniu i zmianie rocznych budżetów sądów;
• opiniowania kandydatur na wolne stanowisko sędziego Sądu Najwyższego;
• wydawania opinii w sprawie odwołania sędziego z urzędu;
• omówienia sprawozdania dotyczącego administracji sądowej, wymiaru sprawiedliwości i jednolitego stosowania prawa przed jego przedłożeniem w estońskim parlamencie przez prezesa Sądu Najwyższego;
• rozpatrywania innych zagadnień na wniosek prezesa Sądu Najwyższego lub Ministra Sprawiedliwości.

Hierarchia sądów

System sądownictwa w Estonii jest systemem trójinstancyjnym:

• sądy rejonowe i administracyjne są sądami pierwszej instancji;
• sądy okręgowe (sądy apelacyjne) są sądami drugiej instancji;
• Sąd Najwyższy jest sądem najwyższej instancji (kasacyjnym).

Sądy rejonowe, jako sądy powszechne, rozpoznają sprawy cywilne, karne i sprawy o wykroczenia. Występując w roli sądów pierwszej instancji, sądy administracyjne rozpoznają sprawy administracyjne wchodzące w zakres ich właściwości na podstawie odpowiednich przepisów prawa. Sądy okręgowe to sądy drugiej instancji, które rozpoznają środki odwoławcze od orzeczeń sądów rejonowych i administracyjnych. Sąd Najwyższy jest sądem najwyższej instancji, który rozpoznaje skargi kasacyjne od orzeczeń sądów okręgowych. Sąd Najwyższy bada także zgodność aktów normatywnych z konstytucją.

Prawnicze bazy danych

Ogólne informacje na temat estońskiego systemu prawnego można znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.

Ogólne informacje na temat systemu sądownictwa w Estonii można również znaleźć na stronie internetowej sądów.

Czy dostęp do tej bazy danych jest bezpłatny?

Dostęp do informacji o estońskim systemie prawnym i systemie sądownictwa jest bezpłatny.