Organizzazzjoni tal-ġustizzja – sistemi ġudizzjarji

Il-Kostituzzjoni Estonjana teżiġi li l-ġustizzja tkun amministrata biss minn qrati li jkunu indipendenti fl-attivitaijiet tagħhom. Il-qrati jridu jamministraw il-ġustizzja skont il-Kostituzzjoni u liġijiet oħrajn. Skont il-Kostituzzjoni, is-sistema tal-qrati Estonjana għandha kompetenza esklużiva biex tamministra l-ġustizzja. Fit-twettiq tad-dmirijiet tagħha, qorti hija separata kemm mill-isfera eżekuttiva kif ukoll minn dik leġiżlattiva.

Is-sistema tal-qrati tal-Estonja tikkonsisti fi tliet livelli: Il-qrati tal-kontej u amministrattivi huma qrati tal-prim’istanza. Hemm erba' qrati tal-kontej fl-Estonja: Il-Qorti tal-Kontea ta' Harju, il-Qorti tal-Kontea ta' Viru, il-Qort tal-Kontea ta' Tartu u l-Qorti tal-Kontea ta' Pärnu. Hemm żewġ qrati amministrattivi fl-Estonja: Il-Qorti amministrattiva ta' Tallinn u l-Qorti Amministrattiva ta' Tartu. Il-qrati tal-kontej u l-qrati amministrattivi huma maqsuma f'organi ġudizzjarji minuri.

Qrati distrettwali huma qrati tat-tieni istanza li jisimgħu appelli ppreżentati kontra sentenzi mogħtija mill-qrati tal-prim'istanza. Hemm żewġ qrati distrettwali: Il-qorti distrettwali ta' Tallinn u l-qorti distrettwali ta' Tartu.

Il-Qorti Suprema hi l-ogħla qorti u tisma’ appelli fil-kassazzjoni ppreżentati kontra sentenzi mill-qrati tat-tieni istanza. Fis-sistema tal-qrati Estonjana ma hemm l-ebda qorti kostituzzjonali separata. Id-doveri ta' qorti ta' rieżami kostituzzjonali huma mwettqa mill-Qorti Suprema.

Amministrazzjoni tal-qrati

Il-Qrati tal-prim'istanza u tat-tieni istanza huma amministrati mill-Ministeru tal-Ġustizzja flimkien mal-Kunsill għall-amministrazzjoni tal-Qrati. Il-Kunsill għall-Amministrazzjoni tal-Qrati huwa bord konsultattiv imwaqqaf sabiex imexxi s-sistema tal-qrati u x-xogħol tiegħu huwa dirett mill-Prim Imħallef tal-Qorti Suprema. Il-qrati tal-prim’istanza u tat-tieni istanza huma ffinanzjati mill-baġit tal-Istat, permezz tal-baġit tal-Ministeru tal-Ġustizzja. Il-Qorti Suprema hi indipendentement responsabbli għall-amministrazzjoni tagħha stess u għandha l-baġit tagħha stess.

Il-Kunsill għall-Amministrazzjoni tal-Qrati huwa magħmul minn:

• il-Prim Imħallef tal-Qorti Suprema (li huwa anki l-president tal-Kunsill);
• ħames imħallfin maħtura għal tliet snin mill-imħallfin kollha li jservu flimkien (en banc);
• żewġ Membri tal-Parlament Estonjan;
• avukat maħtur mill-bord tal-Kamra tal-Avukati;
• il-Kap Prosekutur Pubbliku jew prosekutur pubbliku maħtur minnu/ha;
• il-Kanċillier tal-Ġustizzja jew rappreżentant maħtur minnu/ha;
• il-Ministru għall-Ġustizzja, jew rappreżentant maħtur minnu/ha, li jipparteċipa fis-sessjonijiet tal-Kunsill u għandu d-dritt li jitkellem.

Il-Ministru għall-Ġustizzja jista’ jlaqqa’ s-sessjonijiet, imma ma għandux drittijiet tal-vot.

Il-Kunsill jagħti approvazzjoni għal:

• id-determinazzjoni tal-ġuriżdizzjoni territorjali tal-qrati, l-istruttura tal-qrati, il-lokalità eżatta fejn jinsabu l-qrati u l-bini tal-qrati, in-numru ta’ mħallfin li jservu b’mod permanenti fil-qrati u fil-bini tal-qrati, u n-numru ta’ mħallfin lajċi;
• il-ħatra fil-kariga u r-rilaxx prematur tal-presidenti tal-qrati;
• id-determinazzjoni tar-regoli interni tal-qrati;
• id-determinazzjoni tan-numru ta’ kandidati għal kariga ġudizzjarja;
• id-determinazzjoni tar-remunerazzjoni addizzjonali għall-maniġers tal-bini tal-qrati;
• l-istabbiliment ta’ proċeduri għall-kompilazzjoni u għas-sottomissjoni ta’ dejta tar-reġistri mis-sistema ta’ informazzjoni tal-qrati;
• id-determinazzjoni ta’ kif u ta’ kemm għandhom jitħallsu l-imħallfin lajċi.

Il-Kunsill irid:

• jipprovdi opinjoni preliminari dwar il-prinċipji applikati fit-tfassil u fl-emendi għall-baġits annwali tal-qrati;
• jipprovdi opinjoni dwar il-kandidati għal pożizzjoni battala ta’ mħallef tal-Qorti Suprema;
• jipprovdi opinjoni dwar ir-rilaxx ta’ mħallef;
• jiddelibera, bil-quddiem, ir-reviżjoni li għandha tiġi ppreżentata lill-Parlament mill-Prim Imħallef tal-Qorti Suprema rigward l-amministrazzjoni tal-qrati, l-amministrazzjoni tal-ġustizzja u l-applikazzjoni uniformi tal-liġi;
• jiddiskuti kwistjonijiet oħrajn fuq l-inizjattiva tal-Prim Imħallef tal-Qorti Suprema jew tal-Ministru għall-Ġustizzja.

Ġerarkija tal-qrati

Is-sistema tal-qrati tal-Estonja tikkonsisti minn tliet livelli:

• Il-qrati tal-kontej u l-qrati amministrattivi huma qrati tal-prim’istanza.
• Il-qrati distrettwali (qrati tal-appell) huma qrati tat-tieni istanza.
• Il-Qorti Suprema hija l-qorti tal-appell finali (kassazzjoni).

Bħala qrati ġenerali, il-qrati tal-kontej jisimgħu kawżi ċivili, kriminali u dwar reati minuri (misdemeanours). Bħala qrati tal-prim'istanza, il-qrati amministrattivi jisimgħu dawk il-każijiet amministrattivi li huma mqiegħda taħt il-ġurisdizzjoni tagħhom bil-liġi. Il-qrati distrettwali huma qrati tat-tieni istanza li jwettqu skrutinju tas-sentenzi mogħtija mill-qrati tal-pajjiż u amministrattivi f'każ ta' appell. Il-Qorti Suprema hi l-ogħla qorti u tisma’ l-appelli fil-kassazzjoni ppreżentati kontra sentenzi tal-qrati distrettwali. Il-Qorti Suprema hija anki l-qorti tar-reviżjoni kostituzzjonali.

Bażijiet tad-dejta ġuridiċi

Tista’ ssib informazzjoni ġenerali dwar is-sistema ġuridika Estonjana fil-websajt tal-Ministeru għall-Ġustizzja.

Tista’ ssib ukoll ħarsa ġenerali tas-sistema tal-qrati fl-Estonja fil-websajt tal-qrati.

L-aċċess għal din il-bażi tad-dejta huwa mingħajr ħlas?

L-aċċess għall-informazzjoni dwar is-sistema ġuridika u tal-qrati Estonjana huwa mingħajr ħlas.