Συνεργασία για τη βελτίωση της ευρωπαϊκής κατάρτισης δικαστικών

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, υπό το πρίσμα των νέων αρμοδιοτήτων που εκχωρήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση με τη Συνθήκη της Λισαβόνας και προκειμένου να υλοποιηθούν οι προτεραιότητες που καθορίζονται στο Πρόγραμμα της Στοκχόλμης για τον τομέα της ευρωπαϊκής κατάρτισης δικαστικών, δημοσίευσε τον Σεπτέμβριο του 2011 ανακοίνωση με τίτλο «Οικοδόμηση εμπιστοσύνης στην πανευρωπαϊκή δικαιοσύνη, μια νέα διάσταση στην ευρωπαϊκή δικαστική κατάρτιση». Στόχος της ανακοίνωσης αυτής ήταν να δοθεί νέα διάσταση στην ευρωπαϊκή κατάρτιση δικαστικών και να δοθεί η δυνατότητα σε ολοένα και μεγαλύτερο αριθμό επαγγελματιών του νομικού κλάδου να λάβουν υψηλού επίπεδου κατάρτιση σε θέματα ενωσιακού δικαίου.

Τα τρία τέταρτα των δικαστών και των εισαγγελέων που ανταποκρίθηκαν εξέφρασαν την άποψη ότι ο αριθμός των υποθέσεων οι οποίες άπτονται του ενωσιακού δικαίου έχει αυξηθεί με την πάροδο των ετών. Συνεπώς, έχει καταστεί αναγκαίο να βελτιωθεί και να επεκταθεί η κατάρτιση που παρέχεται σε επίπεδο ΕΕ. Οι μισοί σχεδόν από τους δικαστές και τους εισαγγελείς που ανταποκρίθηκαν ασχολούνται με ζητήματα που άπτονται του ενωσιακού δικαίου τουλάχιστον μία φορά ανά τρίμηνο. Κατά συνέπεια, το 65% των δικαστών και των εισαγγελέων θεωρεί ότι η γνώση του ενωσιακού δικαίου και η εφαρμογή του έχουν σημασία για την άσκηση των καθηκόντων τους (αποτελέσματα έρευνας η οποία διεξήχθη μεταξύ μεμονωμένων δικαστών, εισαγγελέων και δικαστικών υπαλλήλων στα κράτη μέλη της ΕΕ σχετικά με τις εμπειρίες τους όσον αφορά την κατάρτιση δικαστικών: μελέτη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου « Κατάρτιση δικαστικών στα κράτη μέλη της ΕΕ», 2011).

Η Επιτροπή έχει θέσει ως στόχο να δοθεί η δυνατότητα σε 700 000 επαγγελματίες του νομικού κλάδου, δηλαδή στους μισούς από τους επαγγελματίες του νομικού κλάδου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες ευρωπαϊκής κατάρτισης δικαστικών έως το 2020, μέσω της αξιοποίησης όλων των διαθέσιμων πόρων σε τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, σύμφωνα με τους στόχους του Προγράμματος της Στοκχόλμης.

Η επίτευξη του στόχου αυτού αποτελεί κοινή ευθύνη όλων των ενδιαφερομένων. Τα κράτη μέλη, τα συμβούλια του δικαστικού σώματος, οι εθνικοί και οι ευρωπαϊκοί φορείς κατάρτισης δικαστικών, καθώς και τα νομικά επαγγέλματα σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο πρέπει να είναι προσηλωμένα στην ένταξη του ενωσιακού δικαίου και της εφαρμογής του στην κατάρτιση η οποία παρέχεται σε εθνικό και τοπικό επίπεδο, καθώς και στην αύξηση του αριθμού των δράσεων κατάρτισης δικαστικών με θέμα το ενωσιακό δίκαιο και στην αύξηση του αριθμού των ατόμων που συμμετέχουν στις δράσεις αυτές.

Ανάληψη δράσης

Η Επιτροπή καλεί τα κράτη μέλη και τα νομικά επαγγέλματα να διασφαλίζουν ότι οι επαγγελματίες του νομικού κλάδου λαμβάνουν κατάρτιση, διάρκειας μίας εβδομάδας τουλάχιστον, σχετικά με το κεκτημένο και τις νομικές πράξεις της ΕΕ κατά τη σταδιοδρομία τους.

Η Επιτροπή δεσμεύεται για την αύξηση της χρηματοδότησης που διατίθεται για την ευρωπαϊκή κατάρτιση δικαστικών με σκοπό την υποστήριξη σχεδίων υψηλής ποιοτικής στάθμης τα οποία θα έχουν μεγαλύτερο ευρωπαϊκό αντίκτυπο. Στόχος των σχεδίων θα είναι η κατάρτιση επαγγελματιών του νομικού κλάδου σε θέματα ενωσιακού δικαίου, περιλαμβανομένης της ανάπτυξης εργαλείων ηλεκτρονικής μάθησης. Βάσει του νέου πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2014-2020, η ευρωπαϊκή κατάρτιση δικαστικών κατέστη προτεραιότητα, με στόχο τη στήριξη της κατάρτισης περισσότερων από 20 000 επαγγελματιών του νομικού κλάδου ετησίως μέχρι το 2020.

Πληροφορίες για τη χρηματοδοτική στήριξη που παρέχει η ΕΕ στα σχέδια ευρωπαϊκής κατάρτισης δικαστικών περιέχονται στους δικτυακούς τόπους της Γενικής Διεύθυνσης Δικαιοσύνης και Καταναλωτών, της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού, της Γενικής Διεύθυνσης Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF).

Από το 2013, η Επιτροπή έχει υποστηρίξει το AIAKOS, ένα πρόγραμμα ανταλλαγών διάρκειας δύο εβδομάδων για νέους δικαστές και εισαγγελείς, που το διαχειρίζεται το Ευρωπαϊκό δίκτυο κατάρτισης δικαστικών (ΕΔΚΔ). Θα αναπτύξει επίσης συνοδευτικά μέτρα, προωθώντας τον υποστηρικτικό ρόλο της ευρωπαϊκής διαδικτυακής πύλης της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης (European e-Justice Portal) και καταρτίζοντας πρακτικές κατευθυντήριες γραμμές, για παράδειγμα σχετικά με τις μεθόδους κατάρτισης και αξιολόγησης.

Επίσης, η Επιτροπή ενθαρρύνει τις συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα ως τρόπο ανάπτυξης καινοτόμων λύσεων κατάρτισης. Οι εν λόγω συμπράξεις μπορούν, ιδίως, να συμβάλουν στη διεύρυνση της ευρωπαϊκής κατάρτισης δικαστικών όσον αφορά τον αριθμό των προσφερόμενων δραστηριοτήτων και τον αριθμό των συμμετεχόντων που μπορούν να επωφεληθούν.

Η Επιτροπή έχει αναπτύξει ενότητες κατάρτισης σχετικά με την εφαρμογή συγκεκριμένων ευρωπαϊκών νομοθετικών πράξεων. Οι κύκλοι αυτοί διατίθενται δωρεάν και μπορούν να προσαρμόζονται στο εκάστοτε εθνικό πλαίσιο και στις διάφορες ομάδες-στόχους από εκπαιδευτές που υλοποιούν εξειδικευμένα προγράμματα κατάρτισης. Μπορούν να αναζητηθούν στην ενότητα της πύλης με τίτλο «εκπαιδευτικό υλικό».

Αξιολόγηση της τρέχουσας κατάστασης

Η Επιτροπή δημοσιεύει ετήσια έκθεση στα αγγλικά για τη συμμετοχή των επαγγελματιών του νομικού κλάδου στην κατάρτιση σχετικά με το ενωσιακό δίκαιο στην Ευρωπαϊκή Ένωση:

• έκθεση για το 2018  (2588 Kb) 
• έκθεση για το 2017  (3019 Kb) 
• έκθεση για το 2016  (1515 KB) 
• έκθεση για το 2015  (1742 Kb) 
• έκθεση για το 2014  (1895 Kb) .
• έκθεση για το 2012  (2265 Kb) , η οποία δημοσιεύθηκε το 2013,
• έκθεση για το 2011  (512 Kb) , η οποία δημοσιεύθηκε το 2012,

Κατά την περίοδο 2013-2014, η Επιτροπή υλοποίησε πιλοτικό έργο για την ευρωπαϊκή κατάρτιση δικαστικών που προτάθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με σκοπό τον εντοπισμό βέλτιστων πρακτικών στην κατάρτιση επαγγελματιών του νομικού κλάδου σε θέματα ενωσιακού δικαίου. Τα αποτελέσματα έχουν αναρτηθεί εδώ:

• Μελέτη για τις βέλτιστες πρακτικές σχετικά με την κατάρτιση δικαστών και εισαγγελέων, που ανατέθηκε στο Ευρωπαϊκό Δίκτυο Κατάρτισης Δικαστικών (ΕΔΚΔ).
  Η έκθεση είναι διαθέσιμη στα αγγλικά  (1619 Kb) . Η περίληψη είναι διαθέσιμη στα αγγλικά  (593 Kb)  και τα γαλλικά  (589 Kb) .
  Τα ενημερωτικά δελτία σχετικά με τις ορθές πρακτικές επαγγελματικής κατάρτισης είναι διαθέσιμα στην ενότητα της πύλης «ορθές πρακτικές». Θα βοηθήσουν τους εκπαιδευτές και τους παρόχους κατάρτισης όλων των επαγγελματιών του νομικού κλάδου να βελτιώσουν τις πρακτικές τους σε θέματα όπως η αξιολόγηση των αναγκών κατάρτισης και η μεθοδολογία και η αξιολόγηση της κατάρτισης.

• Μελέτη σχετικά με την παρούσα κατάσταση όσον αφορά την κατάρτιση των δικηγόρων στο ενωσιακό δίκαιο, που εκπονήθηκε από το Συμβούλιο Δικηγορικών Συλλόγων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (CCBE) και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Δικαστών και Δικηγόρων του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Δημόσιας Διοίκησης (EIPA).
  Η έκθεση διατίθεται σε διαδραστικό περιοδικό  (2857 Kb)  και σε μορφή pdf  (1807 Kb)  στα αγγλικά. Η περίληψη είναι διαθέσιμη στα αγγλικά  (1064 Kb)  και στα γαλλικά   (1378 Kb) .
  Τα ενημερωτικά δελτία για τα συστήματα κατάρτισης των δικηγόρων σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ παρουσιάζονται στην ενότητα της πύλης σχετικά με την κατάρτιση των επαγγελματιών του νομικού κλάδου σε εθνικό επίπεδο. Μπορούν να βοηθήσουν τους εθνικούς δικηγορικούς συλλόγους και τις δικηγορικές αρχές να αξιολογούν το επίπεδο κατάρτισης κάθε δικηγόρου που ζητεί να ασκήσει το δικαίωμα της ελεύθερης εγκατάστασης στην ΕΕ.
  Ορισμένα παραρτήματα της έκθεσης είναι διαθέσιμα εδώ στα αγγλικά, όπως το παράρτημα B – αποτελέσματα της διαβούλευσης  (2140 Kb)  και το παράρτημα H: ερωτηματολόγιο 1 για τα συστήματα κατάρτισης  (164 Kb)  και οι σχετικές επεξηγήσεις  (163 Kb) , το ερωτηματολόγιο 2 για τους παρόχους κατάρτισης  (286 Kb)  και οι σχετικές επεξηγήσεις  (234 Kb)  και το ερωτηματολόγιο 3 για τις πρακτικές κατάρτισης  (190 Kb)  και οι σχετικές επεξηγήσεις  (62 Kb) .
  Ο δικτυακός τόπος του σχεδίου είναι προσβάσιμος εδώ.

• Μελέτη για την παρούσα κατάσταση της κατάρτισης του προσωπικού των δικαστηρίων στο ενωσιακό δίκαιο και την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ του προσωπικού των δικαστηρίων και των παρόχων κατάρτισης σε επίπεδο ΕΕ, μελέτη η οποία ανατέθηκε σε κοινοπραξία αποτελούμενη από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Δικαστών και Δικηγόρων του Ευρωπαϊκού Ινστιτούτου Δημόσιας Διοίκησης (EIPA), τη Justice Coopération Internationale (JCI, Γαλλία), το Centro de Estudios Juridicos (Ισπανία), το Krajowa Szkoła Sądownictwa i Prokuratury (Πολωνία) και το Staatsministerium der Justiz und für Europa της Σαξονίας (Γερμανία).
  Η έκθεση είναι διαθέσιμη στα αγγλικά  (1379 Kb) . Η περίληψη είναι διαθέσιμη στα αγγλικά  (909 Kb)  και τα γαλλικά  (893 Kb) . Οι συστάσεις που περιλαμβάνονται στη μελέτη για βελτίωση της κατάρτισης του προσωπικού των δικαστηρίων διατίθενται επίσης στα αγγλικά  (938 Kb)  και τα γαλλικά  (950 Kb) .
  Σύνοψη των κύριων καθηκόντων και ρόλων του προσωπικού των δικαστηρίων της ΕΕ παρέχεται σε αυτόν τον πίνακα  (383 Kb) . Η λεπτομερής περιγραφή των καθηκόντων του προσωπικού των δικαστηρίων σε κάθε κράτος μέλος θα δημοσιευθεί σύντομα στις σελίδες της πύλης σχετικά με τα κράτη μέλη.
• Η περιγραφή των συστημάτων κατάρτισης του προσωπικού των δικαστηρίων στα κράτη μέλη θα δημοσιευθεί στο τμήμα για την «Κατάρτιση ασκούντων συναφή προς τη δικαιοσύνη επαγγέλματα σε εθνικό επίπεδο» της πύλης.

• Σχέδιο για την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των δικαστικών φορέων τους οποίους αφορά η ευρωπαϊκή κατάρτιση δικαστικών το σχέδιο έχει ανατεθεί στο ΕΔΚΔ.
  Η έκθεση είναι διαθέσιμη στα αγγλικά  (1499 Kb) . Η περίληψη είναι διαθέσιμη στα αγγλικά  (631 Kb)  και τα γαλλικά  (630 Kb) .
  Τα ενημερωτικά δελτία σχετικά με το ρόλο που διαδραματίζουν τα δικαστικά δίκτυα για την κατάρτιση σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι διαθέσιμα στην ενότητα της πύλης «Ευρωπαϊκά δίκτυα και δομές κατάρτισης».

Πλαίσιο

Το 2006, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε ανακοίνωση προς το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με την κατάρτιση δικαστικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το 2008 εγκρίθηκε ψήφισμα του Συμβουλίου και των αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των κρατών μελών, συνερχομένων στο πλαίσιο του Συμβουλίου, σχετικά με την κατάρτιση των δικαστών, των εισαγγελέων και του προσωπικού των δικαστηρίων στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το 2009, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δημοσιοποίησε μελέτη σχετικά με την ενίσχυση της κατάρτισης δικαστικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση  (553 Kb) , στα γαλλικά.

Η έναρξη ισχύος της συνθήκης της Λισαβόνας τον Δεκέμβριο του 2009 παρείχε νομική βάση για την ανάπτυξη δραστηριοτήτων που συνδέονται με την ευρωπαϊκή κατάρτιση δικαστικών. Ειδικότερα, η «υποστήριξη της κατάρτισης των δικαστών και των άλλων λειτουργών και υπαλλήλων του τομέα απονομής της δικαιοσύνης» προβλέπεται στα άρθρα 81 και 82 ως ένα από τα αναγκαία μέτρα για την ενίσχυση της δικαστικής συνεργασίας σε αστικές, εμπορικές και ποινικές υποθέσεις.

Τον Δεκέμβριο του 2009, το Συμβούλιο ενέκρινε το Πρόγραμμα της Στοκχόλμης, το οποίο εστιάζεται στο θέμα της ευρωπαϊκής κατάρτισης δικαστικών για όλους τους επαγγελματίες του νομικού κλάδου.

Στο σχέδιο δράσης του Προγράμματος της Στοκχόλμης και στην έκθεση του 2010 για την ιθαγένεια της Ένωσης, η Επιτροπή ανέφερε ότι η ευρωπαϊκή κατάρτιση δικαστικών αποτελεί προτεραιότητα. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει επανειλημμένα υπογραμμίσει ότι η κατάλληλη κατάρτιση δικαστικών συνιστά σημαντική συμβολή προκειμένου να βελτιωθεί η λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και να διευκολυνθούν οι πολίτες στην άσκηση των δικαιωμάτων τους.

Στα τέλη του 2010, η Επιτροπή ξεκίνησε διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη, στην οποία συμμετείχαν μεταξύ άλλων τα κράτη μέλη, μέλη του Φόρουμ για τη Δικαιοσύνη, καθώς και τα ευρωπαϊκά δίκτυα και οι δομές κατάρτισης και τα μέλη τους. Για τη σύνοψη των πορισμάτων της διαβούλευσης πατήστε εδώ  (192 Kb) .

Στις 13 Σεπτεμβρίου 2011, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την ανακοίνωση με τίτλο «Εμπιστοσύνη στην πανευρωπαϊκή δικαιοσύνη, μια νέα διάσταση στην ευρωπαϊκή κατάρτιση δικαστικών».

Το Συμβούλιο Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων, στα συμπεράσματά του της 27ης και 28ης Οκτωβρίου 2011 σχετικά με την ευρωπαϊκή κατάρτιση δικαστικών (διαθέσιμα στα αγγλικά), ενθάρρυνε την ετήσια ανταλλαγή πληροφοριών με την Επιτροπή σχετικά με τη διαθέσιμη κατάρτιση στο ενωσιακό δίκαιο και τον αριθμό των επαγγελματιών του νομικού κλάδου που καταρτίζονται, και ζήτησε από την Επιτροπή να εξετάσει το ενδεχόμενο να υποβάλλει ετησίως έκθεση σχετικά με την ευρωπαϊκή κατάρτιση δικαστικών.

Το 2012, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρότεινε ένα πιλοτικό έργο σχετικά με την ευρωπαϊκή κατάρτιση δικαστικών, προκειμένου να συμβάλει:

• στον εντοπισμό βέλτιστων πρακτικών για την κατάρτιση δικαστικών, εισαγγελέων και επαγγελματιών στα εθνικά νομικά συστήματα και τις εθνικές νομικές παραδόσεις, καθώς και στο ενωσιακό δίκαιο,
• στον προσδιορισμό των πλέον αποτελεσματικών τρόπων παροχής κατάρτισης στο ενωσιακό δίκαιο και στα εθνικά νομικά συστήματα για τους δικαστές, τους εισαγγελείς και τους επαγγελματίες του νομικού κλάδου σε τοπικό επίπεδο και την προώθηση του διαλόγου και του συντονισμού μεταξύ δικαστών και εισαγγελέων της Ένωσης,
• στην ενθάρρυνση των παρόχων ευρωπαϊκής κατάρτισης δικαστικών να ανταλλάσσουν ιδέες σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές και τη διάδοσή τους σε ολόκληρη την ΕΕ, και
• στη βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ του ΕΔΚΔ και των εθνικών φορέων κατάρτισης δικαστικών. Στο εν λόγω έργο θα συμμετέχουν πάροχοι κατάρτισης, όπως η Ακαδημία Ευρωπαϊκού Δικαίου, και οι επαγγελματικές οργανώσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Συμβουλίων Δικαστικών Αρχών, το Δίκτυο των Προέδρων των Ανώτατων Δικαστηρίων, η Ένωση των Συμβουλίων Επικρατείας και των Ανωτάτων Διοικητικών Δικαστηρίων και το Δίκτυο των Προέδρων των Ανωτάτων Δικαστηρίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Τον Νοέμβριο του 2013, η αντιπρόεδρος κ. Reding εκφώνησε λόγο στα αγγλικά στο εργαστήριο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με τίτλο «Νομική κατάρτιση: ουσιώδες εργαλείο για την ευρωπαϊκή δικαστική αριστεία».

Τον Ιούνιο του 2016, το ευρωπαϊκό δίκτυο κατάρτισης δικαστικών (ΕΔΚΔ) υιοθέτησε εννέα αρχές κατάρτισης δικαστικών, οι οποίες θα λειτουργήσουν τόσο ως βάση επί της οποίας οι δικαστικοί θα διαχειρίζονται τις ανάγκες τους σε θέματα κατάρτισης όσο και ως πλαίσιο για τους παρόχους κατάρτισης, προκειμένου να προγραμματίζουν και να παρέχουν κατάρτιση σε δικαστές και εισαγγελείς. Οι αρχές αυτές ρυθμίζουν ζητήματα όπως το δικαίωμα συμμετοχής σε κατάρτιση εν ώρα εργασίας, η υποχρέωση παροχής των αναγκαίων πόρων, η υποχρεωτική αρχική κατάρτιση κατά την έναρξη της σταδιοδρομίας, η χρήση σύγχρονων μεθόδων κατάρτισης και η συμπερίληψη τεχνικών και μη νομικών ζητημάτων στα θέματα κατάρτισης. Το κείμενο των αρχών, καθώς και γενικές πληροφορίες διατίθενται στα αγγλικά και τα γαλλικά.

Σχετικές μελέτες

Ενίσχυση της κατάρτισης δικαστικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση  (1694 Kb) , 2009, στα γαλλικά

Κατάρτιση δικαστικών στα κράτη μέλη της ΕΕ, 2011, στα αγγλικά

Εργαστήριο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με την κατάρτιση των επαγγελματιών του νομικού κλάδου – Διδασκαλία του ενωσιακού δικαίου και λειτούργημα του δικαστή: Συνεδρία Ι – Μελέτη και πρόσβαση στο ενωσιακό δίκαιο: Ορισμένες βέλτιστες πρακτικές και Συνεδρία II – Βελτίωση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης (στα αγγλικά), 2013